Laten we de volgende pandemie vandaag een halt toeroepen

  1. Laatst bijgewerkt op
Image
Foto van een Afrikaanse arts die een andere Afrikaanse man vaccineert. Beide mannen dragen een mondmasker

Tijdens de coronapandemie besteedde de EU 100 miljoen euro om covidvaccins uit te rollen in Afrika. Onder andere via de humanitaire organisatie Malteser International tot in de meest afgelegen dorpen in DR Congo. Ervaringen met ebola bleken uiterst nuttig om ook COVID-19 te bestrijden (© Else Kröner Fresenius Stiftung, 2022).

‘Mondiale gezondheid is niet meer uitsluitend een kwestie van ontwikkelingshulp, maar is veeleer een thema in het gemeenschappelijk belang van alle landen.’ Dat schrijven onder anderen minister Caroline Gennez en minister Frank Vandenbroucke in een opiniestuk naar aanleiding van de nieuwe mondiale gezondheidsstrategie van de EU, afgerond onder Belgisch voorzitterschap.

Auteurs: Jutta Urpilainen is Europees commissaris voor Internationale Partnerschappen; Stella Kyriakides is Europees commissaris voor Gezondheid; Frank Vandenbroucke is de Belgische vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid; Johan Forssell is de Zweedse minister van Internationale Ontwikkeling; Jakob Forssmed is de Zweedse minister van Gezondheid; Caroline Gennez is de Belgische minister van Ontwikkelingssamenwerking.

Een mens loopt bijna 40 procent kans om in zijn/haar leven een nieuwe pandemie mee te maken. Nu de wereldbevolking in hoge mate met elkaar is verbonden, hangen onze gezondheid en ons welzijn af van die van anderen. Hoe meer we de gezondheidsproblemen wereldwijd kunnen aanpakken, hoe beter ons welzijn en onze welvaart ervoor zullen staan.

Samen de gezondheid bevorderen, wereldwijd gezondheidszorgstelsels versterken met het oog op een universele gezondheidszorg, nieuwe pandemieën voorkomen, nieuwe manieren uitwerken om ziektes te voorkomen, te diagnosticeren en te behandelen en de ongelijkheden en de gevolgen van klimaatverandering en conflicten voor de gezondheid aanpakken: dat zal van essentieel belang zijn voor onze welvaart.

Op 29 januari 2024 verwelkomden de 27 lidstaten van de Europese Unie (EU) dan ook de mondiale gezondheidsstrategie van de EU, het resultaat van de inspanningen van de Zweedse en Belgische voorzitterschappen van de Raad van de EU.

De strategie die de Europese Commissie voorlegde als pijler van de Global Gateway-strategie en de Europese gezondheidsunie is geënt op diepgaandere partnerschappen en op de betrokkenheid van alle sectoren die kunnen bijdragen tot een betere gezondheid voor iedereen.

De eerste strategie met betrekking tot de rol van de EU in de mondiale gezondheid van 2010 spoorde de EU en haar lidstaten aan om te handelen en bij te dragen tot belangrijke verwezenlijkingen. Zowel de kindersterfte als de moedersterfte halveerde en de impact van hiv/aids, malaria en tuberculose nam van 1990 tot 2015 aanzienlijk af.

De EU en haar lidstaten, ofwel Team Europa, zijn de belangrijkste financier van het Wereldfonds voor de bestrijding van aids, tuberculose en malaria, de vaccinalliantie Gavi en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daaruit blijkt hoe hard we ons inzetten voor sterke multilaterale gezondheidsinstellingen, met de WHO als kern.

De laatste tien jaar is er echter veel veranderd. De ebola-uitbraak in West-Afrika, COVID-19, de drievoudige planetaire crisis (redactie: klimaatverstoring, verlies van biodiversiteit en pollutie), de toenemende dreiging van antimicrobiële resistentie en geopolitieke ontwikkelingen hertekenen de kaart van de mondiale gezondheid, net als talrijke recente successen.

Het klimaatakkoord van Parijs en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN (SDG’s) vormen gemeenschappelijke doelstellingen voor de mensheid. Degelijke vaccins brengen nieuwe kansen met zich mee en talrijke landen zetten zich opnieuw in om de mondiale gezondheid te versterken.

En terecht! De kans op extreme epidemieën kan in de komende decennia namelijk driemaal zo groot worden. Het is erg waarschijnlijk dat we een extreme pandemie zoals de grieppandemie van 1918-1920 zullen meemaken. 

Aan de hand van de nieuwe strategie slaan de EU en haar lidstaten nieuwe wegen in omtrent mondiale gezondheid, met het oog op een strategischer en holistischer beeld van zowel het interne gezondheidsbeleid als het extern optreden van de EU. Tijdens het eerste jaar van uitvoering hebben ze al bewezen dat ze resultaten kunnen boeken die overeenstemmen met onze verbintenissen.

