EU-AU-top: twee unies, één visie

  1. Zuletzt aktualisiert am
Image
Macky Sall, Ursula von der Leyen, Charles Michel, Emmanuel Macron, Moussa Faki Mahamat

Macky Sall – president van Senegal en voorzitter van de AU – spreekt de aanwezige hoogwaardigheidsbekleders toe bij de aanvang van de EU-AU-top. Zittend (van links naar rechts): Ursula von der Leyen, voorzitter Europese Comissie, Charles Michel, voorzitter Europese Raad, Emmanuel Macron, president van Frankrijk en vertegenwoordiger Frans voorzitterschap, Moussa Faki Mahamat, voorzitter AU-Commissie. © European Union

Op 17 en 18 februari 2022 ging in Brussel de 6de top door van de Europese Unie (EU) met de Afrikaanse Unie (UA). Het werd een top die een bladzijde wilde omslaan en uitkijken naar een hoopvolle toekomst in een vernieuwd partnerschap. Zoals Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, het benadrukte: ‘Het moest een ander soort top worden, vanuit wederzijds respect, waarbij we als gelijken samenwerken, beter naar elkaar luisteren en elkaar beter begrijpen.’

EU, grootste investeerder in Afrika

‘Beide continenten zijn door onzichtbare draden nauw met elkaar verbonden’, zei Michel nog. ‘Uw welzijn bepaalt het onze. De voorspoed van Afrika is ook in het belang van Europa. Ons vernieuwd partnerschap moet stoelen op vertrouwen: transparantie, verantwoordelijkheid en efficiëntie.’

Hoewel we vaak horen dat China heel actief is in Afrika, geven de nuchtere cijfers een ander beeld. In 2019 investeerde de EU maar liefst 241 miljard euro in het naburig continent, 5% meer dan in 2016. De VS investeerden 42 miljard, China 38 miljard.

Als beide continenten hun troeven met elkaar delen, kan dat leiden tot een enorme meerwaarde. De EU kan publieke en private investeringen bieden, naast knowhow op vlak van groene infrastructuur en technologie. De AU op haar beurt beschikt over belangrijke natuurlijke hulpbronnen, een jonge en dynamische bevolking die klaarstaat om aan de slag te gaan, en een indrukwekkend vermogen tot innovatie en creativiteit.

Image
Christine Legarde

De ronde tafel over de financiering van duurzame en inclusieve groei, in aanwezigheid van Christine Lagarde (3de van links). © European Union

7 ronde tafels

Geen vooraf uitgeschreven toespraken dit keer. Om een open en vranke discussie mogelijk te maken, werden 7 ronde tafels georganiseerd, alle voorgezeten door 1 of 2 AU-landen en 1 of 2 EU-landen. Er namen telkens ook 1 of 2 experten deel. Zo was Christine Lagarde, topvrouw van de Europese Centrale Bank, aanwezig op de ronde tafel over de financiering van duurzame en inclusieve groei.

Premier Alexander De Croo zat de ronde tafel voor over gezondheidssystemen en vaccinproductie, samen met zijn collega’s van Rwanda, Duitsland en Zuid-Afrika. Andere thema’s waren onder meer ‘klimaatverandering en energietransitie’, ‘landbouw en duurzame ontwikkeling’ en ‘vrede, veiligheid en bestuur’.

De discussies leidden tot een ambitieuze slotverklaring. En opdat het niet bij loze woorden zou blijven – wat in het verleden soms het geval was - werd een opvolgmechanisme ingesteld. Zowel op niveau van de EU- en AU-leiders, als door de civiele samenleving en de private sector zal van nabij bekeken worden in hoeverre de projecten daadwerkelijk vooruitgang kennen.

Een greep uit de resultaten:

  • Een investeringspakket van 150 miljard euro zal bouwen aan ‘gediversifieerde, inclusieve, veerkrachtige en duurzame economieën’. Belangrijke domeinen zijn: de groene transitie, betaalbare energie en elektriciteit voor iedereen, digitale transformatie, ondersteunen van jonge ondernemers, transport… Een Afrikaanse continentale vrijhandelszone moet de handel bevorderen.
     
  • Er moet dringend een billijke toegang komen tot vaccins. Tegen half 2022 wil de EU minstens 450 miljoen vaccindosissen leveren aan Afrika. Team Europe – de EU, de EU-lidstaten, de Europese Investeringsbank en de Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling - schonk ook al 3 miljard dollar via COVAX. Daar komt nog eens 425 miljoen euro bovenop om de verdeling van de vaccins mogelijk te maken en medische teams op te leiden.

