Het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU – Terugblik in 5 VRAGEN

Na 6 maanden konden we op 30 juni 2024 het Belgische voorzitterschap met succes afsluiten. Een terugblik in 5 vragen.

1. Hoe is het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU over het algemeen verlopen?
2. Hebben we onze rol als honest broker – onpartijdige bemiddelaar - kunnen waarmaken?
3. Hoe hebben andere lidstaten en de Europese Commissie ons voorzitterschap ervaren?
4. Welke 5 resultaten zijn er zeker vermeldenswaard en waarom?
5. België werkte als trio samen met Spanje en Hongarije, respectievelijk het voorafgaande en het volgende voorzitterschap. Hoe verliep die samenwerking?
    

1. Hoe is het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU over het algemeen verlopen?

We kunnen terugkijken op een productief voorzitterschap. Onder aansturen van België werden ruim 100 wetgevende akkoorden afgesloten. Daarmee hebben we onze ambities helemaal waargemaakt. We toonden aan dat de Belgische kunst van het compromis het Europese project vooruit kan stuwen.

Ons succes is in grote mate te danken aan de grondige voorbereiding die voorafging aan ons voorzitterschap. Zo is de bevoegde dienst van onze FOD - de Task Force EU2024 - al 2,5 jaar geleden begonnen met de voorbereiding, zowel budgettair, logistiek en politiek.

Maar ook de ervaring en de bekwaamheid van Belgische ambtenaren en diplomaten waren cruciaal om wetgevende akkoorden te behalen, crisissen aan te pakken, en de toekomst van de EU voor te bereiden – de 3 kernmissies van ons voorzitterschap.

Het was uitermate belangrijk om deze missies te volbrengen, zeker gezien de specifieke timing van ons voorzitterschap: aan het einde van de Europese legislatuur en samenvallend met de federale, regionale en Europese verkiezingen. Het mooie aantal afgesloten akkoorden en het goede verloop van deze verkiezingen over de hele EU waren dan ook van bijzonder belang voor ons voorzitterschap.

2. Hebben we onze rol als honest broker – onpartijdige bemiddelaar - kunnen waarmaken?

Absoluut. Dat is één van de kernfuncties van een voorzitterschap. Om als geloofwaardige bruggenbouwer te kunnen optreden binnen de Raad van de EU - en daar dus de nodige akkoorden te kunnen sluiten - is het essentieel dat het voorzitterschap onpartijdig blijft.

Ons voorzitterschap heeft steeds hard gewerkt, en met succes, om alle mogelijke dossiers die nog op de Europese onderhandelingstafel lagen, op tijd rond te krijgen. We hebben daarbij géén keuzes gemaakt op basis van politieke voorkeur, maar hebben consistent en eerlijk gewerkt om in zoveel mogelijk lopende dossiers een akkoord te bekomen. Voor een zeer groot aantal dossiers is dat ook gelukt.
 

3. Hoe hebben andere lidstaten en de Europese Commissie ons voorzitterschap ervaren?

Zowel in de pers als bij Europese partners was er lof voor het Belgisch voorzitterschap. De voorzitster van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, noemde ons voorzitterschap ‘uitzonderlijk succesvol’, en bedankte ons voor de uitstekende samenwerking. Oekraïens president Volodymyr Zelensky noemde het Belgische voorzitterschap zelfs ‘historisch’. Zowel onze partners als wijzelf zijn dus blij met het verloop van ons voorzitterschap.

4. Welke 5 resultaten zijn er zeker vermeldenswaard en waarom?

Het is moeilijk om een beperkt aantal resultaten te kiezen uit de meer dan 100 akkoorden en ruim 500 evenementen die onder het Belgische voorzitterschap vielen. Maar als eerste kunnen we zeker de finale goedkeuring van het Migratiepact vermelden. Dat was een prioriteit van het Belgische voorzitterschap - van groot belang voor alle Europese burgers - en tracht een hoofd te bieden aan een uitdaging waarmee de EU al jaren geconfronteerd wordt.

