Beschermde bossen bieden inheemse bevolking meer inkomen

In Bolivia beschermen en herstellen BOS+ en lokale partner APCOB de droogbossen en herwaarderen ze tegelijkertijd de imkertraditie van de inheemse gemeenschappen. Zo heeft de bevolking er meer inkomen als ze de bossen – de leveranciers van nectar – in ere houden.

Het is geen geheim: de biodiversiteit staat overal ter wereld zwaar onder druk. Het komt erop aan onze natuur zo veel mogelijk te beschermen en dat is waar de VN-biodiversiteitsconventie werk van wil maken.

Maar de vraag stelt zich: kunnen we ecologie en economie met elkaar verzoenen? Anders gezegd: kunnen we de natuur beschermen en er terzelfder tijd voor zorgen dat de lokale bevolking in zijn levensonderhoud kan voorzien?

Droogbossen

In Bolivia stelt dat probleem zich heel concreet. De droogbossen in het oosten – in de Chiquitania-regio – zijn er een speciaal ecosysteem: tropische bossen die elk jaar een lang droog seizoen kennen waarin de bomen hun bladeren verliezen. Zij herbergen unieke boomsoorten, dieren en planten en vormen de poort naar het Amazonewoud.

Alleen zijn die droogbossen erg vatbaar voor ontbossing en bosbranden. In 2019 vonden er zware branden plaats: ruim 5 miljoen hectare bos gingen in de vlammen op. Meteen verdween een belangrijke leefomgeving van vogels, zoogdieren en insecten die ook als bestuivers optreden.

Tegelijkertijd wonen er inheemse gemeenschappen die het moeilijk hebben om te overleven. Ze zamelen er onder meer honing in van wilde, angelloze bijen, meliponini genaamd. De oogsttechniek is echter behoorlijk onvoorzichtig. Tijdens de oogst sterven de meeste bijen en bovendien raakt de honing vaak vervuild.

Fruitbomen

De lokale ngo APCOB die steun verleent aan de inheemse gemeenschappen, startte er daarom – samen met het Belgische BOS+ - een project op. Doel: het herstel van de droogbossen verzoenen met een beter levensonderhoud van de bevolking.

Enerzijds plantten ze fruitbomen aan die goed gedijen in de typische omstandigheden van een droogbos. Ze leveren fruit aan de bevolking en vormen een bron van voedsel – nectar – voor de meliponini-bijen.

Meer bomen betekenen dus meer bijen, en meer bijen zorgen voor meer bestuiving van planten en bomen met vruchtzetting tot gevolg. Gecombineerd met de bescherming van de nog aanwezige bossen bevordert dat de natuurlijke regeneratie van het bos op plekken waar het verloren ging. Want het is vanuit de overblijvende bossen dat de dieren die er leven, zaden verspreiden naar de ontboste of afgebrande stukken.

Angelloze bijen

Anderzijds leerde APCOB 50 families – uit 3 inheemse gemeenschappen – vrij simpele technieken aan om zelf bijen te houden. Ze kunnen nu de angelloze bijen vermenigvuldigen en zo de populatie uitbreiden. De bijen zelf huizen in eenvoudige bijenkasten vervaardigd uit lokaal materiaal.

Op die manier kan veel meer honing gewonnen worden terwijl het nest tijdens de oogst niet in gevaar komt. Bovendien is de honing zuiver en van hoge kwaliteit. De families kregen ook steun om hun boshoning aan de man te brengen.

De boshoning betekent een aanzienlijke extra bron van inkomsten. Honing van angelloze bijen – die bekend staat voor zijn geneeskracht en hoge voedingswaarde - is immers zeer gegeerd in Bolivia. Momenteel is er een tekort waardoor men honing uit Argentinië moet invoeren.

Interessant is ook dat deze angelloze bijen niet steken. Vrouwen werken er traditioneel graag mee en ook kinderen en jongeren kunnen makkelijk deelnemen aan de imker-activiteiten.

Door de lokale imkertraditie nieuw leven in te blazen, slaagden BOS+ en APCOB erin om de inheemse gemeenschappen een extra inkomen te bezorgen. Terzelfder tijd breidden ze de droogbossen uit en motiveerden ze de bevolking om hun leefomgeving te beschermen. De bossen leveren immers de nectar die zij als gegeerde honing kunnen oogsten en verkopen.

BOS+ is een trouwe partner van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking die beheerd wordt door de directie-generaal Ontwikkelingssamenwerking van de FOD Buitenlandse Zaken.

Tekst op basis van het artikel ‘Uitbreiding veerkrachtige bossen vergroot bijenpopulatie in Bolivia’ van BOS+.