Degelijk wapenbeheer in Tsjaad en Mauritanië

De Sahel is een straatarme, onstabiele regio in West-Afrika. Volgens een gangbare definitie omvat hij Mauritanië, Mali, Burkina Faso, Niger en Tsjaad. Er zijn tal van gewapende groeperingen actief in perifere gebieden waar de staat nauwelijks present is.

Tsjaad vormt hierop een uitzondering. Na een 35 jaar aanslepend conflict is het land vandaag eerder stabiel en speelt het een belangrijke rol voor de veiligheid in de hele regio. Ook Mauritanië is vrij stabiel, het land evolueert geleidelijk naar een meer democratisch regime.

Toch is die stabiliteit verre van verzekerd. Zo vormt Tsjaad een kruispunt van regionale wapenhandel en zijn kleine en lichte wapens er wijdverspreid. Ook zijn er conflicten gaande in het gebied van het Tsjaadmeer, dichtbij de Tsjadische hoofdstad N’Djamena, maar ook in buurlanden Libië, Soedan en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Mauritanië op zijn beurt heeft ruim 5000 km poreuze grenzen met Algerije, Mali, Senegal en de Westerse Sahara. Daardoor is het land een ideale locatie voor illegale wapenhandel.

Een strikter wapenbeheer is dan ook essentieel om de stabiliteit in beide landen te bewaren. Daarom steunt België 2 projecten van de internationale ngo MAG (Mines Advisory Group). MAG was medeoprichter van de internationale beweging voor het verbod op mijnen en medelaureaat van de Nobelprijs voor de vrede in 1997. De ngo heeft een jarenlange ervaring in de Sahel.

In Tsjaad legde MAG zich toe op de bouw van 8 staatsarsenalen voor wapens en munitie. De ngo leidde ook staatspersoneel op in wapen- en munitiebeheer. Cruciaal was ook de vernietiging van onbruikbaar materiaal, met name 5 ton munitie en 10.000 stuks munitie voor kleine wapens. Dat verkleint het risico dat munitie per ongeluk tot ontploffing komt.

Het land heeft niet alleen af te rekenen met massaal veel kleine en lichte wapens, er bevinden zich eveneens nog landmijnen en ‘explosieve overblijfselen van de oorlog’. Daarom leidde MAG 1.500 vrouwen, meisjes, jongens en mannen op omtrent de risico’s van dergelijk explosief wapentuig. Daarnaast worden ook spelkaarten, tassen, posters en radiospots met veiligheidsboodschappen ingezet. Dat moet ruim 1,3 miljoen mensen bewust maken van deze ontploffingsgevaren.

In Mauritanië zet MAG vooral in op veiliger wapenstockage. Vandaag voldoet die stockage niet zodat wapens makkelijk gestolen kunnen worden. Met een extra beveiligd centraal wapenarsenaal van het leger en 5 nieuwe arsenalen voor politie en gendarmerie wil de ngo daaraan verhelpen. Ze zorgt ook voor 3 bijkomende ‘mobiele arsenalen’ die snel kunnen opgebouwd worden als het leger actief is in een grensgebied.

Ook opleidingen zijn essentieel. Officieren moeten goed op de hoogte zijn van veilig wapenbeheer in overeenstemming met internationale standaarden en goede praktijken. Ook arsenaalpersoneel zal een vorming genieten.

Ten slotte vormt de markering van wapens een belangrijk onderdeel van het project. Zonder grondige markering kunnen wapens immers makkelijk verhandeld worden. Personeel van het leger en andere veiligheidsmachten zal leren hoe ze een onuitwisbaar merkteken kunnen aanbrengen op wapens. Het project voorziet daartoe 2 draagbare markeringsmachines.

De 8000 gemerkte wapens zullen in een excelbestand opgenomen worden.  Daarnaast wil het project een nationale databank op poten zetten dat alle gemerkte wapens bevat van alle veiligheidsmachten in het land. Op die manier krijgt Mauritanië een centraal overzicht op al zijn wapens. Ze worden daardoor traceerbaar en veel minder vlot verhandelbaar.

Beide projecten verlopen in nauwe samenwerking met de nationale overheden. Ze willen bijdragen tot een veilige leefomgeving voor de inwoners, een essentiële vereiste voor vredesopbouw en een duurzame economische ontwikkeling. De Belgische projecten maken deel uit van een groter geheel dat steun geniet van onder meer Duitsland, de VS en de EU.

De dienst Vredesopbouw van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking ondersteunt initiatieven die vreedzaam samenleven bevorderen.