She Decides: zij beslist en zo hoort het ook

Elk jaar worden meer dan 15 miljoen meisjes voor hun achttiende verjaardag tot een huwelijk gedwongen. Tel daarbij 16 miljoen meisjes tussen 15 en 19 jaar en 1 miljoen meisjes jonger dan 15 jaar die een kind krijgen, meestal in ontwikkelingslanden. Bovendien ondergaan nog eens drie miljoen meisjes jonger dan 19 jaar in slechte omstandigheden een abortus. Wereldwijd worden elk jaar 22 miljoen onveilige abortussen gepleegd, waarvan het overgrote deel in ontwikkelingslanden plaatsvindt. Gevolg: 5 miljoen ziekenhuisopnames door complicaties en 3 miljoen vrouwen die de gevolgen dragen van niet-behandelde complicaties. Stuk voor stuk alarmerende cijfers waarachter menselijke drama’s schuilgaan.

Veel organisaties van de civiele samenleving (ngo’s, universiteiten, vakbonden …), regeringen en VN-organisaties (UN Women, Wereldgezondheidsorganisatie WHO, VN-Kinderfonds UNICEF, VN-Bevolkingsfonds UNFPA …) zetten zich in om de publieke opinie te sensibiliseren, risicogroepen voor te lichten, een mentaliteitsverandering teweeg te brengen en kwaliteitsvolle gezondheidszorg te verlenen in goede omstandigheden. Dit langetermijnwerk vereist permanent contact met de bevolking en een actieve, blijvende aanwezigheid. Het actieterrein is immers enorm en bestrijkt de meest afgelegen plattelandsgebieden. Maar liefst vijf Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) (zie symbolen hierboven) hebben betrekking op dit werk. Dat toont aan dat het om een heel brede problematiek gaat die grote investeringen vergt. Tot 2016 konden de betrokken organisaties voor hun budget onder andere rekenen op de traditionele westerse donoren, maar bij hen is de wind gekeerd.

De Amerikaanse anti-abortusmaatregel Mexico City Policy, oftewel Global Gag Rule, verbiedt organisaties die Amerikaanse fondsen ontvangen activiteiten op te zetten die verband houden met abortus. De organisaties, die overal ter wereld actief zijn, moeten zich ertoe verbinden dat ze hun fondsen (zelfs fondsen die niet afkomstig zijn van de Verenigde Staten) niet gebruiken voor activiteiten die ook maar iets met abortus te maken hebben. De Mexico City Policy werd voor het eerst aangekondigd onder president Ronald Reagan ter gelegenheid van de Internationale VN-Conferentie over bevolking die in 1984 in Mexico plaatshad. De maatregel werd toen enkel op Amerikaans grondgebied toegepast. Sindsdien is hij afwisselend afgeschaft en opnieuw ingevoerd door de opeenvolgende Democratische (tegen) en Republikeinse (voor) regeringen. Begin 2017 werd de maatregel opnieuw ingevoerd door Donald Trump, die hem sensu stricto interpreteert en overal ter wereld toepast.  

De impact is enorm. Zo zal een gezondheidscentrum in Benin dat Amerikaanse fondsen gebruikt voor de vaccinatie tegen malaria en Nederlandse fondsen voor gezinsplanning, niet langer het Amerikaanse geld ontvangen. Het verstrekt immers advies over geboortebeperking, anticonceptie en veilige abortus. Daardoor loopt het centrum het risico zijn activiteiten aanzienlijk te moeten terugschroeven of zelfs de deuren te moeten sluiten., Voor veel ontwikkelingsorganisaties zijn de VS een van de belangrijkste donoren. De beslissing van president Trump betekent dan ook een verlies van ettelijke miljarden dollars. Voor een land dat op vlakvan de bescherming van vrijheden en mensenrechten (en dus ook vrouwenrechten) een voortrekkersrol vervult, is dat een serieuze stap achteruit. Het aantal ongewenste zwangerschappen, onveilige abortussen, ziektes en overlijdens zal toenemen. De gevolgen voor vrouwen en hun gemeenschappen zullen vernietigend zijn en de meest kwetsbaren zullen de eerste slachtoffers zijn.

Een Europese en internationale reactie liet niet lang op zich wachten. De Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking, Lilianne Ploumen, lanceerde op 28 januari 2017 het platform She Decides om fondsen te werven. Het initiatief verenigt landen en organisaties met eenzelfde visie op gezinsplanning en rechten van vrouwen en meisjes. Om ook particuliere bijdragen te kunnen inzamelen, werd tegelijk een crowdfunding gelanceerd (= een vorm van fondsenwerving waarbij een beroep wordt gedaan op het brede publiek).
 

