Inkomend staatsbezoek Nederland: nauwer samenwerken maakt ons allebei sterker

Het inkomend staatsbezoek van het Nederlandse vorstenpaar aan België in juni 2023 was de aanzet voor een nog nauwere samenwerking tussen beide landen. Prominente thema’s waren onder andere hernieuwbare energie, duurzame mobiliteit, innovatie en veiligheid. Onze FOD speelde een belangrijke rol.

Jaarlijks gaan er 2 uitgaande staatsbezoeken door, één binnen Europa en één buiten. Dat houdt in dat ons vorstenpaar een officieel bezoek brengt aan een land en er het staatshoofd ontmoet. De koning en de koningin worden daarbij steeds vergezeld door politieke vertegenwoordigers van ons land – onder meer de minister van Buitenlandse Zaken en minister-presidenten van gewesten en gemeenschappen – en een ruime delegatie ondernemers en academici. Een staatsbezoek omvat immers altijd een belangrijk economisch luik en schenkt ook aandacht aan academische en culturele samenwerking. Onlangs trok ons vorstenpaar naar Zuid-Afrika, later op het jaar volgt een bezoek aan Duitsland.

Maar wist je dat er ook inkomende staatsbezoeken plaatsvinden? Daarbij nodigen de koning en de koningin een buitenlands staatshoofd uit voor een officieel bezoek aan ons land. Zo waren vorig jaar de presidenten van Oostenrijk en Zwitserland op bezoek, samen met hun echtgenoten. Van 20 tot 22 juni 2023 was het de beurt aan koning Willem-Alexander en koningin Máxima van Nederland.

Meer dan nuttig

België en Nederland delen een eeuwenlange geschiedenis. Beide landen werken ook nauw samen, onder meer binnen de Benelux. Er gaat ook regelmatig een ‘Thalassa Top’ door, vorig jaar nog in Gent. Daarbij ontmoeten afvaardigingen van de Nederlandse en de Belgische federale regering elkaar.  

Toch was dit inkomende staatsbezoek – 7 jaar na het uitgaande staatsbezoek aan Nederland– meer dan nuttig. België en Nederland zijn dan wel goede buren én vrienden, het is zeker nodig om die vriendschapsbanden regelmatig aan te halen. Hoe goed beide landen ook met elkaar kunnen opschieten, er heerst toch een andere politieke en bedrijfscultuur. Bovendien zijn ze in domeinen als innovatie en havens conculega’s.

België deelt een 458 km lange grens met Nederland, het grootste grensgebied na Frankrijk. Zo’n dicht nabuurschap kan al eens tot frictie leiden zoals rond PFAS-vervuiling of de installatie van kerncentrales. Ook de spoorcorridor 3RX (vroeger IJzeren Rijn genoemd) is een moeilijk dossier. Dat is een goederenspoorverbinding die Antwerpen met het Ruhrgebied in Duitsland zou moeten verbinden en deels over Nederlands grondgebied zou lopen.

Gemoedelijke sfeer

Een staatsbezoek biedt een ideale gelegenheid om in een gemoedelijke, ontspannen sfeer op het hoogste niveau met elkaar om te gaan en alle fricties te overstijgen. Culturele activiteiten staan steevast op de agenda. Zo bezochten beide koninginnen de befaamde Koningin Elisabeth Muziekkapel in Waterloo. Daar kunnen uitzonderlijk getalenteerde jongeren een hoogstaande opleiding volgen. Daarnaast bezochten de delegaties het KMSKA in Antwerpen en een stripmuur in Charleroi. Er was ook uitgebreid informeel overleg mogelijk tijdens diverse lunches.

Nog hechter samenwerken

Voorts zijn beide landen sterk gemotiveerd om nog hechter samen te werken. Door de grote uitdagingen waar we voor staan – denk aan de broodnodige energietransitie – is immers het besef gegroeid dat we het als individueel land niet alleen kunnen klaren. Een nog nauwere samenwerking maakt ons allebei sterker, was dan ook de teneur van het staatsbezoek.

