Hulde aan Ferdinand Verbiest, vriend van de Chinese keizer

Wist je dat een West-Vlaming het in de 17de eeuw tot hofastronoom en persoonlijke leraar van de Chinese keizer schopte? We hebben het over Ferdinand Verbiest die 400 jaar geleden in Pittem geboren werd. Een ideale gelegenheid voor onze ambassade in Beijing om deze belangrijke Belg in de kijker te zetten als symbool van vriendschap en uitwisseling tussen China en Europa.

  1. Laatst bijgewerkt op
Image
Afbeelding van Ferdinand Verbiest

Ferdinand Verbiest leerde de Chinese taal en kleedde zich als de Chinezen (© Wikimedia Commons).

Wist je dat een West-Vlaming het in de 17de eeuw tot hofastronoom en persoonlijke leraar van de Chinese keizer schopte? We hebben het over Ferdinand Verbiest die 400 jaar geleden in Pittem geboren werd. Een ideale gelegenheid voor onze ambassade in Beijing om deze belangrijke Belg in de kijker te zetten als symbool van vriendschap en uitwisseling tussen China en Europa.

Op 9 oktober 1623 – exact 4 eeuwen geleden – werd Ferdinand Verbiest in Pittem geboren. Als ijverige student in exacte wetenschappen zoals meetkunde en sterrenkunde koestert hij een droom: intreden bij de jezuïeten om missionaris te worden in Zuid-Amerika. Maar zijn bestemming wordt uiteindelijk het mysterieuze China. Na een heroïsche boottocht van anderhalf jaar komt hij heelhuids aan in Macao, een toenmalige Portugese handelspost aan de Chinese kust.

Image
Foto van het schepencollege van Pittem poserend voor een sculptuur in het observatorium van Beijing

Het schepencollege van Pittem (met centraal de burgemeester) op bezoek in het oud observatorium waar hun dorpsgenoot ooit directeur was (© FOD Buitenlandse Zaken).

Armillaria en antazimuts


Vervolgens slaagt hij erin de Chinese keizer Kangxi te overtuigen van zijn astronomische kennis. Zo kan hij perfect voorspellen waar op een bepaald uur de schaduw van een zonnewijzer zal vallen. Hij wordt hofastronoom en intimus van de Chinese keizer die beseft dat hij op vlak van wiskunde, natuurkunde, astronomie en geografie van Europa kan leren.

Verbiest wordt onder andere directeur van het observatorium van Beijing en maakt er tal van ingenieuze toestellen. Denk aan armillaria – driedimensionale voorstellingen van ons zonnestelsel –, altazimuts – in­stru­menten waar­mee zo­wel de hoog­te als het azi­mut van ster­ren kan wor­den ge­me­ten – en een hemelglobe.

Als jezuïet toonde hij oprecht grote belangstelling voor de Chinese denkwereld. Hij leert de taal en wil de Chinese geschiedenis en cultuur doorgronden. Hij heeft ook veel respect voor Chinese tradities zoals de verering van de voorouders.
 

Mysteriën van de hemel


400 jaar na zijn geboorte organiseerde onze ambassade in Beijing er een internationaal symposium ter nagedachtenis van deze historische figuur. De seminaries gingen door in prestigieuze instellingen zoals het Beijing Center for Chinese Studies en het Yale Centrum. Thema: verkenning van de mysteriën van de hemel – innovatieve dialoog met China via wetenschap.

Het symposium werd bijgewoond door een divers gezelschap van onder meer sterrenkundigen, religieuze geleerden, historici en wetenschappers van verschillende universiteiten en denktanks. Onder de sprekers zaten onder anderen een aantal Chinese en Belgische experten, naast de Belgische ambassadeur in Beijing Bruno Angelet en de gouverneur van West-Vlaanderen Carl Decaluwé.

De deelnemers kregen ook de gelegenheid om het oude observatorium van Beijing te bezoeken waar Verbiest ooit directeur was. Ze maakten er kennis met de nog steeds indrukwekkende apparaten die Verbiest destijds ontwikkeld heeft.

Een kleine, speciaal opgezette tentoonstelling toonde een selectie van uitzonderlijke kaarten en boeken van de Verbiest-collectie en de Ron Anton-bibliotheek. Deze laatste beschikt over een van de  grootste collecties van Engelstalige boeken over China en biedt een uniek uitgangspunt om dit eeuwenoude land beter te leren kennen.

Image
Groepsfoto op een podium met onder andere het schepencollege van Pittem, de Belgische ambassadeur en de gouverneur van West-Vlaanderen

Groepsfoto op het podium van het herdenkingsevent, met onder andere het schepencollege van Pittem, de Belgische ambassadeur (3de van links) en de gouverneur van West-Vlaanderen (4de van rechts) (© FOD Buitenlandse Zaken).

Nederigheid en empathie


De Chinese pers bracht verslag uit over het evenement en het Macau Ricci Institute – medeorganisator van het symposium – zal er een tweetalig academisch nummer aan wijden. Het Macau Ricci Institute wil bruggen bouwen tussen China en het Westen en werd genoemd naar de Jezuïet Matteo Ricci (1552-1610).

Deze Matteo Ricci legde de basis voor de empathische manier van werken van de jezuïeten in China. Zoals ambassadeur Angelet in zijn toespraak vermeldde, was hij immers ‘de eerste die zei dat de priesters die in China werkten dat moesten doen in een geest van nederigheid en empathie, met diep respect voor de Chinese beschaving. Ze moesten Chinees leren en zich gedragen en zich kleden als Chinezen en de Chinese intellectuelen en de keizer bieden wat ze zochten: wetenschap en innovatie.’
 

Wederzijdse interesse en nieuwsgierigheid


Met het symposium kon onze ambassade eer betonen aan deze opmerkelijke wiskundige en astronoom die uitgroeide tot een symbool van vriendschap en uitwisseling tussen China en Europa. De naadloze samenwerking tussen 4 Chinese instellingen zorgde voor een onvergetelijke viering die Verbiests nalatenschap en impact getrouw weerspiegelde.

Ook China kijkt nog altijd positief terug naar de periode waarin Ferdinand Verbiest werkzaam was aan het hof. Deze eerste ontmoeting tussen oost en west beschouwt het land nog altijd als een voorbeeld van hoe de relaties tussen oost en west zouden moeten verlopen, met name uitgaande van wederzijdse interesse en nieuwsgierigheid.

Bekijk de VRT-reportage