Specifieke onderwerpen

De bevordering en bescherming van kinderrechten is zowel een prioriteit van België als de EU, die richtsnoeren ter bevordering en bescherming van de rechten van het kind ontwikkelde. België zet mee haar schouders onder de uitvoering van deze richtsnoeren. Hoofddoel van de richtsnoeren is “geen kind aan zijn lot over te laten”, wat in lijn ligt met het cruciale thema van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s). Leidmotief bij de verwezenlijking van dit doel en de uitvoering van de richtsnoeren is het VN Verdrag inzake de Rechten van het Kind.

In de schoot van de VN kwam in 1989 inderdaad het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, ook het Kinderrechtenverdrag genoemd, tot stand. Dat Verdrag steunt op vier basisprincipes:

• non-discriminatie;
• het belang van het kind;
• het recht op leven en ontwikkeling;
• het recht op participatie.

Het Verdrag bevat enkele ideeën die een ware ommekeer hebben teweeggebracht in de visie op kinderen. Kinderen worden niet gezien als louter onder het gezag van hun ouders geplaatst, maar worden expliciet als rechthebbenden erkend. Volgens het Verdrag staat de kindertijd los van de volwassenheid en duurt ze tot de leeftijd van achttien jaar. Die tijd is een beschermde tijd, waarin kinderen moeten kunnen groeien, leren, spelen, zich ontwikkelen en zich op een waardige manier kunnen ontplooien.

Dat basisverdrag inzake kinderrechten werd later aangevuld met 3 facultatieve protocollen:

• een Facultatief Protocol betreffende de betrokkenheid van kinderen in gewapende conflicten (OPAC);
• een Facultatief Protocol inzake de verkoop van kinderen, kinderprostitutie en kinderpornografie (OPSC);
• een Facultatief Protocol inzake een mededelingsprocedure (OPIC).

België heeft zowel het Verdrag als de drie Facultatieve Protocollen geratificeerd.

In het kader van de Mensenrechtenraad en de Derde Commissie van de Algemene Vergadering steunt België, in EU-verband, initiatieven om kinderrechten te bevorderen en te beschermen. België steunt ook het mandaat van de Speciale Vertegenwoordiger van de Secretaris-generaal voor Geweld tegen Kinderen.

UNICEF, het Kinderfonds van de Verenigde Naties, is een partnerorganisatie van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.

Ook in het kader van de Raad van Europa zet België zich in voor de bevordering en bescherming van kinderrechten.

Kinderen zijn de eerste slachtoffers van oorlogen en gewapende conflicten en lijden disproportioneel onder het geweld. Kinderen worden gedood of verminkt, blijven achter als wezen, worden ontvoerd, zijn extra kwetsbaar om slachtoffer te worden van misbruik en seksueel geweld, en hun recht op onderwijs en gezondheidszorg wordt ontnomen. Jongens en meisjes worden nog altijd gerekruteerd en gebruikt als kindsoldaten, maar de thematiek van kinderen in gewapende conflicten is daartoe niet beperkt. Meisjes zijn vaak nog blootgesteld aan bijkomende risico’s, in het bijzonder seksueel geweld en exploitatie.

De bescherming van kinderen in gewapende conflicten is al geruime tijd een Belgische prioriteit. België zet mee haar schouders onder de uitvoering van de EU richtsnoeren inzake kinderen en gewapend conflict.        

Op het internationaal vlak bestaat er een uitgebreid instrumentarium rond de problematiek van kinderen en gewapende conflicten. In de schoot van de Verenigde Naties bevat het Verdrag inzake de rechten van het kind verschillende bepalingen over deze problematiek. Het bijhorende Facultatief Protocol inzake kinderen en gewapende conflicten gaat verder en biedt bijkomende bescherming. Daarnaast bestaat er nog een reeks van soft law instrumenten gericht op de verhoging van de bescherming van kinderrechten in conflicten, zoals de Principes van Parijs, de Principes van Vancouver, en de Safe Schools Declaration. Die hebben een aanvullende rol en leggen de nadruk op preventie van rekrutering, de herintegratie van kindsoldaten in de maatschappij en het vrijwaren van scholen van conflicten en militarisering.

Sinds 2005 erkent de Veiligheidsraad kinderrechtenschendingen als een zaak van internationale vrede en veiligheid. Met de adoptie van resolutie 1612 gaf het de problematiek een vaste plaats op de agenda van de Veiligheidsraad. De resolutie voorzag in de oprichting van een Veiligheidsraadwerkgroep. Die werkgroep behandelt rapporten over situaties van kinderen in conflict, die concrete informatie van het terrein bevatten via een monitoring- en rapporteringmechanisme (MRM). Concreet buigt de Veiligheidsraad zich over de meest ernstige schendingen van kinderrechten. Het gaat om doden en verminken van kinderen, seksueel geweld, ontvoering, aanvallen op scholen of ziekenhuizen, het ontzeggen van toegang tot humanitaire hulp en tenslotte, het rekruteren en gebruiken als kindsoldaten. De Belgische ontwikkelingssamenwerking steunt het monitoring-en rapporteringmechanisme. Tijdens haar mandaat als niet-permanent lid van de Veiligheidsraad (2019-2020) was België voorzitter van de werkgroep voor Kinderen en Gewapende Conflicten en werkte nauw samen met de Speciale Vertegenwoordiger van de Secretaris-generaal voor kinderen en gewapende conflict. Een concreet resultaat van die samenwerking is de ontwikkeling van een praktische gids voor bemiddelaars om kinderen beter te beschermen in situaties van gewapend conflict. Onder het Belgisch voorzitterschap van de Veiligheidsraad in februari 2020, verwelkomde de Raad deze praktische gids.

In het kader van de Mensenrechtenraad en de Derde Commissie van de Algemene Vergadering steunt België, in EU-verband, initiatieven ter bescherming van kinderen in gewapende conflicten.

België is lid van de Group of Friends Kinderen en Gewapend Conflict, een informele groep van Staten, die ijveren voor de bescherming van kinderen in gewapende conflicten. België steunt ook het mandaat van de Speciale Vertegenwoordiger van de Secretaris-generaal voor Geweld tegen Kinderen.