Hoe kunnen we de impact van geldtransfers door migranten maximaliseren?

Geldtransfers door migrantengemeenschappen – remittances – kunnen een mooie bijdrage leveren aan de duurzame economische ontwikkeling van hun land van herkomst, zo blijkt uit een studie van IOM gefinancierd door onze FOD. Enkele duwtjes in de rug – bewustmaking, technische ondersteuning… - kunnen deze impact verder maximaliseren. Een opvallend positief effect van migratie!

In België wonen diverse ‘diaspora’-gemeenschappen, die hun roots in bijvoorbeeld DR Congo, Burundi en Marokko hebben en zich in België gevestigd hebben of hier zijn opgegroeid. Maar wist je dat deze diasporagroepen - naast hun substantiële bijdragen aan onze eigen economie - tegelijk een deel van hun verdiend geld opsturen naar hun familie in hun land van herkomst? En dat deze zogenaamde ‘remittances’ een enorm potentieel hebben voor de ontwikkeling van hun herkomstland?

685 miljard dollar

In 2024 bedroegen de wereldwijde geldtransfers 685 miljard dollar, terwijl de totale hoeveelheid officiële ontwikkelingshulp of ODA van de OESO-landen maar 212,1 miljard dollar haalde. Dat betreft dan nog enkel de geldtransfers via officiële kanalen zoals financiële agentschappen. Directe persoonlijke transfers – cash geld of goederen in natura – zijn niet meegerekend.

Remittances bieden vaak een niet te verwaarlozen extraatje aan de families in de herkomstlanden. Ze kunnen er de gezondheidsrekeningen mee betalen, bijdragen aan de schoolkosten, slechte oogsten compenseren of renovaties aan de gezinswoonst bekostigen.

Toch zou de impact van de transfers sterk verbeterd kunnen worden als ze ook ingezet zouden worden voor investeringen en ondernemerschap – het door België gefinancierde project is trouwens ontwikkeld met dat doel voor ogen. Niet enkel het geld van de remittances is daarvoor nuttig, maar ook de knowhow van de diaspora.

Hoge transferkosten

Bovendien zijn de hoge transferkosten vaak een obstakel dat hun impact ondermijnt. SDG10 – één van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen – stelt dat tegen 2030 de transactiekosten minder dan 3% moeten bedragen, maar meestal liggen ze een pak hoger. Dat is in het bijzonder het geval bij het sturen van cash geld via banken of andere financiële agentschappen.

Het versturen van remittances via mobiele operatoren is over het algemeen goedkoper. Alleen is dat minder toegankelijk voor bepaalde groepen binnen diaspora-gemeenschappen zoals ouderen. Je bent tevens afhankelijk van de ontvanger en het financiële mobiele systeem in het herkomstland.

O-REMIT

Onlangs werd voor het eerst het landschap van remittances in België gedetailleerd in kaart gebracht. De vertegenwoordiging in België van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) voerde het zogenaamde O-REMIT-project uit, dat onze FOD – via fondsen vanuit onze ontwikkelingssamenwerking en het partnerschap met IOM – financierde. 2 gedetailleerde verslagen, infografieken en een interactief dashboard geven een overzicht van de gegevens, trends en drijfveren, met eveneens een vergelijkende analyse van de transactiekosten.

1. Marktanalyse over remittances

In 2022 bijvoorbeeld werd er maar liefst 7,31 miljard dollar aan remittances vanuit België verzonden. Wat betreft de remittancestromen naar ontwikkelingslanden ontving Marokko het meest, met name 495 miljoen dollar, gevolgd door Roemenië en Turkije.

Voor de 21 onderzochte corridors bedragen de gemiddelde transactiekosten in ons land 4,31%, nog ver boven de beoogde 3% van SDG10. In het kader van het project werd een dialoog opgestart met verschillende spelers uit de Belgische sector van geldtransfers zoals Wise, PayPal en TapTapSend. Ze toonden zich bereid om werk te maken van meer transparante internationale geldtransfers wat zou moeten leiden tot meer concurrentie en lagere kosten.

2. Bewustmaking diasporagemeenschap en ontvangers

De studie hield tevens een grootschalige enquête onder leden van de diaspora in ons land. Die liet toe de beweegredenen en het gedrag in kaart te brengen van mensen die geld overmaken.

O-REMIT organiseerde in België ook 5 workshops over digitale en financiële inclusie. Diasporaleden leerden er verborgen transferkosten te herkennen, goedkopere keuzes te maken - door bijvoorbeeld gebruik te maken van mobiele apps voor formele geldtransfers -, maar ook hoe een duurzaam huishoudbudget op te stellen.    

In 3 partnerlanden – Marokko, DR Congo en Senegal – werden 3 workshops georganiseerd voor de ontvangers van geldtransfers. Doel: hen informeren over diverse opties voor zo goedkoop mogelijke transacties, spaarmogelijkheden en manieren om geldtransfers te gebruiken.

3. Groene investeringen in landen van herkomst

Leden van de diaspora kregen opleidingen rond investeren. Daarna werden ze in contact gebracht met groene kleine en middelgrote ondernemingen in de 3 hoger vermelde partnerlanden.

Potentieel beter benutten

O-REMIT legde een solide basis voor een effectievere en beter onderbouwde aanpak van geldtransfers. Zo keek het project naar manieren om het enorme potentieel van remittances beter te benutten. Tegelijk heeft het de transparantie en het bewustzijn verhoogd van mensen die geld overmaken. Het creëerde tevens meer opportuniteiten voor diasporagemeenschappen om bij te dragen aan de duurzame economische ontwikkeling van hun landen van herkomst.

Enkele duwtjes in de rug, zoals een verdere bewustmaking en technische ondersteuning, kunnen de impact van remittances verder maximaliseren. Meteen een opvallend positief effect van migratie!