Fair trade, belangrijker dan je denkt

Van 7 tot 17 oktober 2020 organiseert het Trade for Development Center (TDC, zie kader onderaan) weer de Week van de Fair Trade. 10 dagen lang wordt eerlijke handel in de kijker geplaatst.

Verwacht je in deze coronatijden aan een reeks online-activiteiten, maar zeker ook fysieke evenementen. Zo verloopt het jaarlijkse festival rond eerlijke en duurzame kleding in Mechelen volledig digitaal. De Fair Fashion Walk in Brugge gaat dan weer wel fysiek door. In de provincie Luxemburg komt er normaalgezien een theaterstuk rond fair trade en ecologische uitdagingen in diverse fairtradegemeenten. Voor alle recente info kunt u terecht op de site.

Eerlijke handel zit in de lift. Zo bracht de ngo Fairtrade Belgium - die het ‘Fairtrade’-label toekent, zie kader – in mei 2020 heuglijk nieuws: de Belgen besteedden in 2019 een recordbedrag aan Fairtrade-gelabelde producten. Het volume aan bananen, koffie en cacao steeg toen immers met 41% ten opzichte van 2018. Dat vertegenwoordigde een omzet van 220 miljoen euro. Eén op de 4 bananen in België draagt vandaag een Fairtrade-label. Gemiddeld verbruikt een Belg 19,2 euro fairtradeproducten per jaar.

Bedrijven en supermarkten maken ook steeds meer eerlijke producten beschikbaar in de winkelrekken. Een opmerkelijke speler is bijvoorbeeld Aldi. Met een marktaandeel van 16% groeide deze hard discounter in 2018 uit tot de grootste verkoper van fairtradeproducten in de detailhandel. Veel kopers vinden trouwens hun eerlijke producten vooral in de supermarkten, merkelijk meer dan in gespecialiseerde winkels zoals de Oxfam-wereldwinkels.

Wat veel Belgen allicht nog onvoldoende beseffen: het aanbod is veel ruimer geworden. Fair trade is ondertussen echt wel meer dan bananen, koffie en chocolade. Het betreft evenzeer cosmetica, sneakers, fair & slow fashion, smartphones, goud, toeristische bestemmingen, hout, aromatische en geneeskrachtige planten, ambachtelijke producten en andere voedingswaren als thee, olie, fruit, groenten en noten.

Hoewel fair trade oorspronkelijk vooral producenten in het Zuiden wilde helpen, groeit er meer aandacht voor eerlijke handel in België en Europa. Zo biedt het solidariteitsmerk Fairebel melk aan die 500 Belgische landbouwers een eerlijke prijs gunt.

Toch doet de Belg met zijn 19,2 euro Fairtrade-producten per jaar het een pak minder goed dan de Duitsers (24,55 euro), Luxemburgers (35,60 euro), Oostenrijkers  (39,44 euro) en Zweden (40,89 euro). Europese toppers zijn de Finnen (54,76 euro), de Ieren (79,55 euro) en vooral de Zwitsers met 85,44 euro per hoofd van de bevolking. Belgen doen het wel beter dan de Italianen (5,3 euro) en de Fransen (13,45 euro).

We hebben dus nog heel wat werk voor de boeg om van België een echt ‘Land van de Fair Trade’ te maken. TDC koppelde daar een aantal voorwaarden aan zoals ‘51% van de Belgische gemeenten zijn FairTradeGemeenten’ en ‘meer dan de helft van de provincies is FairTradeProvincie’. Zo ver zijn we nog niet: vorig jaar stond de teller van FairTradeGemeenten bijvoorbeeld nog op 42%. Vanzelfsprekend is ook een wereld met 100% eerlijke handel nog een verre droom.

Waarom toch is eerlijke handel zo belangrijk? Omdat eerlijke handel de producent een leefbaar inkomen wil garanderen. Al te vaak zijn het de kleine producenten aan het begin van de keten die onder de armoedegrens leven en honger lijden. Ze beschikken over onvoldoende productiemiddelen en over te weinig onderhandelingsmarge en/of kunnen hun waar niet goed aan de man brengen. Daardoor moeten ze zich tevreden stellen met een oneerlijke lage prijs.

Vandaar dat het TDC hen coacht in marketingtechnieken en business management. En dankzij het Fairtrade-label krijgen de betrokken boeren niet alleen de gegarandeerde minimumprijs, ze ontvangen er nog een premie bovenop. Zo genereerde de Belgische markt in 2019 3,6 miljoen euro aan Fairtrade-premie.

Maar eerlijke handel wil ook het milieu beschermen en de sociale rechten veilig stellen. Zo streeft hij naar producten die vrij zijn van kinderarbeid. Het is ook geen toeval dat momenteel 52% van de voedingsproducten uit de fairtradehandel een biokeurmerk dragen.

Kortom, dankzij eerlijke handel kunnen producenten een waardig leven leiden en worden ze weerbaarder tegen tegenslagen zoals ongunstig weer en ziekte. Een leefbaar inkomen zal jongeren ook minder aanzetten om te migreren. En dankzij de aandacht voor een gezond milieu zullen de natuurlijke hulpbronnen minder snel uitputten. Omdat kinderen niet meer moeten werken, kunnen ze naar school gaan en zo de basis leggen voor een mooie toekomst. Eerlijke handel vormt dus een belangrijk instrument om de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de VN te halen.

Daarom blijven TDC en de Belgische organisaties actief in eerlijke handel (Oxfam, Fairtrade Belgium, Miel Maya Honing, FairTradeGemeenten, Communes du commerce equitable…) onverdroten voortwerken aan een faire wereld. Stap voor stap naderen we het einddoel. Denk ook aan het Belgisch overheidsinitiatief Beyond Chocolate dat alle Belgische chocolade duurzaam wil maken tegen 2025 en cacaoboeren tegen 2030 een leefbaar inkomen wil gunnen. Gelijkaardige initiatieven zijn onderweg.

Maar nu dus de Week van de Fair Trade, hét moment om zowel consumenten, overheden als bedrijven meer bewust te maken van de vele troeven van een volwaardig eerlijke handel. Overigens, de prijs hoeft niet altijd een obstakel te zijn. Door de groei van populaire fairtadeproducten als bananen, chocolade en koffie, zijn deze niet noodzakelijk duurder dan hun concurrenten.