Dat gaat bijvoorbeeld duidelijk op voor de havens van Antwerpen en Rotterdam. In wezen zijn ze elkaars rivalen – ze willen allebei uitgroeien tot een wereldwijde hub – maar toch hebben ze er voordeel bij om meer samen te werken. Een belangrijk gesprekspunt tijdens het staatsbezoek handelde dan ook over de vraag hoe beide landen de haveninfrastructuur geschikt kunnen maken voor grensoverschrijdend transport van groene waterstof. Overigens, North Sea Port – de fusie van de havens van Gent, Terneuzen en Vlissingen – is vandaag al een succesverhaal van verregaande grensoverschrijdende samenwerking.

Ook waterbeheer - voorkomen van overstromingen - was een aandachtspunt. Rivieren, en dus ook overstromingen, kennen immers geen grenzen.

Drijvende kracht achter Europese energietransitie

De wederzijdse versterking moet beide landen helpen om meer zelfvoorzienend te zijn. Bijvoorbeeld qua halfgeleiders (bezoek IMEC in Leuven), ruimtevaart (AeroSpaceLab in Mont-Saint-Guibert) en biotechnologie (BioPark in Charleroi). ‘Strategische autonomie’ is trouwens een prioriteit van de EU in een context van grotere spanningen tussen de grootmachten.

België en Nederland willen samen de drijvende kracht zijn achter de Europese energietransitie naar een klimaatneutrale samenleving. Zo bouwen beide landen nieuwe windparken op zee en zetten ze sterk in op waterstof. Tijdens het bezoek ondertekenden de buurlanden ook een Memorandum of Understanding (MOU) over opslag van CO2 in de Noordzee. Om van de Noordzee een groene energiecentrale van de toekomst te maken, spelen de havens een belangrijke rol. Er zal eveneens een verregaande interconnectie nodig zijn van het elektriciteitsnet en de waterstofnetwerken van beide buurlanden.

Gemeenschappelijke vloot

Nederland is ook een belangrijke partner voor onze veiligheid. Vandaag al werken beide legers nauw met elkaar samen. Ze bewaken samen het luchtruim en hebben beide marines aan elkaar vastgeklonken met de Benelux-admiraliteit. België en Nederland bouwen ook samen marineschepen. Tijdens het bezoek ondertekenden beide ministers van Defensie een MOU dat de vernieuwing van de gemeenschappelijke vloot mogelijk moet maken. Er zitten 12 mijnenvegers en 4 fregatten in de pijplijn.

Daarnaast zijn België en Nederland bondgenoten voor wat betreft de militaire steun aan Oekraïne. Ook qua sancties tegen Rusland zitten beide landen veelal op één lijn. Binnen de Benelux wordt er gewerkt aan een politieverdrag dat na de zomer in werking moet treden. Het verdrag zal de politie meer slagkracht geven tegen de grensoverschrijdende drugscriminaliteit.

De lage landen anno 2050

Ter gelegenheid van het bezoek werd een boek uitgegeven met een 14-tal soms kritische essays over de banden tussen België en Nederland: ‘De lage landen anno 2050 – een verleden met toekomst’. In hun voorwoorden tonen beide premiers zich uiterst optimistisch over de motor die beide landen – samen met Luxemburg - willen zijn binnen de EU. ‘Ik zie de Belgisch-Nederlandse relatie de komende jaren hechter dan ooit’, schreef premier Alexander De Croo. ‘ (…) Er wordt vaak gesproken over de Frans-Duitse as in Europa, maar in 2050 hoop ik van harte dat het de Benelux-motor is die Europa zal blijven inspireren.’

De Nederlandse premier Mark Rutte verwoordde het als volgt: ‘Nederland en België laten dagelijks zien hoe Europese samenwerking leidt tot wederzijds voordeel. Alle reden dus om erop te vertrouwen dat die samenwerking in 2050 net zo goed, of zelfs nog beter zal zijn.’ Het staatsbezoek heeft alvast een stevige aanzet gegeven voor die blijvende, steeds inniger samenwerking.