Brussel heeft veel troeven om het BBNJ-secretariaat te huisvesten

De FOD Buitenlandse Zaken – samen met de FOD Leefmilieu – voeren ijverig campagne om het secretariaat van het BBNJ-verdrag – over verregaande bescherming van de volle zee – in Brussel te huisvesten.

Op 23 januari 2025 werd in het Egmontpaleis in Brussel de kandidatuur van België voorgesteld om het secretariaat van het BBNJ-verdrag te huisvesten. Dat verdrag is een internationaal kader om de oceaan te beschermen en duurzaam te beheren (zie verder). We mochten 124 ambassades verwelkomen die evenveel landen vertegenwoordigden! Van 72 ervan was de ambassadeur zelf aanwezig. Het evenement was een co-organisatie van onze FOD en de FOD Leefmilieu.

Met zijn voorstel om het BBNJ-secretariaat te huisvesten, wil België een heel concrete bijdrage leveren aan de wereldgemeenschap. Want zo willen we het nieuwe verdrag zo efficiënt en kosteneffectief mogelijk uitvoeren. We pleiten dus niet alleen voor een solide multilateralisme maar doen er ook iets aan! En dat is broodnodig in tijden waarin het multilateraal systeem onder druk staat.
 

Onafhankelijk secretariaat

Waarover gaat het precies? In 2023 werd een baanbrekende stap gezet voor een VN-verdrag dat het verlies aan biodiversiteit in de volle zee sterk kan terugdringen. Het verdrag moet mogelijk maken om tegen 2030 30% van de volle zee om te vormen tot mariene beschermde gebieden. Die volle zee is een immense zone – ruim 64% van de oceaan – die buiten elk nationaal rechtssysteem valt. Vandaar de term marine Biodiversity of areas Beyond National Jurisdiction of BBNJ.

België speelde een belangrijke rol bij het tot stand komen van het BBNJ-verdrag. De FOD Buitenlandse Zaken stond in voor de coördinatie van het Belgische standpunt en spitste zich tijdens de onderhandelingen vooral toe op de meer transversale aspecten. De dienst Marien milieu van de FOD Leefmilieu en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen namen de meer technische aspecten op zich in verband met het mariene milieu en de mariene biologie.

Een van de punten die ons land binnenhaalde, was dat het BBNJ-verdrag een onafhankelijk secretariaat krijgt, los van de VN-koepel in New York. Een apart secretariaat – met een eigen budget en staf – impliceert immers autonomie en slagkracht. En dat zal nodig zijn om een vuist te maken tegen de lobby die zich zal verzetten tegen het vastleggen van beschermde gebieden op volle zee. Het is dat secretariaat dat we in Brussel willen huisvesten.

Blue Leader

Ook in de lange aanloop naar het akkoord in 2023 was ons land uiterst actief. Zo waren we in 2019 één van de initiatiefnemers van de Blue Leaders, een groep landen die ijveren voor een kwalitatieve bescherming van minstens 30% van de oceaan tegen 2030 én voor een ambitieus BBNJ-verdrag.

Samen met Monaco, Costa Rica en de High Seas Alliance heeft België tijdens de coronaperiode verschillende online dialogen georganiseerd. Doel: het contact tussen staten onderhouden en de aandacht voor de onderhandelingen over BBNJ niet laten verslappen.

België zet zich eveneens in voor een snelle en ruime ratificatie van het VN-verdrag. Zo zorgde onze FOD tijdens het Belgische EU-voorzitterschap voor een belangrijk akkoord op het Europese niveau dat de inwerkingtreding van het BBNJ-verdrag zal bespoedigen.
 

Internationale hoofdstad

Naast onze onvermoeibare inzet als Blue Leader voor het BBNJ-verdrag zelf, beschikt ons land tevens over alom gewaardeerde mariene expertise en onderzoeksinfrastructuur. Dé vaandeldrager daarvan is het Vlaams Instituut voor de Zee in Oostende dat staat voor degelijk interdisciplinair onderzoek van de oceaan, zeeën, kust en estuaria. Met zijn databanken over mariene biodiversiteit speelt het een voorname rol in de bescherming ervan, en laat dat nu net het kernpunt zijn van het BBNJ-verdrag.

Ook Brussel heeft als standplaats enorme troeven. Onze hoofdstad is centraal gelegen en goed bereikbaar vanuit de hele wereld. Meer dan 180 ambassades en diplomatieke vertegenwoordigingen hebben er een plek gevonden naast internationale organisaties zoals VN-agentschappen, ngo’s en mediaorganisaties. Daarmee is het een van de voornaamste diplomatieke centra ter wereld. Bovendien is het met zijn 180 nationaliteiten en meer dan 100 talen de meest kosmopolitische stad in Europa.
 

VN-oceaanconferentie in Nice

We hebben dus heel wat troeven in de hand om de VN-lidstaten ervan te overtuigen om te kiezen voor een BBNJ-secretariaat in Brussel. De komende maanden zal onze FOD – samen met ons netwerk van ambassades en consulaten – die troeven met verve uitdragen. Voorlopig is Chili de enige tegenkandidaat.

De allereerste conferentie van de verdragspartijen (COP1) zal beslissen over de locatie van het secretariaat. En die COP1 vindt plaats binnen het jaar na de inwerkingtreding van het BBNJ-verdrag. Het verdrag treedt in werking 4 maanden nadat minstens 60 landen het bekrachtigd hebben.

We kijken alvast uit naar de VN-oceaanconferentie in Nice (juni 2025). Streefdoel is dat tegen dan alle EU-lidstaten én de EU het BBNJ-verdrag bekrachtigen. Dat zou een enorme stap vooruit betekenen voor de definitieve inwerkingtreding van het verdrag.