Belgische inbreng maakt van Cotonou (Benin) een performante haven

Het Belgisch ontwikkelingsagentschap Enabel en de haven van Antwerpen-Brugge bundelden hun krachten om de performantie van de haven van Cotonou (Benin) te verbeteren. De opgedane ervaring wordt nu onder meer ingezet om de haven van Dar es Salaam (Tanzania) beter aan te sluiten op zijn ruime hinterland.

Havens zijn uitermate belangrijk voor de economie. Want net zoals een luchthaven verbindt een haven het land met het internationale economische systeem. Een haven laat toe massaal goederen in en uit te voeren en dat levert inkomsten op. Denk alleen al aan de douanetarieven.

Bedrijven krijgen vlotter toegang tot de markt en kunnen daardoor hun producten beter aan de man brengen. Of ze kunnen makkelijker grondstoffen of onderdelen invoeren om hun producten te maken. Een doeltreffender logistieke of leveringsketen - haven, douane, transport en zo meer – laat ook toe om bijvoorbeeld voedsel goedkoper te importeren.
 

Openbare aanbesteding

In 2018 stelde het West-Afrikaanse Benin – partnerland van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking – dat zijn haven in Cotonou te ondermaats presteerde. Het potentieel werd veel te weinig benut, te meer omdat die haven ook landlocked buurlanden zoals Niger kan bedienen.

Daarop schreef de overheid een openbare aanbesteding uit. Deze werd gegund aan de haven van Antwerpen, inmiddels gefusioneerd tot Antwerpen-Brugge. Doel: in samenwerking met Beninse partners de performantie van de haven van Cotonou verbeteren, tijdens een periode van 3 x 3 jaar.
 

Capaciteit verdubbelen

Vanaf juni 2019 koppelde onze FOD daar een gouvernementeel Belgo-Benins samenwerkingsprogramma aan dat uitgevoerd werd door het Belgisch ontwikkelingsagentschap Enabel. Dat vormde zonder twijfel een sleutel tot succes. Want op die manier konden beide Belgische entiteiten hun complementaire krachten bundelen.  

Enerzijds heeft de Antwerpse haven zijn expertise ingezet om onder meer de langetermijnstrategie en het beheer van de haven van Cotonou te verbeteren. Dat resulteerde in een ontwikkelingsplan dat de capaciteit voor onthaal en beheer van goederen op 5 jaar tijd zal verdubbelen.

Enabel van zijn kant legde zich toe op steun aan hervormingen van de schakels van de logistieke keten, met name door (semi-)overheidsinstellingen te steunen die een rol spelen bij het maritiem toezicht en het goederentransport. Via studies, opleidingen en adviesverlening wilde het agentschap de concurrentiepositie van de haven en het ondernemerschap optimaliseren.

Seintoren

Een van die opleidingen liet toe om het personeel doeltreffender in te zetten. Daardoor konden de aanmerende schepen vlotter laden en lossen en dus sneller de haven verlaten, en dat tot grote tevredenheid van de kapiteins en de reders. En er kwam een seintoren die de schepen allerlei inlichtingen geeft zoals te verwachten slecht weer of de diepgang van het water.

De vrachtwagens die de goederen naar het binnenland vervoeren, werden evenmin uit het oog verloren. Zo zorgde een digitaal platform ervoor dat het wegtransport transparanter en efficiënter kon verlopen. Digitalisering liet tevens toe om transparant te factureren en makkelijk de cijfers bij te houden voor adequate opvolging.

Enabel slaagde er ook in om het aantal geschillen met de klanten en de partners te beperken. Een opvallend betere reputatie en professionalisme waren daar niet vreemd aan. Voorts maakte ons agentschap een verschil op het vlak van waardig werk en milieu-impact. Het investeerde immers in gezondheid en veiligheid op het werk, onder meer via een beheerssysteem, beschermende uitrusting voor dokwerkers en … zwemles!

Daarnaast werkte Enabel mee aan de actualisering van een wettelijk kader waardoor de overheid haar milieuverplichtingen beter kan monitoren. Ze kan nu beter het vaste afval, gevaarlijke afvalstoffen en de gebruikte oliën beheren, het lawaai beperken, de introductie van schadelijke exoten – knaagdieren,insecten, zoöplankton – voorkomen en dergelijke.
 

26 plaatsen vooruit

Verschillende parameters wijzen erop dat de activiteiten van Enabel en de haven van Antwerpen-Brugge hun vruchten hebben afgeworpen. Zo nam de goederenstroom via de haven van Cotonou tussen 2017 en 2022 toe met 27,3%. De fiscale inkomsten van Benin afkomstig van deze goederenstroom stegen tussen 2018 en 2022 met ruim 55%. In de ‘index voor logistieke performantie’ van de Wereldbank steeg de Beninse haven met 26 plaatsen: van de 93^ste in 2018 tot de 67^ste in 2023.

De grotere capaciteit van de haven van Cotonou zorgde er eveneens voor dat een privatisering vermeden werd en dat de staat de controle behield. Met een havensector die zowat 30% van het bbp uitmaakt, staat dat garant voor mooie inkomsten. En die kan het land investeren in zijn nationaal ontwikkelingsplan.
 

Global Gateway

Daarmee is de kous niet af. België verlengt zijn steun voor een 2^de fase en wordt daarin bijgesprongen door de EU en Nederland. Samen willen we het ‘Team Europe Initiatief voor een duurzame haven in Cotonou’ realiseren. Doel: de transportinfrastructuur en de logistieke keten tussen Cotonou en Malanville (Noord-Benin) verbeteren. Dat wil men onder meer bereiken door digitalisering van de douane en beveiliging van de corridor.

We sluiten daarmee aan bij Global Gateway: een strategie van de EU om haar partnerlanden te ondersteunen, onder andere via infrastructuurwerken. Zo wil ze betere connecties tot stand brengen tussen Afrika en Europa.

Bovendien krijgt het succesverhaal navolging in Dar es Salaam (Tanzania). Enabel en de haven van Antwerpen-Brugge – in samenwerking met de EU – zullen er hun ervaring, opgedaan in Cotonou, inzetten om de haven aldaar te versterken. Focus ligt op de connectie van Dar es Salaam met de Centraal-Afrikaanse landen via veilige, doeltreffende en meer ecologische transportsystemen. Een betere doorstroming van goederen en personen is er immers van kapitaal belang voor de handel en de regionale stabiliteit.