14 tips om plastic in het milieu te voorkomen

Plastic is alomtegenwoordig. Je vindt het van de Noordpool tot de Zuidpool en zelfs tot op het diepste punt van de oceaan. De oceanen worden stilaan een plastic soep. Naar schatting drijft er 1230 g plastic rond per vierkante kilometer. Om nog te zwijgen van de touwen, visnetten, kratten en flessen. Maar ook in de bodem komen (micro)plastics terecht, onder meer afkomstig van landbouwplastic dat wordt ingeploegd.

Veel van het plastic afval komt voor als microplastics: stukjes plastic tussen de 5 micrometer en 5 millimeter. Onze waterzuiveringsinstallaties kunnen dergelijke deeltjes moeilijk wegfilteren. Ze komen in het oppervlaktewater en uiteindelijk in de zee terecht, waar allerlei zeedieren ze oppeuzelen. Zo worden ze in de voedselketen opgenomen. Volgens milieutoxicoloog Colin Janssen van UGent bevatten mossels uit de Noordzee zoveel plastics dat de gemiddelde mosseleter jaarlijks tot wel 11.000 plasticdeeltjes opeet. In de bodem verorberen wormen de plastic deeltjes. Al blijft het juiste effect op de gezondheid en op de natuur nog onduidelijk, het is evident dat er dringend paal en perk gesteld moet worden aan die vervuiling.

Het bewustzijn groeit en diverse overheden plannen maatregelen om plastic afval te verminderen. Zo heeft de Belgische regering een akkoord gesloten met Detic, de “vereniging van producenten en verdelers van cosmetica, reinigings- en onderhoudsmiddelen, lijmen en stopverf”. Doel: “tegen 31 december 2019 de plastic microbolletjes in mondverzorgingsproducten en cosmetische producten die worden af-, uit- of weggespoeld, volledig vervangen”. Op een VN-conferentie over oceanen in 2017 kwamen de lidstaten overeen om “het gebruik van plastics en microplastics op lange termijn te beperken”. De EU wil het eenmalig gebruik van plastic aan banden leggen. En op Wereldmilieudag 2018 zette de VN plastic afval in de kijker.

Toch blijft plastiek een nuttig materiaal. Waar het op aankomt, is dat het degelijk gerecycleerd wordt en dat het niet in het milieu terechtkomt. Niet alleen de overheden en bedrijven, ook de gebruikers spelen daarbij een onmisbare rol. We geven 14 tips mee.

1. Laat nooit afval achter op straat, in de natuur, op het strand …

Gooi het in een vuilnisbak. Vind je er geen of is hij overvol, hou je afval dan bij tot aan de volgende vuilnisbak. Als je extra afval in een al overvolle vuilbak propt, is de kans groot dat het wegwaait. Je kan ook simpelweg je afval tot thuis bewaren.

Ook biodegradeerbare en composteerbare plastic hoort niet thuis in de natuur. Dat soort plastics wordt enkel keurig afgebroken in industriële compostinstallaties, met de juiste verhouding vocht, warmte, bacteriën en zuurstof. In de compostbak thuis lukt dat niet, laat staan in de vrije natuur.

Sigarettenfilters bestaan uit cellulose-acetaat, een soort plastic. Gooi dus niet zomaar je sigarettenpeukjes weg! Naast plastic bevatten de peukjes ook tal van giftige stoffen zoals nicotine, zware metalen en andere chemicaliën. Rokers kopen wereldwijd dagelijks 18 miljard sigaretten. Twee derde daarvan wordt op straat of door het raam gegooid. Dat is nefast voor onze planeet. Hetzelfde geldt voor e-sigaretten die zeker niet milieuvriendelijker zijn dan filtersigaretten.

2. Vermijd voorverpakt fastfood onderweg of gooi de verpakking in de afvalbak.

3. Zet je vuilnis pas op straat net voor de vuilniswagen komt.

Zo verklein je de kans dat de zak scheurt en afval rond gaat zwerven.

