Nieuw verdrag maakt samenwerking tussen staten in de strijd tegen straffeloosheid voor de zwaarste misdrijven mogelijk dankzij de inspanningen van België

Op vrijdag 26 mei heeft een diplomatieke conferentie van 70 staten in Ljubljana (Slovenië) een historisch akkoord goedgekeurd over een nieuw multilateraal verdrag inzake wederzijdse juridische bijstand en uitlevering voor de vervolging van de ernstigste internationale misdrijven voor nationale rechtbanken. Het was België dat dit "MLA"-initiatief ("Mutual Legal Assistance") in 2011 samen met Slovenië en Nederland lanceerde, later gevolgd door Argentinië, Senegal en Mongolië. Samen met de andere oprichtende landen heeft ons land zich sindsdien via zijn diplomatiek netwerk en de stemmen van zijn ministers van Buitenlandse Zaken, van Justitie en van de eerste ministers onvermoeibaar ingezet voor dit project. De diplomatieke conferentie werd op 15 mei geopend in aanwezigheid van Hadja Lahbib, minister van Buitenlandse Zaken, Europese Zaken, Buitenlandse Handel en Federale Culturele Instellingen. Voorafgaand hadden al 80 staten hun steun gegeven aan het MLA-initiatief.

Alle staten zijn gebonden door internationale verplichtingen om de misdaad van genocide, oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en andere internationale misdaden te voorkomen en te bestraffen. Het is de uitvoering van deze verplichtingen die het MLA-initiatief beoogt te vergemakkelijken. Het toekomstige verdrag zal de verdragsluitende staten in staat stellen hun primaire verantwoordelijkheid, namelijk het onderzoeken van deze misdrijven en het vervolgen van de daders op nationaal niveau, daadwerkelijk te vervullen. Door de aard van deze misdrijven bevinden verdachten, getuigen en bewijsmateriaal zich zelden op het grondgebied van één enkele staat. Dat betekent dat de justitiële autoriteiten van de staten die deze misdrijven onderzoeken en vervolgen, moeten samenwerken om de straffeloosheid daadwerkelijk te bestrijden.

Door de nadruk te leggen op het beginsel van complementariteit tussen nationale en internationale jurisdicties is dit nieuwe verdrag afgestemd op het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof, dat in 1998 is aangenomen en in 2002 in werking is getreden. Het bepaalt dat de nationale autoriteiten primair verantwoordelijk zijn voor het onderzoeken en vervolgen van de daders van de ernstigste misdrijven. Het Internationaal Strafhof heeft alleen rechtsmacht wanneer een staat die partij is bij het Statuut van Rome niet bereid of in staat is het onderzoek of de vervolging uit te voeren. Het aanstaande MLA-verdrag is derhalve bedoeld als een praktisch instrument om staten in staat te stellen hun nationale capaciteiten te versterken en samenwerking tussen staten mogelijk te maken. De huidige conflicten, waarbij de wreedheden tegen de burgerbevolking toenemen, tonen aan hoe belangrijk het is dat dit nieuwe verdrag nu wordt aangenomen.

België leverde een actieve bijdrage aan de onderhandelingen en de totstandkoming van het verdrag. In Ljubljana trad het op als vice-voorzitter van de diplomatieke conferentie en als coördinator van een van de onderhandelingswerkgroepen. Ons land zal ook de depositaris zijn van dit belangrijke verdrag.

De minister van Buitenlandse Zaken, Europese Zaken, Buitenlandse Handel en Federale Culturele Instellingen, Hadja Lahbib: "Ik ben bijzonder trots dat België erin geslaagd is dit ambitieuze project uit te voeren, dat aansluit bij de traditionele prioriteiten van de Belgische diplomatie en bijdraagt tot het doel om recht te doen aan de slachtoffers van de ernstigste misdaden en een krachtige boodschap te sturen naar de hele internationale gemeenschap: deze misdaden zullen nooit ongestraft blijven."