WK Voetbal in Qatar: hoe een kleine ambassade een huzarenwerk aankan

Het WK Voetbal in Qatar mag dan al uitgedraaid zijn op de vroegtijdige uitschakeling van België, dat belet niet dat onze ambassade in Doha de handen vol had. Een blik achter de schermen.

Het wereldkampioenschap (WK) voetbal is altijd weer een massagebeuren. Honderdduizenden supporters trekken naar het organiserende land om er hun ploeg aan te moedigen. En als België meedoet, reizen er natuurlijk ook een pak Belgen af.

En hier komt een van de kerntaken van onze FOD en onze posten - ambassades en consulaten - op de proppen: bijstand verlenen aan Belgen in het buitenland. Want de toeloop van duizenden Belgen kan met tal van problemen gepaard gaan. Supporters kunnen hun paspoort verliezen, gearresteerd worden, hun vlucht missen en niet meer weg kunnen, ziek worden of zelfs sterven… Onze posten moeten letterlijk op alles voorbereid zijn!

Qatar – het organiserende land in 2022 – had bovendien een vrij uitzonderlijk profiel, al was het alleen maar omdat het een klein land is. België heeft weliswaar een ambassade in hoofdstad Doha, maar het personeel is er beperkt. Hooguit een 10-tal mensen waaronder 3 Belgische expats. De rest is lokaal personeel, met inbegrip van chauffeur en huishoudster. Te weinig om onze landgenoten tijdens het WK goed op te vangen.

Gelukkig beschikt onze FOD over een aantal formules om onze posten tijdelijk te versterken. Zo staan er in het hoofdkwartier in Brussel een aantal ‘flying consuls’ paraat die de consulaire materie kennen en een post in het buitenland enkele weken of maanden kunnen bijstaan.

Daarnaast kunnen mensen van de binnencarrière – verbonden aan het hoofdkwartier dus – een tijd lang ervaring opdoen op een post die tijdelijk te veel werk heeft. Onze ambassade in Doha kon zo een beroep doen op een flying consul voor de duur van de Belgische deelname aan het WK, plus op 2 extra medewerkers gedurende 2,5 maand.

Waaruit bestond het takenpakket? Vooreerst moesten we heel helder communiceren met de Belgische supporters. Tijdens vergaderingen met de Belgische voetbalbond – al voorafgaand aan het WK - benadrukten we dat de supporters zich moesten houden aan de coronaverplichtingen, dat ze zich best registreerden op travellers online en dat ze moesten zorgen voor een goed dekkende reis- en repatriëringsverzekering.

We herinnerden hen er ook aan dat de wetten en gebruiken van Qatar anders zijn dan die in België zich en dat men, als bezoeker van het land, evengoed onderworpen is aan die wetten als de bewoners zelf. Tijdens een webinar dat de voetbalbond op 27 oktober voor de afreizende supporters organiseerde, hamerde onze woordvoerder nogmaals op dezelfde nagel.

We verstuurden ook regelmatig boodschappen voor supporters via Facebook, Instagram en Twitter. De reisadviezen voor Qatar, maar ook voor Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Koeweit, omvatten tijdelijk een apart luik met info over het WK. Sommige Belgen zouden immers via die landen reizen. Ten slotte had onze post nauwe contacten met 1895 Belgian Fan Club, de officiële supportersclub van de Rode Duivels, ook ter plaatse in Qatar.

Het kwam er verder op aan op alles voorbereid te zijn. Daarbij maakten we dankbaar gebruik van het International Consular Service Center dat organisator Qatar had opgezet. Dagelijks – ’s morgens én in de namiddag – ontmoette het consulaire personeel van de deelnemende landen daar de Qatarese autoriteiten om de toestand te bespreken. Ideaal om er consulaire problemen aan te kaarten en alle nuttige info te bekomen. Het centrum bood ook de gelegenheid om vlot contact te leggen met de consulaire medewerkers uit het land van de ‘tegenstander’ in de aanloop naar een match met de Rode Duivels. Onze flying consul stuurde zijn verslag van de dagelijkse briefing ook steeds door naar de Belgische voetbalbond en de federale politie.