Ook de herziening van het Meerjarig Financieel Kader - de meerjarenbegroting van de EU, inclusief 50 miljard euro steun voor Oekraïne - was een klinkend succes. Daarmee hebben we aangetoond dat de EU blijft investeren om cruciale uitdagingen aan te gaan. Ook blijven we Oekraïne vastberaden steunen tegen de Russische agressie, zolang als het nodig is.

Verder heeft het Belgische voorzitterschap het Europese leiderschap op klimaatvlak bevestigd. Zo hebben we een hele reeks belangrijke akkoorden als onderdeel van de Green Deal met succes afgesloten: nieuwe emissienormen voor zware voertuigen, hoge standaarden voor luchtkwaliteit, strengere regels rond verpakking en verpakkingsafval, enz. We bereikten zelfs een akkoord rond efficiëntere luchtverkeersleiding met het oog op  kortere vliegroutes en minder vervuiling door vliegtuigen.

Tegelijkertijd heeft het Belgisch voorzitterschap geluisterd naar de vragen van Europese boeren. De Raad kwam al snel tot een hervorming en vereenvoudiging van de Europese regels rond het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid om aan die vragen te beantwoorden.

Ten vierde heeft het Belgische voorzitterschap stappen gezet om het uitbreidingsproces verder te zetten, waar relevant en op basis van de verdienste van elke kandidaat-lidstaat. Zo organiseerde het Belgische voorzitterschap maar liefst 2 intergouvernementele conferenties met Montenegro, om formeel akte te nemen van de zware maar succesvolle hervormingen die dat land heeft ondernomen.

Ook werden de uitbreidingsonderhandelingen met zowel Oekraïne als Moldavië formeel opgestart. Het Belgische voorzitterschap nodigde bovendien voor het eerst alle 10 landen met een EU-perspectief uit op een informele Raad van ministers van Europese Zaken. Daarmee heeft België zijn brede kijk op de EU en zijn aandacht voor deze 10 landen nogmaals bevestigd.

Ten slotte heeft het Belgische voorzitterschap bijgedragen aan de reflectie over de toekomst van de EU. Zo presenteerde het voorzitterschap een aantal voortgangsrapporten. Een ervan ging over de toekomst van Europa, om toekomstige EU-werkzaamheden rond interne hervormingen voor te bereiden. Daarbij werd rekening gehouden met de drievoudige uitdaging om (1) de interne werking en daadkracht van de EU te versterken, (2) de EU aan te passen aan de nieuwe geopolitieke realiteit in de wereld, en (3) haar voor te bereiden op uitbreiding.

Een ander voortgangsrapport behandelde de concurrentiekracht. Daarin wordt een overzicht gegeven van de initiatieven en voorstellen van het Belgische voorzitterschap om de Europese markt weerbaarder en veerkrachtiger te maken.
 

5. België werkte als trio samen met Spanje en Hongarije, respectievelijk het voorafgaande en het volgende voorzitterschap. Hoe verliep die samenwerking?

De samenwerking in dit trio verloopt tot dusver constructief. We onderhouden goede contacten met onze Spaanse en Hongaarse collega’s, want hun samenwerking is cruciaal om tot belangrijke akkoorden te komen binnen de Raad. Het Triovoorzitterschap is bovendien ook van belang om voldoende continuïteit in de Raadswerkzaamheden te verzekeren, bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat wetgevende dossiers consequent door opeenvolgende voorzitterschappen worden opgevolgd.

Daarom zijn we binnen dat Trio een aantal gemeenschappelijke prioriteiten overeengekomen die deze continuïteit in de hand spelen en in lijn liggen met de Belgische programmapunten. Zo wordt het belang van de eerbiediging van de rechtsstaat in zowel het Trioprogramma als het Belgische programma benadrukt.