Schadelijke subsidies voor visserij aan banden gelegd

In juni 2022 bereikte de Wereldhandelsorganisatie (WTO) een gedeeltelijk akkoord over de afschaffing van schadelijke subsidies aan de visserij. Een succes waar ook onze FOD toe heeft bijgedragen.

Het is geen geheim dat de biodiversiteit wereldwijd enorm te lijden heeft, niet alleen op het land, maar evengoed in de oceanen. Daarbij denk je misschien aan vervuiling met plastics en chemicaliën als belangrijke oorzaak, maar ook overbevissing blijkt nefast voor de visbestanden. Dan is het schrijnend om vast te stellen dat jaarlijks zo’n 22 miljard dollar aan subsidies besteed wordt die de overbevissing stimuleren! 80% ervan vloeit naar grootschalige vissersvloten. Dat maakt het kleinschalige vissers extra lastig om nog aan de bak te komen.

Het grote belang van het probleem werd al erkend toen de internationale gemeenschap in 2015 de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen opstelde. Onder SDG14 (bescherming en duurzaam gebruik van oceanen) werd immers een apart doelwit vastgelegd, SDG14.6, dat paal en perk wil stellen aan deze ‘schadelijke subsidies’ tegen 2020. SDG14.6 meldt er meteen bij dat dat in de schoot van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) moet gebeuren.

De WTO werd pas in 1995 opgericht en is dus een relatief jonge twijg aan de VN-boom. 164 landen, die 98% van de wereldhandel vertegenwoordigen, zijn er lid van. Jammer genoeg functioneert de WTO niet naar behoren. De rivaliteit tussen China en de VS speelt daarbij mee, ‘ontwikkelingslanden’ als India werpen zich sterk op, ten tijde van president Trump heeft de VS zich zo goed als volledig uit de WTO teruggetrokken, en zo meer.

Met als gevolg dat bijvoorbeeld de onderhandeling over de afschaffing van de schadelijke subsidies aan de visserij al 21 jaar aansleept. Er kan immers alleen een akkoord afgesloten worden als daar volledige consensus over bestaat. Daar is nu eindelijk verandering in gekomen. In juni 2022 kon de WTO tijdens haar 12^de ministeriële conferentie in Genève een gedeeltelijk akkoord over die schadelijke subsidies sluiten.

De EU heeft zeker bijgedragen tot dat succes, en binnen de EU de deelnemende delegatie van de FOD Buitenlandse Zaken, met name van onze Directie-Generaal Europese Zaken en onze post in Genève. Ook de nieuwe dynamiek die topvrouw Ngozi Okonjo-Iweala binnen de WTO gebracht heeft, speelde een cruciale rol.

In het bereikte akkoord verbinden de WTO-leden er zich toe om:

• geen subsidies te geven aan illegale, niet-gerapporteerde en onregelmatige visserij-activiteiten, waarbij enige speelruimte gelaten wordt voor ontwikkelingslanden binnen hun eigen EEZ of Exclusieve Economische Zone;
• geen subsidies te geven aan visserij-activiteiten die al overbeviste bestanden aantasten, met enige flexibiliteit binnen de EEZ;
• geen subsidies te geven aan visserij-activiteiten op volle zee en uiterst zorgvuldig om te springen met subsidies voor visbestanden waarvan de status niet gekend is;
• de transparantie en melding van visserijsubsidies te verbeteren;
• een fonds op te starten, gespijsd met vrijwillige bijdragen, om de ontwikkelingslanden bij te staan bij de uitvoering van het akkoord.

Er is wel nog geen akkoord gevonden over de discipline rond overbevissing en overcapaciteit, brandstofsubsidies, en de ‘speciale en gedifferentieerde behandeling’ die meer flexibiliteit voorziet voor ontwikkelingslanden. De WTO-leden hebben afgesproken om 4 jaar na de inwerkingtreding van het deelakkoord de onderhandelingen over de resterende punten af te ronden.

Het bereiken van een akkoord is slechts een eerste fase. Het is nu aan de WTO-leden om de overeenkomsten in eigen wetgeving vast te leggen. Een akkoord treedt pas echt in werking als 2/3 van de leden het bekrachtigd heeft. Ervaring uit het verleden leert dat dat proces enkele jaren in beslag kan nemen.   

Maar er werd alvast een eerste, uiterst belangrijke stap gezet. En dat is een pluim op de hoed van de WTO, en van onze collega’s. Het succes is ook een opsteker voor dit internationale jaar voor artisanale visserij en voor de grote VN-conferentie over oceanen die eind juni in Lissabon plaatsvond. Deze laatste wordt in België voornamelijk opgevolgd door de FOD Leefmilieu.