Cacaocoöperatie Yeyasso speelt in op de grote trends

België droeg opvallend veel bij aan het succes van Yeyasso, een cacao- en koffiecoöperatie in Ivoorkust. Vandaag produceert ze 6.000 ton cacao op ruim 9.500 hectare. Bovendien zet ze in op biologische en fairtradeproductie, boslandbouw en het uitbannen van kinderarbeid. Yeyasso wil ook koolstofkredieten verkrijgen.
 

Toen de cacao- en koffiecoöperatie in 2006 werd opgericht, telde ze nauwelijks 350 leden, onder wie slechts een 10-tal vrouwen. Toch kozen de oprichters resoluut voor de naam ‘Yeyasso’ wat ‘dorp van hoop’ betekent.

En die hoop bleek meer dan gewettigd. Vandaag heeft Yeyasso meer dan 7.200 leden, van wie 15% vrouwen. Samen produceren ze jaarlijks 6.000 ton cacao op ruim 9.500 hectare. Op een bijkomende 3.300 hectare oogsten ze 2.500 ton koffie. Bovendien spelen ze uitstekend in op grote trends als boslandbouw (agroforestry) en biologische en fairtradeproductie.
 

Coaching

De grote omslag kwam er in 2016. Toen ging de coöperatie in op een oproep van Enabel – het Belgische ontwikkelingsagentschap – om deel te nemen aan een tweejarig coachingprogramma. Het Trade for Development Centre (TDC) – ondergebracht bij Enabel - ondersteunt immers coöperaties van cacaoboeren om zich beter te profileren op nationale en internationale markten.

Op dat moment was het Belgische chocoladebedrijf Galler op zoek naar gecertificeerde (fairtrade-)leveranciers die fatsoenlijke arbeidsomstandigheden en een hoger inkomen voor de producenten garandeerden. De coaching door TDC liet Yeyasso toe om veel professioneler te werken. Denk aan een grondiger analyse van financiële en commerciële gegevens en het opzetten van partnerschappen. Al in 2020 verkreeg Yeyasso het fairtradelabel.
 

Boslandbouw

Zo ging de bal aan het rollen. Vervolgens bekwam ze ook steun van de Business Partnership Facility, een initiatief van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking dat bedrijven in ontwikkelingslanden ondersteunt die een bijdrage leveren aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s).

Met de fondsen (200.000 euro) introduceerde Yeyasso boslandbouw. Cacao- en koffiebomen gedijen beter in de schaduw van andere bomen. Met technische bijstand van de Luikse universiteit zette Yeyasso 4 boomkwekerijen op. Ondertussen zijn al ruim 80.000 bomen geplant die de cacao- en koffiebomen doen floreren.
 

Rijst en maniok

Daarnaast werd ingezet op de teelt van rijst en maniok. Want om een leefbaar inkomen te garanderen, volstaat het niet om een faire cacaoprijs te betalen. De gezinnen van de cacaoboeren moeten ook weerbaarder worden en dat kan door extra gewassen te telen. De rijst- en maniokteelt kwam er vooral op vraag van de vrouwen die in het algemeen niet betrokken zijn bij de winstgevende stappen van de cacaoteelt. De diversificatie van de teelten zorgt ervoor dat gezinnen ook tijdens financieel lastige periodes over inkomsten blijven beschikken.

Ten slotte konden 6 vrouwen en 2 mannen hun competenties versterken aan de Women’s School of Leadership of Fairtrade Africa waarna ze ambassadeurs werden van de coöperatie. In 2022 werden 2 van de vrouwen verkozen in de raad van bestuur.

Koolstofkredieten

In 2022 verkreeg Yeyasso opnieuw 200.000 euro van de Businness Partnership Facility. Doel: nog beter inspelen op de belangrijke trends in de cacaomarkt, zowel nu als in de toekomst. Certificerings- en duurzaamheidsprogramma’s worden immers de norm. Denk alleen al aan de zorgplichtwetgeving (due diligence) van de EU die in de pijplijn zit. Yeyasso wil dan ook voluit biologisch, fairtrade, koolstofneutraal en vrij van kinderarbeid en ontbossing werken.

