Kinderen en kolonisatie: ‘We hebben geluk dat we nu geboren zijn’

De leerlingen komen opgewonden en met veel kabaal de klas binnen. Het klaslokaal onderging een metamorfose. Dankzij een ingewikkelde bewegingscode, die we samen moeten uitvoeren, bevinden we ons niet langer in Antwerpen in 2019, maar wel in Elisabethville in 1954. Iedereen luistert geboeid naar Titine, alias van vorminggeefster Jolien Michielsen.

De kinderen zijn duidelijk op de hoogte van Congo en de rol van België tijdens de kolonisatie. Bij de vraag over wat ze weten over Leopold II komen beschrijvingen als “massamoordenaar”, “discriminator” en “kolonisator van Congo naar boven.”

De leerlingen worden opgedeeld in drie groepen: Congolezen, évolués (Congolezen met meer rechten) en Europeanen. Bij het horen van “meer rechten”, roepen de leerlingen onmiddellijk: ‘Dat wil ik! Dat wil ik zijn!’. 

Als ze hun nieuwe ID (identiteit) gekregen hebben, komen de verschillen al meteen naar boven. De Europeanen krijgen de beste plaatsen in de klas, daarna is het aan de évolués om te kiezen. En de Congolezen? Die moeten de gaatjes maar opvullen en desnoods op de grond zitten. Al snel wordt de frustratie nog groter. De Congolezen moeten “minderwaardige” taken uitvoeren terwijl de Europeanen hen op de vingers kijken en streng verbeteren. Sommige Europeanen spelen hun rol wel erg overtuigend en beginnen de Congolezen te treiteren en uit te dagen.

Als de Congolezen dan eens kunnen ontspannen, mogen ze enkel naar kinderfilms kijken. Ze zouden niet intelligent genoeg zijn om films voor volwassenen te begrijpen. De leerlingen van De Brug zijn erg verontwaardigd. Het protest wordt alsmaar heviger…

Dit rollenspel maakt deel uit van het lesmateriaal “Sporen van de kolonisatie”, een project van Studio Globo. De leerlingen van het zesde leerjaar zijn alvast enthousiast over hun beleving: ‘We hebben veel bijgeleerd over wat er in Congo gebeurde. In het tweede leerjaar hadden we daar al een beetje over gezien, maar nu veel uitgebreider.’ (…) ‘Door het na te spelen, voelen we hoe het moet geweest zijn. We hebben echt geluk dat we nu geboren zijn’, getuigt een leerlinge. Ook de leerkrachten zijn enthousiast over de tussenkomst van Studio Globo. ‘De workshops hebben effect. Met eenvoudig materiaal slagen ze erin de leerlingen mee te nemen naar een andere leefwereld en hen aan het denken te zetten’, klinkt het. 
 

Studio Globo is een ngo die zich specialiseert in ontwikkelingseducatie. Daarvoor krijgen ze de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. Via een gevarieerd vormingsaanbod in het onderwijs streeft Studio Globo naar verbondenheid en solidariteit voor iedereen en tussen iedereen. Ze focussen op verschillende pijlers: de wereld ontdekken, positief leren omgaan met diversiteit, betrokken raken bij mens en milieu en meebouwen aan een duurzame en solidaire wereld. Zowel op vraag van de scholen als op eigen voorstel komt Studio Globo workshops geven.
 

Met hun slogan “Dekoloniseren kun je leren” hoopt de organisatie de leerlingen op een genuanceerde en correcte manier attent te maken op sporen van kolonisatie die we nog dagelijks tegenkomen. De leerlingen vatten al snel de absurditeit van ongelijkheid: ‘Jij bent zwart, dus jij moet dat doen. Jij bent wit, dus jij mag dat doen! Je rechten en plichten hangen af van je huidskleur. Dat is heel raar.’

Studio Globo hecht veel belang aan de link tussen vroeger en nu. Racisme behoort niet tot de verleden tijd. Het gaat om een diverse klas, dus de leerlingen praten niet enkel als getuigen, maar putten soms ook uit eigen ervaringen. Het is heel belangrijk - en dat is ook het doel van Studio Globo - dat de leerlingen hun mening vormen/herzien/staven dankzij de ervaring die ze opdoen. De kinderen beseffen dat ongelijkheid nog altijd niet van de baan is en eisen een betere wereld: ‘We zouden handtekeningen moeten verzamelen en naar het parlement moeten gaan. We moet aanklagen dat sommige mensen nog altijd niet gelijk behandeld worden!’