Opleiding in bemiddeling voor meer stabiliteit in Mali

België – via onze dienst Vredesopbouw – financiert 2 opleidingen rond bemiddeling in Mali. Met de opgedane inzichten kunnen de deelnemers – civiele leidinggevenden, militairen en politiemensen – een actieve rol spelen als bemiddelaars in lokale conflicten in Mali en in de West-Afrikaanse regio.  

Mali is een notoir instabiel Sahelland. Al sinds 2012 zijn er uiteenlopende gewapende groeperingen actief waaronder Toearegrebellen en moslimextremisten zoals JNIM – een tak van Al Qaeda – en Islamitische Staat in de Grote Sahara.

Vorig jaar heeft de Malinese transitregering het vredesakkoord van Algiers uit 2015 opgezegd dat tot stand kwam met steun van de internationale gemeenschap. Een van de aangehaalde redenen was “de onbekwaamheid van de internationale bemiddeling om het respect voor de verplichtingen te verzekeren door de ondertekenende gewapende groepen.” Daarop volgde een inter-Malinese dialoog, zonder buitenlandse aanwezigheid. Deze mondde uit in een aantal aanbevelingen zoals het aanvatten van een dialoog met alle gewapende groeperingen.
 

School voor vredeshandhaving

Dat vergt natuurlijk een goede capaciteit om te kunnen bemiddelen tussen de diverse Malinese facties. En daarvoor heeft de École de Maintien de la Paix Alioune Blondin Beye (EMP-ABB) heel wat te bieden. Deze ‘school voor vredeshandhaving’ is gevestigd in Mali maar gelieerd met de Afrikaanse Unie en ECOWAS, de economische gemeenschap voor West-Afrikaanse staten. Haar financiering ontvangt ze van landen zoals Nederland, Duitsland, Zwitserland, Denemarken en Japan.

De EMP-ABB heeft onder meer een opleidingsmodule in de aanbieding rond ‘politieke en communautaire bemiddeling’. Tussen 2003 en 2023 vormde ze al 46.000 civiele leidinggevenden, politiemensen en militairen, vooral uit West- en Centraal-Afrika. De opleiding kan duidelijk ook in Mali zeer nuttig zijn. Daarom besloot België – via onze dienst Vredesopbouw – er een vorming van 2 weken te financieren, zowel in 2024 en als in 2025.
 

Gereedschapskist

De deelnemers leren de kneepjes van het vak om zo doeltreffend mogelijk te bemiddelen. Dat houdt onder meer in dat zij een grondige analyse kunnen maken van een conflict. Wat is de context? Wie zijn alle betrokkenen en wie de potentiële verbinders of dwarsliggers? Wat zijn de twistpunten?

Daarnaast krijgen ze een gereedschapskist aan instrumenten mee. Denk aan een ‘actieve’ dialoog waarbij men actief luistert. Zo schenk je jouw gesprekspartner het vertrouwen om zich in alle vrijheid te uiten zonder schrik te hebben voor een overhaast oordeel. Door actief te luisteren ontdek je makkelijker de echte pijnpunten bij die persoon.

Een andere techniek is BATNA: best alternative to a negotiated agreement (het beste alternatief voor een onderhandeld akkoord). BATNA biedt een uitweg als de onderhandelingen in een impasse raken: welk beste alternatief kan je dan aanbieden?

Of nog de methode van stellingnames – belangen – noden. Zo kunnen bij een conflict de partijen tegenstrijdige, schijnbaar onverzoenbare stellingen of posities innemen. Bijvoorbeeld als ze allen menen aanspraak te maken op een stuk land. Het komt er dan op aan na te gaan welke belangen of interesses daarachter schuilen en aan welke noden die beantwoorden. Door die te ontrafelen vind je misschien toch een common ground die het conflict ontmijnt.

Voorts leren deelnemers een akkoord formuleren, naar creatieve oplossingen zoeken en een bemiddelingsproces voor een conflict uitwerken.

8 vrouwen

Participanten zijn typisch mensen die vanuit hun functie een impact kunnen hebben op een vredesproces. Aan de door België gesteunde vorming in 2024 namen bijvoorbeeld leden van de Malinese civiele samenleving deel: Advocaten zonder Grenzen, een organisatie die strijdt tegen corruptie, een centrum voor humanitaire dialoog en zo meer.

Naast 12 Malinezen namen er ook 13 niet-Malinezen van de West-Afrikaanse regio deel. Onder andere een Burkinese commandant van de gendarmerie, een Tsjadische civiele ambtenaar en een Guinese medewerker van het VN-Hoog Commissariaat voor Mensenrechten. Onder de 25 deelnemers kiest de EMP-ABB 10 militairen of politiemensen en 15 burgers. Er namen 8 vrouwen deel, er wordt steeds gestreefd naar een minimum van 30% vrouwen.
 

Belgische vlag

Met de steun wil ons land niet alleen bijdragen aan een stabielere Malinese context, we genieten ook enige zichtbaarheid. Zo wapperde tijdens de opleiding de Belgische vlag aan de bemiddelingsschool. Tijdens de afsluitingsceremonie hield de Belgische zaakgelastigde een toespraak. Bovendien volgde een medewerker van onze ambassade een deel aan de vorming.

De meeste deelnemers toonden zich achteraf opgetogen over wat ze hadden opgestoken. Nog leuk om weten: een van de instructeurs was de Belg Pierre-Yves Monette, een ervaren rot in het bemiddelingsvak. Hij was in ons land federaal ombudsman tot in 2005 en beschikt over een internationaal erkende expertise in preventie en oplossing van conflicten. Monette werkt regelmatig voor de VN en speelde een belangrijke rol bij de onderhandelingen over het hoger vermelde akkoord van Algiers in 2015.