VLIR-UOS maakt universiteiten in het Zuiden performanter

Langdurige samenwerking van de Vlaamse universiteiten met een universiteit uit een armer land is een echte succesformule. Onder meer de Cubaanse Universidad de Oriente groeide daardoor uit tot een performante instelling die ook hulp kon bieden tijdens de coronapandemie.

VLIR-UOS organiseert – in opdracht van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking – de ontwikkelingssamenwerking van de 5 Vlaamse universiteiten. Eén van de meest succesvolle programma’s is de ‘institutionele universitaire samenwerking’ (IUS).  Dat is een langdurige samenwerking van de 5 Vlaamse universiteiten en hogescholen met één universiteit uit het Zuiden. Doel: deze universiteit versterken zodat zij beter haar rol kan opnemen als actieve speler in de samenleving.

Naast een aantal academische onderzoeksthema’s omvat IUS steeds een belangrijk ‘transversaal’ luik. En dat draait rond de versterking van de instelling als geheel. Denk aan genderbeleid, algemeen beheer, financiën, internationale relaties en ontwikkeling van curricula, naast interne (ICT, bibliotheek…) en externe (communicatie…) dienstverlening.

Ook de Franstalige universiteiten – via ARES – beschikken over een zeer gelijkaardig programma.

12 jaar samenwerken

Dat IUS zo’n succesformule bleek, heeft veel te maken met de intense, langdurige samenwerking. Tijdens een grondige selectieprocedure wordt nauwkeurig nagegaan welke Vlaamse onderzoeksgroepen het best aan de noden van de potentiële partnerinstelling kunnen beantwoorden. Na selectie begint een samenwerking van doorgaans tweemaal 5 jaar, gevolgd door 2 jaar uitfasering. In totaal dus ruim 12 jaar. Dat laat toe om diepgaand samen te werken en duurzame resultaten te boeken.

Dankzij het transversale luik gaat de universiteit er ook als geheel op vooruit. Bovendien gaat IUS in op specifieke noden van die instelling en draagt ze bij aan de beleidsprioriteiten van het betreffende armere land. Ook de talloze doctoraten, postdocs en masters hebben een blijvende impact.

Universidad de Oriente

Een mooi voorbeeld van een succesvol IUS is de samenwerking met de Cubaanse Universidad de Oriente (UO) sinds 2013. De nadruk ligt er op volksgezondheid, voedselveiligheid, duurzame ontwikkeling, hernieuwbare energie, biologische producten en cultureel erfgoed.

Maar ook digitalisering en het opkrikken van de ICT-capaciteit waren cruciaal voor het succes. De UO beschikt ondertussen over internet en wifi-connecties op alle 3 campussen. Ze creëerde ook een datacentrum en investeerde massaal in computers.

De resultaten stromen ook door naar de samenleving. Zo werden een aantal ‘computerjeugdclubs’ – vrij toegankelijk voor kinderen en jongeren – uitgerust met in totaal 120 computers waarvan 400.000 mensen gebruik kunnen maken. IT-specialisten van UO installeerden de noodzakelijke hardware en software en blijven instaan voor het onderhoud.

Een app voor doeltreffende gezondheidscampagnes

In samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel (VUB) ontwikkelde UO de app WisePocket. Deze app laat toe om vlotter met het publiek te interageren en kan ook gebruik maken van games. Daardoor kunnen gezondheidscampagnes voor het grote publiek veel doeltreffender gemaakt worden.

Bovendien kan de app offline gebruikt worden, zeer handig in een land waar het internet niet altijd betrouwbaar is. Zowel het ministerie van Volksgezondheid, artsen, zorgverleners als burgers kunnen de app als platform benutten. In 2018 kreeg WisePocket nog de D4D-prijs van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.

Coronapandemie

Tijdens de coronapandemie heeft WisePocket overigens al zijn nut bewezen. De app liet niet alleen toe om het publiek te informeren, maar ook om gegevens te verzamelen van herstelde patiënten voor een epidemiologische studie.

De IUS met UO kon ook nog op andere manieren hulp bieden tijdens de pandemie. Zo werden studenten en jonge onderzoekers opgeleid om massaal PCR-testen uit te voeren, cruciaal om COVID-19 vroegtijdig op te sporen. Er werden ook oesterzwammen gekweekt om het immuunsysteem van herstellende patiënten, artsen en verpleegkundigen te ondersteunen. Daarnaast leverde UO een bijdrage aan de ontwikkeling van Cubaanse covidvaccins.

Dankzij IUS kunnen de betrokken universiteiten uit armere landen uitgroeien tot volwaardige spelers die hun samenleving vooruit helpen. En het zorgt tegelijkertijd voor stevige banden met de Vlaamse universiteiten en hogescholen, een samenwerking waar we uiteindelijk allemaal beter van worden.

Een mooie bijdrage aan SDG4 (kwaliteitsonderwijs) met onder meer SDG4.b (meer beurzen voor hoger onderwijs in ontwikkelingslanden) en SDG4.3 (gelijke toegang voor vrouwen en mannen tot onderwijs). Naast natuurlijk de SDG’s verbonden aan de aparte onderzoekscomponenten zoals SDG3 (gezondheid).