Noordzeetop Oostende legt basis voor ’s werelds grootste groene energiecentrale

In de Verklaring van Oostende engageren 9 Europese landen zich ertoe om van de Noordzee de grootste groene energiecentrale ter wereld te maken. Streefdoel: 120 GW offshore windcapaciteit tegen 2030 en minstens 300 GW tegen 2050. België speelt een sleutelrol.

Op 24 april 2023 kwamen in Oostende – op uitnodiging van de Belgische regering – 9 landen bijeen voor een zogenaamde North Sea Summit. De Noordzee biedt immers een enorm potentieel aan windenergie die we nog onvoldoende aftappen. Dat kan alleen efficiënt gebeuren als meerdere landen de krachten bundelen.

Hét sleutelwoord hier is ‘interconnectiviteit’. De windmolenparken van de diverse landen moeten zoveel mogelijk met elkaar verbonden worden via een kabelnetwerk. Op die manier kunnen elektriciteitsoverschotten vlot doorgestuurd worden en tekorten efficiënt aangevuld. Het waait immers altijd wel ergens, maar niet overal op hetzelfde moment.
 

Windenergie en waterstof

De top in Oostende volgde op de allereerste Noordzeetop die vorig jaar in mei plaatsvond in het Deense Esbjerg. Daar kwamen België, Denemarken, Duitsland en Nederland overeen om tegen 2050 hun gecombineerde offshore-opwekkingscapaciteit te verviervoudigen tot minstens 150 GW.

In Oostende schoven ook Frankrijk, Ierland, Luxemburg, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk aan, naast de Europese Commissie. De slotverklaring stelde dat alle landen samen ten minste 120 GW aan offshore windenergie nastreven tegen 2030, en ruim 300 GW tegen 2050. Door de deelname van Ierland wordt het ook mogelijk om windenergie uit de Ierse en Keltische Zee te benutten. Met 300 GW kunnen 300 miljoen Europese gezinnen van goedkope Noordzeestroom voorzien worden.

Duitsland, Denemarken, Nederland en het Verenigd Koninkrijk willen bovendien hernieuwbaar waterstof produceren op basis van windenergie. Ongeveer 30 GW tegen 2030 en hopelijk een pak meer tegen 2050.

Ter vergelijking: de 5 kerncentrales die momenteel in België draaien, hebben een vermogen van 4 GW, voldoende voor zowat een derde van de stroom in België. De huidige Belgische offshore-stroomcapaciteit bedraagt 2,2 GW en zal in de toekomst uitgroeien tot minstens 6 GW.
 

Hoogdringend

De eensgezindheid en het enthousiasme van de deelnemende landen hebben duidelijk te maken met de hoogdringendheid van de situatie. Het recente samenvattende rapport van het Internationale Klimaatpanel stelde het onverbloemd: er is dringende en grootschalige actie nodig om de klimaatverandering af te remmen en haar schadelijke effecten op welzijn en welvaart zoveel mogelijk te voorkomen. Bovendien heeft de oorlog van Rusland in Oekraïne duidelijk gemaakt dat Europa zijn afhankelijkheid van fossiele energiebronnen versneld moet afbouwen.
 

Ambitieus

De deelnemende landen zijn er zich terdege van bewust dat de doelstellingen ambitieus zijn. Op de top waren ook ruim 120 Europese bedrijven aanwezig. Hun aanwezigheid benadrukte het belang van samenwerking met de industrie. De Verklaring van Oostende wil ook de import van de kritische grondstoffen die nodig zijn om batterijen, windturbines en dergelijke te maken, zoveel mogelijk diversifiëren. Daarnaast moet de infrastructuur voor de offshore hernieuwbare energie en de hoogspanningsnetten zo circulair mogelijk zijn. Anders gezegd: alle onderdelen moeten vlot herbruikbaar en recycleerbaar zijn. En de vergunningsprocedures voor de windparken moeten veel vlotter kunnen afgehandeld worden.

Ook veiligheid is een absoluut aandachtspunt, vandaar dat ook de NAVO mee aan tafel schoof. De kabelverbindingen en de infrastructuur zijn immers vatbaar voor spionage en sabotage. Het zal nodig zijn om de stroomkabels regelmatig te controleren, mogelijk via onderwaterdrones, en camera’s te installeren aan de windparken.

De deelnemende landen willen ook inzetten op het afvangen, gebruiken en opslaan van CO₂. Voor dat laatste bieden bepaalde geologische formaties in de Noordzee unieke opportuniteiten. Ook daarrond willen de landen beter samenwerken.

Dat alles mag niet uit het oog doen verliezen dat het mariene milieu met zijn biodiversiteit beschermd moet worden en dat zoveel mogelijk gebouwd moet worden aan robuuste en gezonde ecosystemen.
 

België heeft voortrekkersrol

Door de Noordzeetop te organiseren kon België zijn offshore energie-industrie sterker op de kaart zetten. Ons land speelt al 30 jaar een voortrekkersrol in de offshore windenergie en het wil een centrale rol blijven spelen, zeker nu de wereld dringend nood heeft aan hernieuwbare, koolstofneutrale energie. We beschikken over innovatieve technologie voor windturbines, baggeraars van topkwaliteit en expertise in mariene milieubescherming.

Het Belgische prinses Elisabeth-energie-eiland dat binnenkort gebouwd wordt - het allereerste artificiële energie-eiland ter wereld - wordt met zijn interconnectiviteit het na te streven model. Het zal een centrale hub vormen waar de stroom van verschillende windmolenparken in de Noordzee samenkomt voor doorvoer naar het Europese continent. Voorlopig zijn verbindingen voorzien met Denemarken en het Verenigd Koninkrijk, maar dat kan uitgebreid worden naar Noorwegen, Duitsland en Nederland.
 

Belangrijke taak voor onze diplomatie

Ook onze diplomaten zetten zich al jarenlang in om de Belgische expertise in hernieuwbare energie uit te dragen. Ze ondersteunen de Belgische bedrijven bij het leggen van de nodige contacten zoals onlangs nog in Canada. Ook staatsbezoeken (Zuid-Afrika…) en prinselijke economische missies (de VS, Japan en recent nog Senegal) zetten tegenwoordig onze expertise in groene energie steevast in de kijker. Veel landen, onder meer in Zuidoost-Azië, tonen enorm veel interesse in onze offshore en cleantech-expertise waarop onze diplomatieke posten graag inspelen.

De Noordzeetop in Oostende vormt een extra troef om onze voortrekkersrol in offshore windenergie wereldwijd te verzilveren. Onze diplomaten zullen ook de relevante evoluties binnen de energiesector op de voet opvolgen.