Gezondheid van planten belangt ons allen aan!

Planten produceren 80% van het voedsel dat we eten, en 98% van de zuurstof die we inademen. Om maar te zeggen: planten zijn echt cruciaal voor ons voortbestaan.

Jammer genoeg vormen allerlei ziektes en plagen een enorme bedreiging voor de planten. Volgens de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) gaat tot 40% van de voedselgewassen wereldwijd verloren als gevolg van ziektes. De handel incasseert daardoor jaarlijks een verlies van bijna 200 miljard euro.

De klimaatverstoring en menselijke activiteiten zoals ontbossing doen daar nog een schepje bovenop. Ze ondermijnen immers onze natuurlijke omgeving. Daardoor gaat niet alleen de biodiversiteit achteruit, ze creëren ook nieuwe omgevingen (of niches) waarin ziektes en plagen makkelijk gedijen.

Kortom, plantenziektes veroorzaken niet alleen meer honger in de wereld, ze nemen ook een flinke hap uit het inkomen van kleine boeren. Meerdere Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen hebben dan ook baat bij gezonde planten, vooral deze over honger, armoede en bescherming van het milieu.

Redenen te over voor de internationale gemeenschap om in 2020 de plantengezondheid in de kijker te zetten. De FAO organiseert daartoe tal van activiteiten..

De FAO wil er vooral de nadruk op leggen dat het veel beter - en kostenefficiënter - is om te” voorkomen dat nieuwe ziekten en plagen binnenkomen dan te genezen. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor transport en het bewaken van het grondgebied om problemen snel op te sporen.

Planten veilig transporteren vormt een belangrijk aandachtspunt. Voor de meeste landen is de handel in planten en plantendelen (vruchten, zaden, wortels…) nu eenmaal levensnoodzakelijk. Daarnaast doen steeds meer toeristen verre reizen waarbij ze graag een exotisch (planten)souvenir meenemen. Dat betekent wel dat ziektes zich razendsnel kunnen verspreiden over de hele wereld.

Daarom dringt de FAO erop aan dat het transport van planten onder strikt “fytosanitaire” voorwaarden gebeurt: voorwaarden die de goede conditie van planten garanderen. De International Plant Protection Convention (IPPC) heeft daarvoor specifieke standaarden ontwikkeld. In de EU mogen reizigers zelfs geen planten binnenbrengen zonder certificaat (zie verder).

Om te komen tot veilige planten en plantaardige producten, zonder schadelijke ziekten en plagen, is een evenwichtige omgeving - met voldoende natuurlijke vijanden - de beste garantie. Daarom raadt de FAO boeren “integrated pest management” aan. Met deze benadering hou je pesten onder controle met zoveel mogelijk natuurlijke middelen zoals natuurlijke vijanden, resistente variëteiten en gezonde bodem. Pesticiden worden slechts ingezet als het niet anders kan en in hoeveelheden die zo min mogelijk schade berokkenen aan de natuurlijke vijanden of bestuivers. Meteen vaart ook de volksgezondheid er wel bij.

Systemen voor “vroege waarschuwing” (early warning) helpen ook voorkomen dat ziektes zich snel verspreiden. Digitale technologieën (apps voor boeren…) en drones (vroegtijdig opsporen van symptomen…) kunnen hier een rol spelen.

De FAO richt zich met dit internationaal jaar tot diverse doelgroepen. Zo adviseert ze overheden om ervoor te zorgen dat hun import van planten aan de IPPC-standaarden voldoet. Ze dienen ook systemen voor vroege waarschuwing te installeren en onderzoek te stimuleren. Bedrijven wordt aangeraden om hun plantenproducten veilig te transporteren en hun klanten te sensibiliseren. Boeren zouden enkel gecertificeerde zaden mogen gebruiken en zo snel mogelijk melden als ze een plantenziekte vaststellen. En zo meer.

Maar ook de individuele burger kan een belangrijke bijdrage leveren. We zetten enkele adviezen op een rijtje:

1. Breng geen planten mee van je verre reis
   
   Het is verboden om vanuit niet-EU-landen planten binnen de EU te brengen, tenzij voorzien van een erkend fytosanitair certificaat. Daartoe behoren ook vruchten (fruit), groenten, zaden, snijbloemen en zo meer. De uitzonderingen zijn: ananas, dadels, bananen, kokosnoot en doerian.
    
2. Wees terughoudend als je planten of plantenproducten online bestelt of via de post
   
   Kleine pakjes ontglippen vaak aan een grondige fytosanitaire controle. Eis een certificaat.
    
3. Bescherm het milieu en wees alert
   
   Geniet van de natuur en wees alert. Zie je iets speciaal? Zoek het dan op en geef je bijzondere waarnemingen door, bijvoorbeeld op waarnemingen.be. Zo kan je er toe bijdragen dat een exoot sneller wordt aangepakt.
   
   Pas de principes van duurzame productie ook toe in je eigen tuin en vermijd (onnodig) gebruik van pesticiden en herbiciden. Wie planten beschermt, beschermt het leven!

Met het Internationale Jaar voor de Gezondheid van Planten blikt de FAO ook naar de toekomst. De VN-organisatie voorziet immers dat de landbouw tegen 2050 60% meer moet produceren om de toegenomen bevolking te voeden. Laten we de plantengezondheid niet uit het oog verliezen!

De FAO is een essentiële partner van de Belgische overheid.