Cijfer van september 2024: 22 EU-richtlijnen werden omgezet tijdens het Belgische EU-voorzitterschap

Gemotiveerd door het Belgische EU-voorzitterschap slaagden we erin ons omzettingstekort fel te beperken. In juni 2024 bedroeg het tekort 0,7%, het beste resultaat in 10 jaar tijd. We klimmen daarmee naar de 8^ste plaats in de rangschikking van de lidstaten.

Zo’n 2/3 van alle Belgische wetgeving vindt zijn oorsprong in EU-context. De Europese Commissie vaardigt immers heel wat regels uit. Een verordening – bijvoorbeeld over de afschaffing van roamingtarieven tijdens reizen binnen de EU – geldt meteen voor alle EU-lidstaten.

Een richtlijn daarentegen legt enkel een gemeenschappelijk doel vast. Daarna moeten de lidstaten die richtlijnen omzetten in eigen nationale wetgeving en kunnen ze zelf bepalen hoe ze dat doel willen bereiken. Zo heeft ons land in 2023 een richtlijn omgezet over de invoering van een universele lader voor smartphones en andere kleine elektronica zoals hoofdtelefoons, digitale camera’s en tablets.
 

Maximaal 1% omzettingstekort

Momenteel zijn er in totaal om en bij de 1000 EU-richtlijnen rechtsgeldig. Regelmatig vervallen er richtlijnen of ze worden vervangen door een aangepaste richtlijn. En er komen natuurlijk ook compleet nieuwe richtlijnen bij.

De lidstaten moeten dus al die nieuwe richtlijnen omzetten in nationale wetgeving, en dat binnen een bepaalde termijn. Die kan soms 6 maanden bedragen, maar evengoed meerdere jaren. De Commissie verwacht van de lidstaten dat de achterstand bij omzetting niet meer dan 1% bedraagt. Met andere woorden, op het 1000-tal actieve richtlijnen laat de Commissie er maximaal 10 toe die niet tijdig omgezet zijn. Dat tekort wordt tweemaal per jaar gemeten door het ‘scorebord’: tussentijds in de maand juni en officieel in de maand december.

Als de deadline verstreken is en een lidstaat is niet klaar met de omzetting of wanneer de nieuwe Europese wetgeving onjuist werd uitgevoerd, opent de Commissie een ‘inbreukprocedure’ tegen die lidstaat. Dat kan op termijn leiden tot veroordelingen door het Hof van Justitie van de Europese Unie met in sommige gevallen zware financiële sancties.
 

Onze FOD coördineert

Zelf heeft de FOD Buitenlandse Zaken maar weinig richtlijnen om te zetten, maar we staan wel in voor de coördinatie van de omzettingen. De omzetting in Belgische wetgeving zelf is dan in handen van andere FOD’s zoals Economie, Mobiliteit, Justitie, Financiën en Volksgezondheid, maar soms ook van instellingen zoals het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen of het Centrum voor Cybersecurity België. Ook de overheden van de gewesten en gemeenschappen zijn vaak bevoegd.

Als er een nieuwe EU-richtlijn wordt gepubliceerd, vragen we aan de entiteiten wie bevoegd is voor de omzetting. Het valt voor dat slechts één entiteit de omzetting moet uitvoeren, maar meestal zijn er meerdere entiteiten betrokken, soms zelfs 8. Zij moeten dan samen de oorspronkelijke richtlijn omzetten naar gedetailleerde Belgische wetgevende teksten.
 

0,7% omzettingstekort in juni

De laatste jaren had ons land echter een behoorlijk groot tekort opgelopen. In december 2021 bedroeg het zelfs 2,8%. Dat slonk in 2022 naar 2,3% en in 2023 naar 1,6%. Een mooie verbetering, maar nog steeds hoger dan het EU-richtcijfer van 1%.

Tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU hebben we echter heel wat achterstand goedgemaakt. We slaagden erin om maar liefst 22 richtlijnen om te zetten. Het tussentijds tekort van juni 2024 bedroeg slechts 0,7% waarmee we onder de EU-norm duiken! Meteen het beste resultaat van de laatste 10 jaar.
 

Maandelijkse coördinatievergaderingen

Onze FOD heeft een belangrijke sleutel in handen om de omzettingen te bespoedigen. Zo verhoogden we anderhalf jaar geleden al het ritme van de coördinatievergaderingen. Maandelijks nodigen we alle betrokken Belgische entiteiten uit om een stand van zaken op te maken van alle lopende omzettingen. De knelpunten komen er aan bod en er wordt samen gezocht naar oplossingen. Het EU-voorzitterschap gaf ons extra gewicht om wat meer druk te zetten en het belang van een vlotte omzetting duidelijk in de verf te zetten.

Daarnaast zijn we aanwezig in de werkgroepen met de diverse kabinetten van de betrokken ministers, op het politieke niveau dus. Als er op dat niveau een blokkering zit, kunnen we daar als administratie input geven.

De 0,7% is slechts een tussentijdse score. Voor de Commissie valt de echte eindmeet op 30 november. Momenteel moeten we nog 13 richtlijnen omzetten, wat overeenkomt met een maximaal tekort van 1,3%. En dat wordt een wat lastige kluif omdat de meeste regeringen momenteel in lopende zaken zitten. We zullen daarom met de bevoegde administraties er alles aan doen om snel vooruit te gaan. Zo hopen we onder de 1% te blijven.
 

30 inbreukprocedures

Ondanks de betere score wat betreft omzetting, scoort ons land nog niet zo goed qua inbreukprocedures. Zoals gezegd, als we de deadline voor een omzetting niet halen, wordt automatisch een inbreukprocedure opgestart. Maar er zijn ook andere redenen zoals bij foutieve of niet-conforme omzetting, uitvoering en toepassing van het Europees recht. Ook verordeningen kunnen dus aanleiding geven tot een inbreuk. In juni 2024 telde België 30 inbreukprocedures, de procedures omwille van laattijdige omzetting niet meegerekend.

Bij elke inbreukprocedure moet ons land een valabel antwoord formuleren aan de Commissie. Ook hier neemt onze FOD een coördinerende rol op zich. Op het hoofdkwartier staan we in contact met de betrokken Belgische entiteiten terwijl onze Permanente Vertegenwoordiging bij de EU de contacten onderhoudt met de Commissie.

Momenteel werkt onze FOD aan een actieplan om dat hoge aantal inbreuken te verminderen. Zo willen we onder andere de dossiers strakker opvolgen met een planning – zoals we al doen bij de omzettingen – en de samenwerking met de Commissie versterken.

Onze FOD is in elk geval heel tevreden dat we – gemotiveerd door het voorzitterschap van de Raad van de Unie – heel wat achterstand hebben kunnen wegwerken. En we blijven ons voluit inzetten om, met de middelen die we hebben, de omzettingen in België zo snel mogelijk af te ronden en de inbreukprocedures te beperken.

Bekijk een grotere versie van deze afbeelding