Bovenal werkt de EU – samen met België – aan de uitbouw van een mRNA tech vaccin hub in Zuid-Afrika. Die moet de lokale productie van vaccins en andere medische producten mogelijk maken. Samen met de Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt een compromis rond eigendomsrechten uitgedokterd.

Op initiatief van de EU en de AU stelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tegen 2024 een internationaal pandemieverdrag op punt dat de wereld beter moet wapenen tegen toekomstige pandemieën.

  • De EU en de AU willen dat onderzoekers en universiteiten meer samenwerken. Via Erasmus+ zullen meer jongeren, vrijwilligers en studenten uitgewisseld worden. Ook kunst en cultuur hebben baat bij meer uitwisseling.
     
  • De EU en de AU zijn van elkaar afhankelijk voor hun vrede en veiligheid. Daarom zal de EU meer steun geven aan autonome vredesoperaties van Afrikaanse defensie- en veiligheidskrachten (‘Afrikaanse oplossingen voor Afrikaanse problemen’). ‘Veiligheid’ omvat evengoed veiligheid op zee, cyberveiligheid en de strijd tegen terrorisme.

Er wordt ook gewerkt aan een klimaat van vrede via de preventie van conflicten en geweld tegen vrouwen, de bevordering van de rechtsstaat en respect voor mensenrechten.

  • De EU en de AU willen het vraagstuk van migratie en mobiliteit op een holistische manier benaderen. Dat houdt onder meer in: strijd tegen mensensmokkel, betere opvang en integratie van legitieme asielzoekers, beter grensbeheer en herintegratie na terugkeer, identificatie van wegen voor legale migratie…

Maar ook de grondoorzaken van irreguliere migratie en gedwongen verplaatsing moeten aangepakt worden. Zo komt er meer steun voor technische en beroepsopleidingen opdat jongeren en vrouwen beter zicht hebben op tewerkstelling.

  •  De EU en de AU bevestigen hun toewijding aan een doeltreffend multilateralisme met de VN als kern. Dat uit zich onder meer in het terugdringen van mondiale ongelijkheid en de promotie van internationale samenwerking. De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) én de AU-agenda 2063 staan daarbij centraal. Ook het klimaatakkoord van Parijs blijft cruciaal. De EU zal Afrika bijstaan in zijn rechtvaardige transitie naar klimaatneutraliteit en groene energie.
Image
Groepsfoto EU-AU-top

Groepsfoto – de EU- en AU-leiders zijn bijna voltallig. © European Union

De EU-AU-top mag met recht een succes genoemd worden. Alle EU-leiders namen deel aan de top, naast 40 van de 55 Afrikaanse staatshoofden. 11 Afrikaanse landen werden vertegenwoordigd door een senior minister. Enkel 4 landen ontbraken: Burkina Faso, Guinee, Mali en Soedan. De AU had deze landen immers geschorst omwille van een recente staatsgreep.

Zoals Charles Michel bij de aanvang van de top zei: ‘We zeggen graag dat de twee unies één enkele hartslag hebben. En we hebben graag dat ze met één stem spreken. Een Togolese zegswijze stelt: waar het hart is, zullen de voeten volgen. Iedereen hier weet waar ons hart is. Nu zullen we het pad leggen en het ook volgen.’

Premier Alexander De Croo over de EU-AU-top

Premier Alexander De Croo toonde zich tevreden na afloop van de top. ‘We zijn echt als gelijken met elkaar omgegaan.’ Als voorbeeld noemde hij de overeenkomst afgesloten met zijn Congolese homoloog om onrechtmatig verkregen Congolese kunstobjecten terug te geven.

De soms pittige discussies over de vaccinongelijkheid – een ronde tafel die hij zelf had voorgezeten – kenden een goede afloop, vond hij. België doet alvast zijn best. Ons land produceerde meer dan 60% van de door de EU uitgevoerde covidvaccins en schonk 11 miljoen dosissen, 1 per Belg dus. Er moet op heel korte termijn een pragmatische oplossing gevonden worden over de intellectuele eigendomsrechten binnen de WTO.

Ook de samenwerking rond klimaat was een belangrijk punt. Zo werkt België momenteel aan een partnerschap met Namibië over de productie van groene waterstof. Dat is uiterst belangrijk voor de energie-intensieve industrie (staal, chemie…) die in ons land aanwezig is. Overigens beschikt België met Zeebrugge ook over een toevoerhaven van groene waterstof.

Ten slotte vond hij dat ons land best fier mocht zijn over de organisatie van de top. ‘Een zeer groot deel van belangrijke wereldleiders werden in Brussel ontvangen en door een succesvolle top geloodst.’