Leefmilieu

De United Nations Environment Assembly werd opgericht na Rio+20, als

• een beheersorgaan van United Nations Environment Programme (UNEP), een van de 15 Belgische partnerorganisaties;
• een politiek platform waarbij leefmilieuministers samenkomen om richting te geven aan de globale milieu-agenda.

UNEA heeft een universeel lidmaatschap van alle 193 lidstaten van de VN. Het komt tweejaarlijks samen in Nairobi, waar het hoofdkwartier van de UNEP is, evenals dat van de VN in Afrika. Een virtuele sessie van de 5^de UNEA vond plaats in februari 2021. UNEA-5 werd in hybride formaat vervolg van 28 februari tot 2 maart 2022, gevolgd door de viering van de 50^ste verjaardag van UNEP op 3 en 4 maart 2022 (UNEP@50).

Voor België is het belangrijk dat UNEA een platform is dat focust op de mondiale uitdagingen op vlak van leefmilieu, maar dat ook economische en sociale actoren aanspreekt en boodschappen brengt die verstaanbaar en communiceerbaar zijn voor een groot publiek. UNEA moet zich richten op acute problemen die aangepakt moeten worden en voortbouwen op momentum van andere globale, internationale processen. Het resultaat van UNEA moet actie- en oplossingsgericht zijn en de internationale gemeenschap inspireren om aan de slag te gaan en verandering op het terrein teweeg te brengen. Het thema moet aansluiten bij UNEP’s core mandaat en bij de slagkracht van de organisatie, maar tegelijkertijd ook relevant zijn voor het bredere UN-systeem.

Als thema voor de vijfde UNEA werd gekozen voor “Strengthening Actions for Nature to Achieve the Sustainable Development Goals” met als doel de wereld aan te sporen om meer actie te ondernemen voor het beschermen en herstellen van de natuur. Een belangrijk element hierbij is de opportuniteit die het opwaarderen van “Nature Based Solutions” biedt voor duurzame ontwikkelingen in al haar dimensies.

UNEA-5 werd succesvol afgerond op woensdag 2 maart met, naast resoluties over o.a. biodiversiteit en gezondheid, dierenwelzijn, circulaire economie en groen herstel de volgende drie belangrijke uitkomsten:

• Er werd een akkoord afgeklopt om een nieuw intergouvernementeel wettelijk bindend akkoord te sluiten over de aanpak van plastiekvervuiling, een belangrijke mijlpaal voor de aanpak van dit mondiaal probleem dat niet alleen het leefmilieu, maar ook de menselijke gezondheid bedreigt.
• Er werd beslist over een definitie voor nature based solutions, erg belangrijk om misbruik van deze term voor het labelen van praktijken die groen lijken, maar niet duurzaam zijn, te stoppen.
• Er werd beslist om een internationaal panel van wetenschappers op te richten dat beleidsadvies zal geven over het goed beheer van chemische stoffen, afval en vervuiling. Dit is een panel zoals het IPCC voor klimaat en IPBES voor biodiversiteit, een belangrijk sluitstuk voor de op wetenschap gebaseerde aanpak van de triple planetary crisis. 

Deze resultaten hebben door het uitstel van UNEA lang op zich laten wachten en er werd hiervoor al sinds UNEA 1 aan de weg getimmerd, ook door verschillende Belgische experten die meegewerkt hebben aan het tot stand komen van de Europese positie.

Naast deze uitkomsten werd er tijdens UNEA ook beslist dat UNEA 6 in 2024 zal gehouden worden, tijdens het Belgische EU voorzitterschap.

Tijdens UNEP@50 werd door de leefmilieuministers een krachtige politieke verklaring aangenomen, die versterking van internationaal milieurecht en bescherming van het leefmilieu combineert met de nodige aandacht voor ondersteuning van ontwikkelingslanden.

De vierde UNEA in 2019 stond in het teken van “Innovative Solutions for Environmental Challenges and Sustainable Consumption and Production”. Door UNEP werd dit thema slim samengevat als “Think Beyond. Live Within”.

Er was een recordopkomst met 5000 deelnemers uit 179 landen, 6 staatshoofden of regeringsleiders en 157 ministers. In de marge van UNEA organiseerde Frankrijk en Kenya samen de eerste regionale “One Planet Summit” met focus op Afrika, met op de agenda de rol van de energietransitie en biodiversiteit in de strijd tegen klimaatverandering.

Tijdens UNEA-4 kwamen onderwerpen aan bod die raken aan zowel klimaat, biodiversiteit, verwoestijning, vervuiling en andere leefmilieuproblemen, hetgeen toeliet te streven naar een meer coherente aanpak in de uitkomstdocumenten. Het thema circulaire economie kwam ruim aan bod tijdens UNEA-4, een thema waarop de EU haar rol van voortrekker kon laten gelden en dat ook voor België een kans bood om haar verwezenlijkingen in de verf te zetten.

De ministeriële verklaring bevat ambitieuze verklaringen over onder andere circulaire economie als middel om duurzame consumptie en productie te bereiken en het behouden van een target voor het verminderen van single use plastics. Het was de eerste keer dat een dergelijke doelstelling rond single use plastics op een wereldwijde schaal werd aangenomen. De verklaring gaf ook het startsein voor het uitwerken van nieuwe globale kaders voor de bescherming van de biodiversiteit en voor het goed beheer van schadelijke stoffen en afval na 2020.

Twee door de EU ingediende resoluties werden aangenomen: een over duurzame consumptie en productie en een over schadelijke stoffen en afval.

Daarnaast werden nog enkele programmatorische en procedurele beslissingen genomen voor de werking van UNEP.