Niger, een land dat onze solidariteit broodnodig heeft

Niger – een Sahelland in West-Afrika – werd in 1960 onafhankelijk van Frankrijk. In het begin van de jaren 1970 stond het land al bekend als één van de armste ter wereld. Op 10 mei 1971 werd de eerste samenwerkingsovereenkomst tussen België en Niger ondertekend in Brussel. Ons land meende dat Niger ontwikkelingshulp broodnodig had.

Aanvankelijk ging de aandacht naar plattelandsontwikkeling en de vorming van kaderpersoneel. Algauw volgde in 1972-1973 een rampzalige hongersnood door aanhoudende droogte. Daarop schakelde de Belgische Ontwikkelingssamenwerking over op een geïntegreerde aanpak die een grotere voedselzekerheid moest realiseren. Steun aan de landbouw en de gezondheidszorg, bouw van waterinfrastructuur en technische opleiding vormden de krachtlijnen. Ook humanitaire hulp werd een blijver.

Maar Niger is een moeilijk land. Naast een grillig klimaat – aangewakkerd door de klimaatverandering – heeft het land ook af te rekenen met gewapende groeperingen. De staat is vrij zwak en de straatarme bevolking groeit als kool (zie kader).

Toch blikt Guy Sevrin, Belgisch ambassadeur op post in hoofdstad Niamey, tevreden terug op 50 jaar ontwikkelingssamenwerking. ‘We hebben mooie dingen gerealiseerd waar de bevolking heel tevreden over is’, zegt hij. ‘We gaven technische steun aan het hospitaal in Dosso. Gezondheidspersoneel kreeg beurzen om zich in België verder te bekwamen. In 4 districten konden de ziekenhuizen hun gezondheidsdiensten sterk verbeteren.’

‘Recent nog, in mei 2021, openden we een hospitaal in het district Gothèye, naar aanleiding van de feestelijkheden rond 50 jaar samenwerking. Het ligt in een van de minst veilige gebieden van het land, maar we willen er de bevolking niet aan hun lot overlaten.’

‘In de landbouwsector ondersteunden we de veeteelt, pastorale activiteiten en de vleesproductie van runderen, schapen en pluimvee, onder meer in de vorm van “kilichi” of gedroogd vlees. En dankzij het Sarraounia-project slaagden we erin het slaagpercentage van meisjes voor de examens te verhogen en schoolverlating te voorkomen.’

Het klopt niet dat je in een fragiele staat als Niger heel moeilijk kan samenwerken met de overheid. ‘We konden genieten van een bevoorrechte, kwaliteitsvolle relatie met de Nigerese overheden’, zegt Sevrin. ‘Onze constructieve en vrijmoedige uitwisselingen lieten ons toe nauw samen te werken om de ontwikkelingsprogramma’s te realiseren.’

Bovendien evolueert Niger gunstig op vlak van democratisering. ‘Op 2 april 2021 werd Bazoum Mohamed president na zijn verkiezing op 21 februari. Hij volgde president Issoufou Mahamadou op, van dezelfde partij, die 10 jaar aan de macht was. Een duidelijk teken van grotere politieke stabiliteit, al blijven er heel wat uitdagingen qua bestuur. Zo heeft Niger te kampen met veel corruptie. De nieuwe president wil daar tegen optreden, maar heeft te weinig middelen.’

Het land is ook een betrouwbare partner op internationaal niveau. Sevrin: ‘Niger gaat voluit voor zijn internationale engagementen rond klimaat en milieu, en voor het bereiken van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s). Het is lid van het Comité Inter-États de Lutte contre la Sécheresse au Sahel (CILSS) sinds zijn oprichting in 1973 en werkt actief mee aan regionale initiatieven als de Grote Groene Muur.’

Daarnaast is Niger niet-permanent lid van de VN-Veiligheidsraad in 2020 en 2021. Er was dus één jaar overlap met het Belgisch lidmaatschap in 2020. ‘We hebben toen heel goed kunnen samenwerken met Niger, onder andere voor kinderen en gewapende conflicten.’

De toenemende instabiliteit in de dunbevolkte gebieden (zie kader) baart natuurlijk kopzorgen. Vandaar dat de keuze van de interventiezones van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking gebaseerd wordt op een nauwkeurige risicoanalyse. ‘Ontwikkeling is een langdurig proces en de context evolueert voortdurend’, zegt Sevrin. ‘We moeten dus een flexibele benadering hanteren en altijd blijven luisteren naar de noden van onze partners.’

De veiligheidssituatie noopte er ook toe dat België experimenteert met een “globale aanpak” (comprehensive approach), een zogenaamde 3D-benadering. Een pilootproject in Torodi (2022-2026) wil uitmaken in hoeverre Buitenlandse Zaken (diplomatie), ontwikkelingssamenwerking (development) en defensie hun krachten kunnen bundelen ten bate van de bevolking.

Het Belgische leger is effectief al meerdere jaren actief in Niger. Zo startte in 2017 Operation New Nero (ONN) dat de capaciteit verhoogt van de Nigerese speciale eenheden. Vandaag trainen een 80-tal Belgische para’s hun Nigerese collega’s in Maradi, terwijl er ook een coördinatiecel actief is in Niamey. Eind 2020 werd de opleiding van de 5e compagnie speciale eenheden afgerond, de zesde en laatste volgt dit jaar.

Maar ook ontwikkelingssamenwerking zelf kan bijdragen tot een grotere veiligheid. Sevrin: ‘Niger heeft een uitermate jonge bevolking. Als we aan die jongeren een toekomstperspectief kunnen bieden, zullen ze minder geneigd zijn zich aan te sluiten bij terroristische groeperingen. Vandaar dat we heel wat inspanningen leveren om jo

Als stichtend lid van de Club du Sahel (maart 1976, Dakar) laat België Niger niet los. Sevrin: ‘Voor 2022-2026 voorzien we een enveloppe van 50 miljoen euro voor de gouvernementele samenwerking; het budget voor de Belgische ngo’s, actief in Niger, wordt verhoogd; de militaire samenwerking wordt intenser; en van de thematische portefeuille “klimaat Sahel” gaat een aanzienlijk deel naar Niger.’

‘Niger heeft een toekomst’, besluit Sevrin. ‘Het is een uitgestrekt land met een jonge bevolking, en dat is een troef. Zijn bodem bulkt van de natuurlijke hulpbronnen. Het komt erop aan het land een duwtje in de rug te geven opdat het zijn enorm menselijk en materieel potentieel kan waarmaken. Bijdragen tot een veiliger omgeving hoort daar onmiskenbaar bij.’