België aan het roer van de Raad van de EU

Van 1 januari tot eind juni 2024 neemt België het voorzitterschap waar van de Raad van de EU. Ons land zal die kans met beide handen grijpen om te bouwen aan een eendrachtig en robuust Europa, in het belang van ons allemaal. Een vooruitblik.

Het moment dat België het stuur in handen neemt van de Raad van de Europese Unie (EU) nadert met rasse schreden. Van 1 januari tot 30 juni 2024 wordt ons land immers voorzitter. En zo’n voorzitterschap houdt 2 hoofdtaken in met als uiteindelijke doel om EU-wetgeving af te sluiten.
 

Raadsformaties en werkgroepen

Enerzijds staat het voorzitterschap in voor de organisatie, voorbereiding en leiding van de 10 ‘raadsformaties’. Dat zijn de vergaderingen van de vakministers van de 27 EU-lidstaten. Denk onder andere aan ‘Landbouw en Visserij’, ‘Milieu’, ‘Economische en Financiële Zaken’ en ‘Vervoer, Telecommunicatie en Energie’. Alleen de Raden Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking worden niet voorgezeten door het roterende voorzitterschap. Die taak komt toe aan de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands- en Veiligheidsbeleid Josep Borrell.

In elke raad zal ons land als voorzitter de lidstaten aansturen om compromissen te vinden rond EU-wetgeving. Het is essentieel dat België zich daarbij opstelt als een onpartijdige en eerlijke bemiddelaar (honest broker), iets waar ons land van nature in uitblinkt.

De vakministers beginnen echter niet van nul. De wetgeving wordt immers voorbereid in niet minder dan 250 thematische werkgroepen op niveau van de ambtenaren. En ook die werkgroepen leidt het voorzitterschap.

Betrekkingen met Commissie en Parlement

De 2^de hoofdtaak bestaat erin dat het voorzitterschap de Raad vertegenwoordigt in zijn betrekkingen met andere Europese instellingen, in het bijzonder met de Commissie en het Europees Parlement. Ook hier zoekt het voorzitterschap naar overeenstemming over wetgevingsdossiers. Het zal vooral onze minister van Buitenlandse en Europese Zaken Hadja Lahbib zijn die de Raad zal vertegenwoordigen bij de onderhandelingen met het parlement.

Voor alle duidelijkheid, het gaat hier over de Raad van de EU die vakministers bijeenbrengt. De Europese Raad daarentegen groepeert de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 EU-lidstaten en staat momenteel onder leiding van Charles Michel. Deze Europese Raad bepaalt enkel de algemene politieke koers van de EU en laat de wetgeving over aan de Raad van de EU.

Wetgevend luik

Premier Alexander De Croo zal het definitieve programma van het voorzitterschap voorstellen op 8 december 2023. De krachtlijnen zijn echter nu al duidelijk.

Vooreerst is er vanzelfsprekend een belangrijk wetgevend luik. Het Belgisch voorzitterschap wil zoveel mogelijk dossiers afronden voor de Europese verkiezingen die tussen 6 en 9 juni 2024 plaatsvinden. Eigenlijk ligt de deadline zelfs op eind april, wanneer het Europees Parlement ontbonden wordt in de aanloop naar de verkiezingen.

Er liggen meerdere gevoelige dossiers op tafel zoals het migratie- en asielpact, de binnen de Green Deal passende Net-Zero Industry Act, het European Democracy Action Plan, de hervorming van de elektriciteitsmarkt en de economic governance review.
 

Strategische agenda

Omdat het Belgisch voorzitterschap aan het einde van een legislatuur van de Commissie valt, wil ons land tevens een stevige basis leggen voor de strategische agenda van de EU voor de periode 2024-2029. Op die manier kan het mee de grote richtingen uitzetten die de EU in de nabije toekomst zal uitgaan.

Dat plan voor de komende vijf jaar zal het resultaat zijn van een collectieve inspanning door alle lidstaten, onder leiding van de voorzitter van de Europese Raad en ondersteund door het Belgische voorzitterschap.