Het was ook noodzakelijk om voldoende aanwezig en bereikbaar te zijn, zeker op een matchdag. Zo waren er altijd 2 consulaire medewerkers in het stadion tijdens een match met de Rode Duivels. Doel: indien nodig tussenkomen bij woordenwisselingen of problemen met de Qatarese autoriteiten.

Daarnaast was er steeds iemand van wacht op de residentie van de ambassadeur. We installeerden ook 2 noodtelefoonlijnen die op elk moment bereikbaar waren. Ten slotte onderhield onze ambassade nauw contact met de Belgische voetbalbond en het team van de federale politie ter plaatse, maar ook met de consuls van de deelnemende landen.

Gelukkig ondervonden we nauwelijks problemen, mede dankzij de vlotte organisatie door Qatar en het kleinere aantal supporters dan verwacht dat naar het WK afzakte. Hoeveel Belgische supporters er precies waren, valt moeilijk te zeggen. Per match met de Rode Duivels volgden 700 à 1200 Belgen de wedstrijd. In totaal hebben niet meer dan 3000 Belgen de matchen gevolgd. Van die 3000 supporters hebben er slechts 2 hun paspoort verloren waarvan er een vrij vlug werd teruggevonden. Verder stelden we geen noemenswaardige incidenten vast.

Vanzelfsprekend kon onze ambassade de aankomst van de Rode Duivels niet laten voorbijgaan. In het hotel waar ze logeerden – geleid door een Belg – organiseerde ze een erehaag om onze nationale helden te verwelkomen. Samen met onze media officer was ook onze ambassadeur aanwezig om hen begroeten. Een filmpje daarvan werd op de sociale media gepubliceerd.

In Qatar wonen een 500-tal Belgen. Tijdens een WK is het de gewoonte dat onze ambassades een evenement organiseren voor de Belgen en de contacten ter plaatse om samen de matchen te volgen. Ook dat was een taak waarvan onze ambassade in Doha zich gekweten heeft. Telkens volgden een 100-tal personen de match op een groot scherm in de residentie.

Daarna ast vertegenwoordigde de ambassadeur ons land op diverse gelegenheden zoals de officiële opening van het internationaal consulair centrum en een netwerkevenement van de business councils van 16 andere landen.

Onze regering besliste dat minister van Buitenlandse Zaken Lahbib een dag naar Qatar zou afreizen. Ook dat was een kolfje naar de hand van onze ambassade. De minister kwam op 23 november 2022 om 5u ’s morgens aan en vertrok al om 5u de volgende dag. Op die ene dag had ze tal van onderhouden, onder meer met haar Qatarese homoloog en met een vertegenwoordiger van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Daar kon ze kwesties aankaarten zoals de rechten van migrantenwerkers, vrouwen en LGBTQI+, de strijd tegen terrorisme en extreem geweld, naast energie en onze economische relaties. En ze volgde natuurlijk een match met de Rode Duivels, met het armbandje dat de LGBTQI+-rechten ondersteunt. De organisatie van het bezoek vergde een extra lange en zware dag voor sommige medewerkers, maar alles verliep vlot.

Overigens heeft ook onze ambassadeur meermaals gehamerd op de mensenrechten, onder meer tijdens interviews op de lokale radio en tv. Hij had ook diverse gesprekken, onder andere met de kersverse ILO-secretaris-generaal Gilbert Houngbo. De ILO volgt de rechten van de migrantenwerkers in Qatar op de voet en slaagde erin de situatie merkelijk te verbeteren.

Voor onze kleine post in Doha betekende het WK een waar huzarenwerk. Maar met enige vindingrijkheid, ondersteuning vanuit Brussel en de onvermoeibare toewijding en enthousiasme van het volledige team werd de missie uitstekend volbracht.