4. Laat bij een feest geen ballonnen op.

Ballonnen zijn veruit het dodelijkste plastic dat een zeevogel kan inslikken! Een op de vijf dieren die een enkel fragment binnen krijgt, sterft eraan. Gebruik ze niet.

5. Ruim zelf zwerfplastic op.

Of misschien kan je op je reisbestemming meedoen aan een strandschoonmaak?

6. Sorteer zo goed mogelijk je plastic afval.

Niet alle plastic kan vandaag al in de pmd-zak. De industrie heeft nog werk aan de winkel om de diverse soorten plastics beter te recycleren. Maar vandaag al bieden veel containerparken de mogelijk om bijvoorbeeld harde plastic en plasticfolies apart in te zamelen. Maak er gebruik van. Zo komt er minder plastic in het restafval terecht.

7. Gebruik herbruikbare tassen en zakjes.

Breng een boodschappentas mee als je uit winkelen gaat en weiger de aangeboden plastic zakken. Neem ook herbruikbare zakjes mee om je fruit of groente in te bergen.

8. Vermijd allerlei wegwerpmateriaal in plastic.

Vorkjes, messen, lepels, roer- en wattenstaafjes … dat hoeft allemaal niet in plastic. Gebruik liever een herbruikbare drinkfles, bijvoorbeeld uit glas. Vermijd ook wegwerpbekers. Zelfs papieren wegwerpbekers zijn meestal bedekt met een dun laagje plastic. Breng liever je eigen beker mee. Je scheert je beter met een herbruikbare scheerhouder met vervangbare mesjes. Gebruik geen rietjes. Drink je drankje uit een glas of neem je eigen herbruikbaar rietje uit glas, staal of bamboe mee op café of restaurant. En wist je dat er wasbare herbruikbare luiers bestaan?

9. Vermijd verpakkingen in plastic.

In plaats van voorverpakte sneetjes kaas te kopen, kan je ook het gewenste aantal sneetjes laten snijden. Tegenwoordig bestaan er al winkels die producten zoals noten, granen, deegwaren en bonen zonder verpakking aanbieden. Je brengt gewoon je herbruikbare zakjes of bokalen mee. Waar mogelijk, verkies een kartonnen of tetrabrikverpakking boven plastic voor je vruchtensappen, wasmiddelen, detergenten … En waarom niet meer zelf koken in plaats van verpakte bereide maaltijden te kopen?

10. Koop geen water in plastic flessen.

Het kraantjeswater in België heeft een uitstekende kwaliteit. Wil je toch een betere kwaliteit, installeer dan een filter of gebruik een filterkan.

11. Rij minder met de auto en kies een lichtgewicht.

Verrassend genoeg levert de slijtage van autobanden een grote hoeveelheid microplastics op. Maar liefst 10-28% van de microplastics in ‘s werelds oceanen is afkomstig van autobanden. Bij een lichtgewichtauto slijten de banden minder. Zorg er ook voor dat de banden de juiste spanning hebben.

12. Vermijd microbolletjes in producten voor persoonlijke verzorging.

De industrie doet inspanningen om de plastic microbolletjes te vervangen, maar je kan nu al uitkijken naar cosmetica, douchegels en tandpasta zonder dergelijke microbolletjes.

13. Vermijd synthetische kleding en/of koop een filter voor je wasmachine.

Synthetische kledij zoals fleeces geven bij het wassen kleine plastic vezeltjes vrij die in het milieu terechtkomen. Meer dan een derde van alle plasticvervuiling in de oceanen zou afkomstig zijn van het wassen van kleren. Je vermijdt dus beter synthetische kleding. Je kan ook een filter installeren in je wasmachine of je synthetische kleding in een speciale waszak steken. Ook bij korter en koeler wassen (20°C-30°C) komen minder plastic vezels vrij.

14. Wees voorzichtig met verf.

Ook verfresten dragen bij tot microplastics in het milieu. Spoel daarom je verfkwast niet uit onder de kraan, dat spoelwater hoort thuis op het containerpark. En vang het stof op dat vrijkomt bij het schuren van geverfde oppervlakken.

Voornaamste bron: Verborgen impact – alles voor een eco-positief leven (Babette Porcelijn)