Één van de plannen bestaat eruit om te meten hoeveel koolstof de aangeplante bomen uit de atmosfeer halen. Daarmee wil de coöperatie koolstofkredieten krijgen die gebruikt kunnen worden om de inkomens van de boeren te verhogen. Bovendien wil Yeyasso de productie van biologische fairtradecacao verdubbelen vanaf 2026: van 120 naar 240 ton per jaar. Ten slotte wil ze een einde maken aan alle vormen van kinderarbeid in de cacaoteelt.
 

Beyond chocolate

Toch is het verhaal daarmee nog niet ten einde. Yeyasso werd ook geselecteerd als één van de pilootprojecten (2020-2025) van Beyond Chocolate, het initiatief om alle Belgische chocolade duurzaam te maken tegen 2030. Dankzij het project kregen tot nu toe 165 boeren van de coöperatie een biologisch certificaat. Onder andere door goede landbouwpraktijken – snoeien, wieden en pestbeheer – daalde hun rendement maar met 1%.

De kwaliteit van de cacaobonen verhoogde ook aanzienlijk dankzij aangepaste drooginfrastructuur en een fermentatiecentrum. Normaal fermenteren de boeren zelf hun cacaobonen. Maar door alle bonen samen te fermenteren – en dus in grotere hoeveelheden – kan je een hogere temperatuur bereiken, wat de smaak ten goede komt.

Om nog meer te diversifiëren werd ingezet op legkippen. Bovendien ging TDC door met coaching ten einde de boeren voor te bereiden op de biologische markt: identificatie van potentiële kopers, voorbereiding van biologische beurzen…

Galler

Voor het pilootproject van Beyond Chocolate bracht chocolaterie Galler twee derden van de fondsen aan, zo’n 250.000 euro. Sinds 2021 produceert Galler uitsluitend fairtradechocolade. Elk jaar kopen ze 1.000 ton cacaobonen bij Yeyasso, een zesde van haar productie. Yeyasso levert ook cacaobonen aan SACO, een Ivoriaanse afdeling van Barry Callebaut.

Andere partners van het pilootproject waren, naast Galler en TDC, het cacao-consultancybedrijf ZOTO en de universiteiten van Gent en Gembloux.
 

Leefbaar inkomen

Samen met Yeyasso startten TDC, Fairtrade Belgium en Galler bovendien een pilootproject op om een duidelijk zicht te krijgen op het inkomen van de Yeyasso-boeren. Zo dienden de leden een soort logboek bij te houden met al hun inkomens en uitgaven, naast informatie over de grootte van de boerderij en de samenstelling van de familie.

Uit de studie bleek dat slechts 21% van de leden van de coöperatie een leefbaar inkomen haalden. 11% is zelfs nog extreem arm. De grootte van het terrein speelt een voorname rol. Het zijn immers vooral de boeren met voldoende land die een leefbaar inkomen halen. Er moet ook nog meer ingezet worden op diversificatie, een hogere productiviteit en zo meer.
 

Gedrevenheid

Het succesverhaal van Yeyasso is duidelijk met veel Belgische inkt geschreven. De mooie resultaten zijn onder meer te danken aan de grotere veerkracht van de boeren. Zo is de diversificatie van labels en kopers essentieel om de schommelingen van de cacaomarkt te trotseren. En dankzij nichemarkten zoals bio en fair trade krijgen de boeren een hogere prijs voor hun cacao. Het fairtradelabel bijvoorbeeld levert een 13% hogere prijs op. De grotere verscheidenheid aan teelten helpt de boeren eveneens om een leefbaar inkomen te halen.

Toch halen nog steeds 79% van de leden geen leefbaar inkomen. De coöperatie en haar ceo Yeo Moussa blijven er alles aan doen om goede kwaliteit te leveren en al de leden vooruit te helpen met een stevige toegevoegde waarde. Aan ondernemerschap en gedrevenheid alvast geen gebrek!