Als Team Europa benadrukken we 3 prioriteiten:

  • Focussen op een betere gezondheid en welzijn tijdens het hele leven van de mensen. Met betere levensomstandigheden kunnen de mensen niet alleen overleven, maar zich ook ontplooien en lange en gezonde levens leiden. Daarbij moeten ze toegang hebben tot onderwijs en de arbeidsmarkt, maar ook tot schone lucht en proper water.
  • Sterke gezondheidszorgstelsels en een universele gezondheidszorg opbouwen. Zo wordt een eerlijke toegang geboden tot kwaliteitsvolle gezondheidsdiensten en -producten, waaronder seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Dergelijke stelsels zijn crisisbestendig en zelfs de meest kwetsbaren onder ons kunnen er terecht.
  • Gezondheidsbedreigingen, waaronder pandemieën, voorkomen en bestrijden. Daarbij horen een ’One Health’-benadering die de gezondheid van mens, dier en planeet combineert; geïntegreerde en gezamenlijke wereldwijde bewakingssystemen die samenwerken om informatie uit te wisselen; alsook de bevordering van de eerlijke toegang tot medische tegenmaatregelen.  

Gezondheidsinvesteringen vormen een essentiële economische hefboom. Ze verhogen de productiviteit, leiden tot meer banen en verhogen het bbp.

Door alle relevante sectoren, instrumenten en beleidsgebieden te betrekken, van klimaat en milieu tot onderzoek en innovatie, vrije handel en de privésector, erkennen we dat er win-winsituaties tot stand kunnen komen waarbij gezondheidsdoelstellingen elkaar overlappen.

Bijvoorbeeld de luchtverontreiniging verminderen is niet alleen goed voor het milieu maar kan ook miljoenen levens helpen redden. Toegang tot betaalbare gezondheidsdiensten is ook van primordiaal belang om armoede te voorkomen en uit te roeien. In 2019 kwam 4,4% van de wereldbevolking (nog dieper) in extreme armoede terecht vanwege gezondheidskosten die ze zelf moest dragen.

Er moeten aanzienlijke lacunes in de financiering van de mondiale gezondheid worden aangepakt door binnenlandse middelen te besteden. Ze moeten ook worden opgevuld door de internationale gemeenschap, en zo nodig door mechanismen voor de sociaal-medische bescherming.

Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat die investeringen doelmatig worden verricht en inspelen op de gezondheidsnoden die volgens lokale gemeenschappen en de civiele maatschappij moeten worden aangepakt. Investeren in gezondheid komt sociale en economische ontwikkeling ten goede en zorgt ervoor dat de mensen hun potentieel optimaal kunnen benutten.

We blijven dan ook ijveren voor krachtige mondiale gezondheidsambities in het kader van het EU-beleid.  

We verhogen onze inzet voor de mondiale gezondheid door versterkte, wederkerige partnerschappen met andere landen en regionale en internationale organisaties. Mondiale gezondheid is niet meer uitsluitend een kwestie van ontwikkelingshulp, maar is veeleer een thema in het gemeenschappelijk belang van alle mensen en landen. Daarbij is niemand veilig totdat iedereen veilig is en kan iedereen zijn steentje bijdragen, waaronder de civiele maatschappij, de academische wereld en de bedrijfswereld.  

De komende maanden zet het Belgische voorzitterschap deze agenda voort via een reeks besprekingen op hoog niveau met Afrikaanse partners.

Die bijeenkomsten volgen op de EU-AU-top van 2022 en stimuleren de aanhoudende inspanningen om de lokale productie te bevorderen. Ze zorgen er ook voor dat Team Europa nog meer investeert in de gezondheid in Afrika op basis van nieuwe bouwstenen. Zo kan het een nog sterkere gezondheidspartnerschap tussen onze beide regio’s uitwerken.

De 194 WHO-lidstaten hebben binnen de WHO multilaterale onderhandelingen opgestart over een nieuw pandemieverdrag, een belangrijke prioriteit voor het Belgische voorzitterschap.  

Via Global Gateway blijft Team Europa investeren in de gezondheidszorgstelsels van onze partners wereldwijd. Ons farmaceutisch onderzoek maakte ooit de weg vrij voor een betere volksgezondheid, aangezien het een baanbrekende rol speelde in moderne geneeskunde en vaccins tegen kinderziekten. We kunnen hier nog eens in slagen. 

Iedere mens heeft recht op gezondheid. Nu de mondiale gezondheid ernstig onder druk staat, is het tijd om die anders aan te pakken – de toekomst van de wereld hangt ervan af.

 
Intro, hyperlinks en zinnen in vetjes zijn afkomstig van de redactie. Bekijk het oorspronkelijke opiniestuk in het Engels: Let us stop the next pandemic today (1 februari 2024)