Kortfilm brengt Belgische solidariteit na staatsgreep in Chili tot leven

In een aangrijpende en hoopvolle kortfilm getuigen Chileense vluchtelingen hoe ze na de staatsgreep in 1973 een schuilplek vonden in de residentie van de Belgische ambassade. Ons land was toen een van de meest solidaire Europese landen.

50 jaar geleden – op 11 september 1973, in volle Koude Oorlog – vond in Chili een brutale staatsgreep plaats. De socialistische president Salvador Allende werd afgezet door de militairen en vervangen door generaal Augusto Pinochet. Duizenden aanhangers van Allende werden gearresteerd en soms ook geëxecuteerd.
 

Residentie als toevluchtsoord

In de maanden na de staatsgreep vonden niet minder dan 106 mensen die achtervolgd werden door het militaire regime, een schuilplek in de residentie van de Belgische ambassade in hoofdstad Santiago. Aanvankelijk improviseerde het ambassadepersoneel zelf de opvang. Een paar dagen later bevestigde de Belgische regering haar steun aan de opvang van de vluchtelingen.

Sommige vluchtelingen verbleven meerdere maanden op de residentie. Maar uiteindelijk konden allen Chili verlaten dankzij vrijgeleiden die door de Belgische ambassade verkregen werden. In totaal vonden vele duizenden Chilenen een toevlucht in België en de rest van Europa.  
 

Sobere en aangrijpende kortfilm

Ter gelegenheid van de 50^ste verjaardag van de staatsgreep zette onze ambassade in Santiago het memorabele tijdsgewricht in de kijker. Ze vroeg de Chileense regisseur Camilo Cuevas om getuigenissen te verzamelen van Chilenen die 50 jaar geleden konden schuilen in de Belgische residentie. De filmmaker filmde de getuigen in de residentie zelf die na al die jaren nauwelijks veranderd is. Resultaat: een sobere en ontroerende kortfilm die de dramatische gebeurtenissen van de weken na 11 september 1973 weer tot leven brengt.

De première van de reportage vond plaats in de residentie, in aanwezigheid van een aantal vluchtelingen en hun familie naast vertegenwoordigers van de Chileense ministers van Buitenlandse Zaken en van Justitie, een oud-minister, vertegenwoordigers van lokale overheden en ambassadeurs van diverse landen.
 

Een schat aan historische informatie

De vertoning werd gevolgd door een ronde tafel waarin sommige getuigen – waaronder ex-minister Ominami - dieper op de gebeurtenissen ingingen. Allen uitten hun erkentelijkheid aan België voor hun redding en de mogelijkheid om een nieuw leven te beginnen.

Ook tijdens de receptie ter gelegenheid van Koningsdag – eveneens in de residentie – werd de film vertoond. Onder het publiek waren toen onder meer de dienstdoende minister van Buitenlandse Zaken, de staatssecretaris voor Mensenrechten en talloze persoonlijkheden uit de publieke sfeer en de zakenwereld.

Interessant detail: dankzij de kortfilm konden extra getuigen opgespoord worden die eveneens gefilmd werden. Samen met de ronde tafel en de volledige opnames van de getuigenissen – waarvan slechts fragmenten in de reportage terechtkwamen – vormen ze een schat aan historische informatie die het verdient om verder benut te worden.
 

VRT-beelden op TVN

Daarnaast bezorgde onze ambassade VRT-beelden van die periode aan de delegatie van de Europese Unie. Zij produceerde immers samen met de Chileense openbare omroep TVN – Television Nacional de Chile – een reeks over de hulp van de Europese landen na de staatsgreep. De reeks werd meerdere avonden na elkaar in prime time uitgezonden op TVN, de populairste zender in Chili.
 

Affiches van generaal Poblete

Ten slotte organiseerde Wallonie Bruxelles International (WBI) – met de actieve steun van onze ambassade – een tentoonstelling in het Museo de la Memoria y de los Derechos Humanos (Museum van Herinnering en Mensenrechten). Thema: historische affiches uit de collectie van generaal Poblete vergezeld van herwerkte versies door jonge Chileense hedendaagse kunstenaars. Het werd een schitterende expo die op een heel expressieve wijze de enorme solidariteitsgolf in de verf zette die na de staatsgreep in België oprees.

Generaal Sergio Poblete was staatssecretaris voor de Zware Industrie in de regering Allende toen de staatsgreep plaatsvond. Hij bleef steeds trouw aan Allende en verbleef 2 jaar in de gevangenis. Op vraag van de Belgische regering kon hij uitwijken naar België waar hij in Luik een nieuw leven opbouwde.

Tijdens de herdenkingen van de staatsgreep in Chili is de solidaire rol van België in elk geval niet onopgemerkt voorbijgegaan. Hoewel natuurlijk ook andere Europese landen hun steun betuigden, bleef de grote solidariteit van ons land tot nu toe onderbelicht. De diverse activiteiten op touw gezet door onze ambassade in Santiago brachten die historische momenten weer voor het voetlicht.

Je kan de kortfilm – doorspekt met historische beelden en met beelden van de residentie – hier bekijken (26’, Spaans gesproken, Engels ondertiteld).