EU: eerlijk, gezond, milieuvriendelijk en betaalbaar voedsel voor iedereen

Met haar “van boer tot bord”-strategie heeft de Europese Commissie een alomvattend plan uitgestippeld voor een veerkrachtig voedselsysteem dat de grenzen van de planeet respecteert.

  1. Laatst bijgewerkt op
Image
Appelbomen

© Shutterstock

De Europese Unie wil met haar Green Deal tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent worden. Om dat te realiseren, moet onder meer de economie circulair worden (afval is grondstof) en de biodiversiteit beschermd worden. Maar ook het voedselsysteem speelt een cruciale rol.

Het moet mogelijk zijn om op een duurzame manier gezond voedsel te produceren dat de grenzen van de planeet respecteert én eerlijke lonen garandeert voor alle werknemers in de voedselketen. Tegelijk moet dat voedsel betaalbaar blijven voor iedereen. De covid-19-pandemie toonde ook aan dat we een robuust en veerkrachtig voedselsysteem nodig hebben dat in tijden van crisis kan blijven functioneren.

In haar “van boer tot bord”-strategie heeft de Europese Commissie uitgewerkt hoe ze dat doel wil bereiken. We geven de voornaamste punten weer.

Image
Tractor met pesticide

Het gebruik en risico van chemische pesticiden moeten tegen 2030 met 50% verminderen. © Shutterstock

Duurzame voedselproductie

  • Landbouwers, vissers en viskwekers dienen optimaal gebruik te maken van op de natuur gebaseerde oplossingen enerzijds en van spitstechnologie anderzijds (digitale oplossingen, concepten uit de ruimtevaart…).
     
  • In plaats van het klimaat te verstoren, kunnen landbouwers en bosbouwers de klimaatverandering tegengaan. Bijvoorbeeld door methaan te vergisten in plaats van uit te stoten en door zonnepanelen te leggen op de stallen. Als ze netto koolstof vastleggen, hebben ze recht op een verloning.
     
  • Het gebruik en risico van chemische pesticiden moeten tegen 2030 met 50% verminderen. Dat kan onder meer door in te zetten op Integrated Pest Management, een benadering die optimaal gebruik maakt van de natuur (natuurlijke vijanden, gezonde bodem…) om de hoeveelheid pesticiden te beperken.
     
  • Conventionele landbouw gebruikt veel (kunst)mest, maar slechts een fractie van de voedingsstoffen wordt daadwerkelijk door de planten opgenomen. Het overschot aan nutriënten vervuilt bodem, water en lucht. De EC wil het nutriëntenverlies met 50% verminderen en ten minste 20% minder meststoffen gebruiken tegen 2030, met behoud van bodemvruchtbaarheid.
     
  • Buitensporig gebruik van antibiotica maakt sommige micro-organismen resistent. Daardoor sterven in de EU jaarlijks 33.000 mensen. Daarom wil de EC de verkoop van antibiotica voor landbouwdieren en de viskweek tegen 2030 met 50% verminderen.
     
  • Biologische landbouw heeft positieve gevolgen voor de biodiversiteit, creëert banen en trekt jonge landbouwers aan. De EC wil daarom dat tegen 2030 minstens 25% van de landbouwgrond in de EU gebruikt wordt voor biologische landbouw, maar ook de biologische viskweek moet groeien. Agro-ecologie en boslandbouw (landbouw + bomen) krijgen meer steun.
     
  • De visserij en de kweek van vissen, schaal- en schelpdieren dienen over te schakelen op duurzame praktijken. Zo moet het teruggooien van bijvangst ingedamd worden. De EC wil meer inzetten op algen, een veelbelovende alternatieve bron van eiwitten.
     
  • Van de totale uitstoot van broeikasgassen door de landbouw, neemt de dierlijke sector 70% voor zijn rekening. Het betreft met name methaan en distikstofoxide. De EC wil de schadelijke impact van de dierlijke productie beperken, onder meer door toevoegsels in het diervoeder waardoor landbouwdieren minder gassen uitstoten. De EC wil ook de eigen teelt van plantaardige eiwitten bevorderen en inzetten op alternatieve voedermiddelen zoals insecten, algen en visafval. Op die manier moet minder soja ingevoerd worden die verantwoordelijk is voor ontbossing buiten de EU.
Image
Alpenweide met koeien, bomen en bergen op de achtergrond

De EC wil de schadelijke impact van de dierlijke productie beperken. © Shutterstock

Duurzame voedselketen

Het spreekt vanzelf dat niet alleen de producenten, maar ook de hele keten “van boer tot bord” moet overschakelen op duurzame praktijken: levensmiddelenverwerkers, groothandel, detailhandel, horeca en catering. Denk aan milieuvriendelijke, herbruikbare of recycleerbare verpakkingen, energie-efficiëntie en een lagere ecologische voetafdruk.

Consumptie van gezond en duurzaam voedsel bevorderen

EU-burgers verorberen nog te veel rood vlees, suikers, vetten en zout. Dat leidt tot een epidemie aan zwaarlijvigheid, maar ook tot aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en kanker. De consumptie van volkorengranen, groenten, fruit, peulvruchten en noten blijft ondermaats. De EC wil daaraan verhelpen met een heldere etikettering over voedingswaarde, maar ook over de klimaat-, milieu- en sociale effecten van de levensmiddelen.

Image
Slaatje met tomaten, rode ui, rode en gele paprika en zwarte olijven

De EC wil dat EU-burgers meer groenten, fruit, volkorengranen, peulvruchten en noten eten. © Shutterstock

Voedselverspilling tegengaan

Nog veel te veel kostbaar voedsel gaat verloren. De EC wil daarom de voedselverspilling bij de consument en in de detailhandel tegen 2050 halveren.

Meer kennis verwerven en internationale pleitbezorger

Om de transitie mogelijk te maken, voorziet de EC 10 miljard euro voor onderzoek en innovatie. Ook de nodige investeringen zullen niet ontbreken. Als grootste importeur en exporteur van agrovoedingsstoffen wil de EU de wereldwijde transitie naar duurzame agrovoedingssystemen mee ondersteunen. Op internationale fora zoals de Nutrition for Growth-top en de VN-top over voedselsystemen in 2021 zal zij daar dan ook consequent op hameren.

De EC roept het Europese Parlement en de lidstaten in de Raad op om de strategie “van boer tot bord” goed te keuren. Ze nodigt ook alle burgers en belanghebbenden uit om deel te nemen aan een brede discussie over een duurzaam voedselbeleid.