EU: Erasmus+ kweekt Europees en wereldburgerschap

In deze reeks laten we mensen getuigen over de positieve impact van de EU, en dat voor elk van de 6 prioriteiten van de huidige Europese Commissie. Vandaag het 6^de en laatste deel: Bevordering van onze Europese levenswijze.

Velen hebben allicht al gehoord, ook al is het dan vaag, over Erasmus of Erasmusstudenten. Dat gaat toch over studenten die een tijdje aan een Europese universiteit studeren? Inderdaad, al is het ondertussen al veel meer dan dat.

In 1987, 35 jaar geleden, ging Erasmus van start. ‘De toenmalige Europese Gemeenschap wilde populairder worden bij de bevolking’, zegt Cochez, coördinator van het Erasmus+-programma aan de UGent. ‘En dan waren de studenten hoger onderwijs een dankbare doelgroep. Zij hebben van nature immers al een meer open geest. Als studenten in een ander Europees land zouden studeren, zou dat het Europese burgerschap aanwakkeren. Ze zouden andere Europese culturen leren kennen, hun talenkennis zou erop vooruitgaan… Terzelfder tijd kon Europa het hoger onderwijs in de diverse landen beter op elkaar afstemmen en de kwaliteit ervan verhogen.’

Aanvankelijk verliep het wat moeizaam. Cochez: ‘Het was niet eenvoudig om een jaar studies aan een buitenlandse universiteit zomaar te erkennen. Zo gaven niet alle universiteiten op dezelfde manier punten. Aanvankelijk waren de opleidingen ook anders georganiseerd. Wij zaten met kandidaturen en licenties, andere landen hadden een ander systeem. Onder stimulans van Erasmus ondertekenden 29 Europese ministers van Onderwijs in 1999 de Bolognaverklaring en creëerden ze zo de ‘Europese Hoger Onderwijs Ruimte’. Daardoor hebben we nu al in 49 landen bachelors en masters en erkennen we vlot elkaars diploma’s.’

De kinderziekten zijn er vandaag al lang uit. En ondertussen is Erasmus Erasmus+ geworden. Cochez: ‘Erasmus+ gaat heel wat ruimer. Zo omvat het tevens volwassenenonderwijs, technische opleidingen, leerplichtonderwijs en zo meer. Niet alleen studenten, maar ook universitair personeel kan een tijdje aan de slag aan een buitenlandse universiteit. Professoren kunnen gastcolleges doceren, technische functies kunnen bijvoorbeeld leren hoe een buitenlandse universiteit haar studentenhuisvesting organiseert. Overigens kunnen studenten onder Erasmus+ niet alleen elders studeren, ze kunnen ook stage lopen, zelfs na hun studies. Denk aan een student geneeskunde of psychologie.’

Erasmus+ laat ook toe om heuse projecten uit te werken. ‘Zo kunnen onder Erasmus Mundus de 4 semesters van een 2-jarige master telkens in een ander land doorgaan’, zegt Cochez. ‘De UGent kon ook financiering bekomen onder het prestigieus European Universities Initiative. In het ENLIGHT-project werken we nu nauw samen met een netwerk van 9 universiteiten om onder andere onze curricula aan te passen aan de 21^ste eeuw.’

Typisch aan Erasmus+ is dat het ruimer gaat dan de EU alleen. Cochez: ‘Erasmus is traditioneel van toepassing op de EU-landen en een aantal omringende landen zoals Turkije, Servië en Noorwegen. Onder Erasmus+ doen ook andere geïndustrialiseerde landen en ontwikkelingslanden mee. In de samenwerking met die landen zit veel ‘capaciteitsopbouw’: hoe zet ik projecten op? Hoe verbeter ik de kwaliteit van de opleidingen? Hoe bouw ik een administratie en een internationale dienst uit? Dergelijke zaken. UGent is daar heel actief in.’

Van het nut van het Erasmus+-programma hoeft geen enkele universiteit overtuigd de worden. Het oorspronkelijke doel om het Europese hoger onderwijs te stroomlijnen, is zeker geslaagd. Niet alleen vinden we overal bachelors en masters, maar ook de eindcompetenties van bijvoorbeeld een bachelor geschiedenis zijn gelijkaardig. Dat is belangrijk in een eengemaakt Europa waar grenzen vervagen. Er wordt ook veel meer les gegeven in het Engels, dé wetenschappelijke voertaal.

Degelijk hoger onderwijs is ook essentieel om de Europese economie stevig overeind te houden. De wereldarena met grootmachten als China en de VS is immers behoorlijk competitief. En dan helpt het als de EU studenten kan klaarstomen met vaardigheden die beantwoorden aan wat de maatschappij vraagt. Ze moeten vertrouwd zijn met diversiteit, inclusie, duurzaamheid, talenkennis, levenslang leren, democratische waarden… Bovendien heeft de EU profielen nodig die gewapend zijn voor grote uitdagingen zoals de groene en digitale transitie.

Feit is: een universiteit kan niet meer bestaan zonder internationale contacten. Cochez: ‘Dagelijks leren we van elkaar, terwijl anderen van ons leren.’

De studenten zelf hebben ook veel deugd aan een verblijf in een ander land. ‘Ze leren van alles wat ze in Gent niet kunnen leren’, legt Cochez uit. ‘Hun Engels verbetert en vaak steken ze ook iets op van de taal en de cultuur van het land. En ze leren hun plan trekken natuurlijk. De eerste weken kunnen best confronterend zijn, met eenzaamheid en gemis. Maar zo staan ze achteraf sterker in hun schoenen. Ze maken soms ook kennis met een andere manier van lesgeven. Zo werken sommige universiteiten vanaf dag 1 in kleine groepjes waarin studenten voortdurend met elkaar in discussie treden of worden ze voortdurend geëvalueerd.’

Overigens, 70-75% van de Erasmusstudenten vindt achteraf een job die te danken is aan de Erasmus+-uitwisseling. Werkgevers appreciëren immers niet alleen kennis, maar ook vaardigheden als flexibiliteit en je vlot kunnen aanpassen aan een nieuwe omgeving.

Voor Geneviève Cochez is het overduidelijk: Erasmus+ betekent heel veel voor UGent. De cijfers spreken voor zich. In een normaal, niet-coronajaar trekken zo’n 1250 Gentse studenten voor hun studies naar het buitenland waarvan ongeveer 250 voor een stage. Ongeveer evenveel buitenlandse studenten komen via Erasmus+ naar Gent. Ook de ongeveer 750 niet-Erasmus+-uitwisselingen worden aan de UGent geschoeid op het Erasmusmodel.

‘UGent krijgt jaarlijks zowat 2 miljoen euro van Erasmus+. Daar kunnen een pak uitwisselingen mee betaald worden’, zegt Cochez tot besluit. ‘En dan heb ik het nog niet over de veel hogere bedragen die we voor onderzoek binnenhalen via Horizon Europe. Zonder Europees geld zou onderzoek onmogelijk zijn en uitwisseling heel moeilijk. Andere werelddelen zijn daar best jaloers op.’

Jammer genoeg lagen in de coronaperiode de Erasmusuitwisselingen zo goed als stil. Stilaan komt het programma weer op dreef. Laten we hopen dat er geen nieuwe kinken in de kabel komen.

Lees De Europese Unie: wat hebben we eraan?