Daartoe horen ook de benoemingen van de Europese Commissievoorzitter en de voorzitter van de Europese Raad, nadat de EU burgers in juni 2024 hun stem hebben kunnen uitbrengen.

Strategische werven

België heeft alvast 6 strategische werven geformuleerd.

1. Veiligheid, defensie en migratie
   
   De oorlog van Rusland in Oekraïne heeft duidelijk gemaakt dat vrede op het Europese continent niet vanzelfsprekend is. Vandaar het cruciale belang van de gezamenlijke veiligheid en defensie. Veiligheid is immers onontbeerlijk als basis voor de welvaart en de economische ontwikkeling van de EU. Daarnaast pleit ons land voor een ordelijk en humaan beheer van de migratiestromen.
    
2. Rechtsstaat en democratie
   
   Zowel binnen als buiten de EU worden de democratische waarden bedreigd. Daarom wil België het respect voor de rechtsstaat centraal blijven stellen. Het zal onderzoeken hoe de huidige instrumenten duurzaam kunnen gemaakt worden en hoe de rechtsstaat kan versterkt worden.
    
3. Economie, interne markt en handel
   
   Om de economische positie van de EU te vrijwaren, zal de aandacht gaan naar 2 uiterst belangrijke uitdagingen: de bevoorradingszekerheid en het concurrentievermogen. De focus zal daarbij onder andere liggen op het industrieel beleid en de versterking van de interne markt, op de digitale en ecologische transitie en op onderzoek en innovatie.
    
4. Sociaal beleid, werk en gezondheid
   
   België wil dat de EU een krachtige sociale agenda uitwerkt voor de komende legislatuur. Dat is nodig gezien de huidige context met zijn vele uitdagingen, waaronder de vergrijzing en de ecologische en technologische transities. Vandaar het belang van degelijke lonen, kwaliteitsvol werk en een goede sociale bescherming. Ook de gezondheid en het welzijn van de burgers dienen centraal te staan.
    
5. De groene transitie
   
   De Europese Green Deal – inclusief het Fit for 55-pakket – moet verder in praktijk gebracht worden zodat de route naar een netto nuluitstoot tegen 2050 gewaarborgd blijft. Bovendien moet de transitie sociaal rechtvaardig zijn.
   
   De landbouw dient te beantwoorden aan de nood aan Europese voedselsoevereiniteit zonder aspecten zoals milieu, dierenwelzijn, betaalbaar voedsel en een fatsoenlijk inkomen voor de boeren uit het oog te verliezen.
    
6. De toekomst van de EU
   
   De verwikkelingen in de wereld hebben de uitbreiding van de EU in een stroomversnelling gebracht. In minder dan een jaar tijd heeft de Europese Raad de status van kandidaat-lidstaat verleend aan 3 landen, met name Oekraïne, Moldavië en Bosnië-Herzegovina. Georgië kreeg die status in het vooruitzicht gesteld.
   
   België wil daarbij niet overhaast te werk gaan. Landen die uitzicht op toetreding kregen, moeten eerst de noodzakelijke hervormingen doorvoeren en zich schikken naar de criteria van Kopenhagen.

Binnen de Europese beleidsdomeinen die door de Raad en het Voorzitterschap worden behandeld, is onze FOD bevoegd voor de toekomst van de EU, het buitenlands beleid, de buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking en algemene Europese zaken zoals de rechtsstaat en democratie. De andere vakministers binnen de regering zullen elk binnen de eigen bevoegdheden actie kunnen ondernemen.

Voor België is het een eer en een voorrecht om het voorzitterschap van de Raad van de EU op een cruciaal moment te mogen waarnemen en het is klaar om die uitdaging aan te gaan. Het model van de EU – open en democratisch, gelijke rechten voor elke burger, solide interne markt… – heeft zijn onschatbare waarde bewezen en zal dat ook in toekomst blijven doen, ondanks de confrontatie met autoritarisme en populisme en met economische schokken.