She Decides wekte al snel heel wat enthousiasme op. België, Denemarken en Zweden sloten zich bij Nederland aan en organiseerden op 2 maart een conferentie in Brussel om de rechten van vrouwen en meisjes te ondersteunen. Meer dan vijftig regeringen, parlementsleden uit de hele wereld, vertegenwoordigers van de VN, ngo’s, stichtingen en privéactoren kwamen er bijeen. De deelnemers beloofden 181 miljoen euro bijeen te brengen om het tekort aan Amerikaanse fondsen te compenseren. Minister Alexander De Croo, gastheer van de conferentie, toonde zich tevreden met de ruime belangstelling: ‘Van overal ter wereld komen positieve reacties. Verschillende landen hebben al aangekondigd dat ze zich net als België willen aansluiten bij het Nederlandse initiatief. Daarnaast zijn er ook veel verzoeken van particulieren die een bijdrage willen leveren. Zo heb ik een mail gekregen van een Amerikaan die de beslissing van zijn regering veroordeelt en een financiële bijdrage wil leveren.’

De Belgische Ontwikkelingssamenwerking heeft 10 miljoen euro toegezegd. Minister De Croo zal de meerjarenbijdrage aan de algemene middelen van het UNFPA, dat sterk getroffen is door de beslissing van de Amerikaanse president, met 2 miljoen euro verhogen. Nog eens 2 miljoen euro gaat naar het fonds UNFPA Supplies, dat de armste landen van voorbehoedsmiddelen voorziet. Een bedrag van 4 miljoen euro is bestemd voor het werk van de International Planned Parenthood Federation (IPPF, een federatie van organisaties die werken rond seksuele en reproductieve gezondheid en rechten) en haar lokale partners. Daarnaast wordt 1,5 miljoen euro uitgetrokken voor een door UNFPA en zijn partners opgezet project inzake seksuele en reproductieve voorlichting voor jongeren in Benin, met  gebruik van digitale middelen. Er blijft dan nog een bedrag van 500.000 euro over dat binnenkort zal worden toegewezen.

De conferentie van 2 maart bleef geen kortstondig fenomeen. Het initiatief heeft zowel bij regeringen als bij organisaties van de civiele samenleving veel enthousiasme losgemaakt en verandert beetje bij beetje in de  "beweging" She Decides. Minister van Ontwikkelingssamenwerking De Croo reisde intussen naar Benin en Senegal, samen met de bekende artieste Axelle Red, Goodwill Ambassador voor UNICEF België, en seksuologe en televisiepresentatrice Goedele Liekens, Goodwill Ambassador bij UNFPA.

In Benin trouwen 35% van de meisjes voor hun achttiende verjaardag en hebben bijna twee op de tien meisjes hun eerste kind voor de leeftijd van 15 jaar. De Belgische delegatie heeft zowel in Benin als in Senegal verschillende projecten bezocht rond gezinsplanning, postnatale zorg, seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen, seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) en opvangtehuizen voor tienermoeders. De delegatieleden kregen ook informatie over nieuwe applicaties en andere communicatiemiddelen om jongeren voor te lichten en te sensibiliseren. Op de markt van Cotonou krijgen meisjes die van het platteland komen om hun producten te verkopen bijvoorbeeld informatie over anticonceptie en SOA’s. Het project zorgt ervoor dat een bijzonder kwetsbare en moeilijk te bereiken bevolkingsgroep de juiste informatie krijgt. De delegatieleden kregen ook een theaterstuk door en voor jongeren te zien. Het stuk wilde het belang van anticonceptie aantonen met een verhaal over een jong zwanger meisje dat door haar familie en omgeving verstoten wordt en daarom te vroeg de school verlaat.

Minister De Croo kon op het terrein vaststellen dat "elke vrouw de mogelijkheid moet hebben om zelf te beslissen of ze kinderen wil, wanneer en hoeveel en dat het vooral voor meisjes belangrijk is om eerst naar school te gaan, hun studies af te maken en de kennis en competenties te verwerven die nodig zijn om zelfstandig te functioneren."

She Decides heeft een support unit opgericht die wordt ondersteund door de Children’s Investment Fund Foundation (CIFF) en de International Planned Parenthood Federation (IPPF). De unit heeft als taak de website van de beweging actueel te houden en één boodschap uit te dragen. De slogan van de beweging: "When she decides, the world is better, stronger, safer" ("Wanneer zij zelf kan beslissen, is de wereld beter, sterker, veiliger"). Laat haar dus zelf beslissen, en laten we haar daarbij helpen.