Cijfer van oktober 2021: 8 verdragen ondertekend in 2020

In 2020 ondertekende België 4 bilaterale verdragen. Onder meer met Frankrijk rond lijkenvervoer over land, met het Verenigd Koninkrijk over de bescherming van geclassificeerde informatie en met de Verenigde Staten over “preclearance”. Dat houdt in dat passagiers die naar de VS reizen hun migratie- en douanecontrole al in Brussels Airport doorlopen. Dat levert tijdwinst op bij aankomst.

Ons land heeft ook 4 multilaterale verdragen ondertekend. Onder meer over de beëindiging van bilaterale investeringsverdragen tussen EU-lidstaten, het treinverkeer via de vaste kanaalverbinding, en het luchtverkeersleidingscentrum EUROCONTROL in Maastricht.

In 2021 werden tot nu toe (11 oktober) 7 verdragen ondertekend: 2 multilaterale en 5 bilaterale.

Een verdrag is een internationale juridische, schriftelijke overeenkomst tussen staten of andere “subjecten” (= dragers, partijen) van internationaal recht. Er bestaan verschillende namen voor zoals verdrag, akkoord, overeenkomst, protocol of conventie. Een bilateraal verdrag wordt afgesloten tussen 2 staten en/of andere subjecten van internationaal recht, een multilateraal verdrag tussen meerdere staten.

Onze FOD is verantwoordelijk voor de opvolging van de (formele) procedures rond de ondertekening, de instemming, de bekrachtiging, de bekendmaking en de registratie van verdragen (zie verder: “Procedure”). De laatste decennia zijn er beduidend meer verdragen afgesloten. Dat heeft alles te maken met de forse toename van de internationale betrekkingen. Verdragen vormen de belangrijkste bron van internationaal recht.

Let wel, in België beschikken naast de federale staat ook de gefedereerde entiteiten over het “ius tractati”, het recht om verdragen te sluiten in de domeinen waarvoor ze bevoegd zijn. Sommige verdragen zijn “gemengd”, ze vallen zowel onder de bevoegdheid van de federale overheid als van de gemeenschappen en/of de gewesten. Voor deze gemengde verdragen speelt onze FOD een belangrijke coördinerende rol.

Nog een weetje: onze FOD bewaart de originele teksten van alle 8100 verdragen die België sinds 1830 heeft gesloten.

Onze FOD treedt verder ook op als “depositaris” van zo’n 120-tal verdragen en protocollen. Dat houdt onder meer in dat ze de originele verdragen, de volmachten voor ondertekening en de bekrachtigingsinstrumenten voor deze verdragen waarvoor België depositaris is, bijhoudt.

1. Onderhandeling

De Belgische delegatie die daartoe over de onderhandelingsvolmachten (geloofsbrieven) beschikt, onderhandelt een verdrag. Tijdens een diplomatieke conferentie kan ze tevens een verdrag goedkeuren.

2. Ondertekening

De ondertekening van een verdrag betekent dat de tekst als authentiek en definitief wordt erkend. Voor federale en/of gemengde verdragen verleent de koning volmachten voor ondertekening via een bijzonder koninklijk besluit. De eerste minister en de minister van Buitenlandse Zaken hebben geen bijzondere volmacht nodig. Voor de verdragen van gemeenschappen en gewesten is het hoofd van de gemeenschaps- of gewestregering de houder van het “ius tractati”. Desgewenst kan hij volmacht verlenen aan een andere vertegenwoordiger.

3. Parlementaire instemming

Alle door de koning gesloten verdragen worden ter instemming voorgelegd aan het Parlement (Kamer van volksvertegenwoordigers). Die geeft zijn goedkeuring in de vorm van een instemmingswet. Alle door de gemeenschaps- en gewestregeringen gesloten verdragen worden goedgekeurd door hun respectieve parlementen. Gemengde verdragen moeten voorgelegd worden aan alle betrokken wetgevende machten.

4. Bekrachtiging

Na de parlementaire instemming moet de koning het verdrag bekrachtigen. Tijdens een uitwisselingsceremonie wordt de akte van bekrachtiging van België overhandigd aan de andere verdragspartij. De akte van bekrachtiging van de andere verdragspartij wordt bewaard binnen onze FOD.

5. Bekendmaking en registratie

De instemmingswet en de verdragstekst worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad. De bilaterale verdragen en de verdragen waarvoor België als depositaris optreedt, moeten ook geregistreerd worden bij het Secretariaat-Generaal van de Verenigde Naties.