Cijfer van januari 2025: de Raad van Adel – een adviesorgaan binnen de FOD Buitenlandse Zaken – telt 12 leden

Wist je dat onze FOD al sinds 1844 de Raad van Adel huisvest? Zijn 12 onbezoldigde leden geven advies over alle mogelijke adellijke kwesties. Onze dienst Adel en Ridderorden fungeert als secretariaat.

Ook vandaag telt ons land een 1200-tal adellijke families met in totaal zo’n 32.500 leden. Veel van die families onderhouden nauwgezet de schitterende kastelen die ons landschap sieren.
 

Adviesorgaan van 1844

Maar een titel van adeldom krijg je niet zomaar. Als een kind geboren wordt binnen een adellijke familie, moet die titel officieel bevestigd worden. En als iemand kan aantonen dat hij of zij afstamt van oude adel van het Ancien Régíme – de periode vóór de Franse revolutie in 1790 – kan die persoon zijn titel laten erkennen. Dat is ook het geval als dat een buitenlandse titel zou zijn. Wordt de titel toegekend, dan moeten adelsbrieven gelicht worden, met onder meer een wapenschild en een devies (zie verder).

In ons land is het toekennen van adellijke titels een koninklijke gunst. De Koning doet daarvoor wel een beroep op een van de oudste adviesorganen van ons land, met name de Raad van Adel. Al van bij zijn ontstaan als Heraldische Raad in 1844 is deze Raad gehuisvest in de schoot van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
 

Onderhandelen met Nederland

Waarom bij ons? Een brokje geschiedenis maakt alles duidelijk. In 1790 maakte de Franse revolutie een einde aan de adelstand van het Ancien Régime. Maar toen onze regio in 1815 deel ging uitmaken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, werd de adel opnieuw ingesteld.

Ook het piepjonge België erkende meteen de adel in zijn grondwet van 1831, ook al kreeg die geen enkele voorrang of voorrecht. Alleen waren bij de afscheiding van ons land in 1830 de archieven van de Belgische adel in Nederland achtergebleven. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken onderhandelde jarenlang met onze noorderburen om ze terug te krijgen. Toen dat in 1839 lukte, was het maar normaal dat ons ministerie de voogdij kreeg over deze materie.
 

12 onbezoldigde leden

De Raad van Adel bestaat momenteel uit 12 leden, allemaal onbezoldigd. Daar zitten historici bij naast juristen en mensen met kennis over heraldiek (wapenschilden en dergelijke). Momenteel zijn 5 leden van adel, een adellijke titel is dus zeker geen vereiste om in de Raad van Adel te zetelen.

De Raad van Adel geeft advies over alle mogelijke adellijke kwesties. Hij behandelt juridische aspecten, ontwerpt wapenschilden voor edellieden en onderzoekt afstammingslijnen. Als een verzoek tot adellijke titel aanvaard wordt, stuurt de minister van Buitenlandse Zaken het advies van de Raad onder de vorm van een koninklijk besluit ter ondertekening naar de Koning.

De Raad houdt ook de inschrijvingsregisters bij. Op basis daarvan is hij bevoegd om officiële attesten uit te vaardigen, bijvoorbeeld voor de gemeenten die een geboorteakte moeten opstellen voor een adellijke nieuwgeborene.

Kunstig uitgewerkte perkamenten

Ten slotte stelt de Raad de teksten op voor de zogenaamde adelbrieven. Dat zijn officiële documenten die de adeldom bevestigen en er meer details over geven. Welke gunst en welke titel verkrijgt die persoon? Hoe zit het met de overerfbaarheid? Welke decoraties heeft hij of zij gekregen? De adelbrieven zijn bestemd voor gemeenten, provincieraden en gerechtshoven die de titel in alle mogelijke aktes kunnen opnemen.

Hoewel er vandaag ook een digitale optie bestaat, houden de meeste edellieden vast aan de aloude stijl: kunstig uitgewerkte perkamenten. De uitvoering gebeurt door geaggregeerde kunstenaars die met traditioneel vervaardigde perkamenten kunnen werken en oude technieken beheersen zoals het inleggen van goud en de schoonschrijfkunst of kalligrafie.

Alle adelbrieven – of op zijn minst kopieën – worden door onze FOD bijgehouden. Wellicht de alleroudste adelbrief in ons archief werd nog door Keizer Karel V toegekend.
 

Onze dienst Adel en Ridderorden

De Raad van Adel doet zijn werk niet alleen. Hij krijgt de hulp van een aantal medewerkers van onze dienst Adel en Ridderorden. Zij beheren het archief en fungeren als het secretariaat van de Raad. Ze nodigen de leden uit voor een vergadering en stellen de agendapunten op. En ze volgen de dossiers op en houden contact met de vragende partijen. De Raad van Adel opereert immers in alle discretie en doet een beroep op de dienst Adel en Ridderorden als tussenpersoon. Onze collega’s geven ook attesten uit in naam van de Raad waarin een titel officieel bevestigd wordt.