Internationale organisaties

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) werd in 1973 opgericht als de ‘Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa’ (CVSE). Sinds de jaren ‘50 werd er al gesproken over een Europese veiligheidsorganisatie, maar de Koude Oorlog verhinderde elke vooruitgang in dat domein, totdat er in november 1972 gesprekken begonnen in Helsinki. De aanbevelingen van die gesprekken, ‘The Blue Book’, vormden de basis voor een Conferentie met drie fasen in Helsinki. Tijdens de derde fase van de Conferentie (30 juli en 1 augustus 1975) werden de Helsinki-akkoorden ondertekend door de 35 deelnemende landen. Op 1 januari 1995, na de instorting van het communisme, werd de CVSE omgedoopt tot OVSE.

De OVSE verzekert de veiligheid van een geografische regio die zich uitstrekt van Vancouver tot Vladivostok. Ze telt intussen 57 deelnemende staten in Noord-Amerika, Centraal-Azië en Europa. Ze is erkend als regionale organisatie in de zin van Hoofdstuk VIII van het Handvest van de Verenigde Naties. Zoals de naam al laat vermoeden heeft de internationale organisatie als doel de veiligheid via samenwerking te verzekeren. De OVSE houdt zich bezig met de hele conflictcyclus, namelijk early warning of vroege waarschuwing, conflictpreventie, crisisbeheer en wederopbouw na een conflict.

In de opvatting van OVSE is veiligheid een alomvattend begrip (comprehensive security), met als dimensies:

• de politiek-militaire dimensie: politie, controle van wapens, grensbeheer, terrorismebestrijding, preventie en oplossing van conflicten en hervorming van en samenwerking in de veiligheidssector. 
• de economische en milieudimensie: de bevordering van een gezond economisch klimaat in de deelnemende staten. Het Strategisch Document van december 2003 betreffende de economische en milieudimensie van de OVSE legt de focusthema’s van deze dimensie vast, namelijk ‘samenwerking over goed economisch bestuur, duurzame ontwikkeling en milieubescherming’. Ook transport, migratiebeheer, klimaatverandering, het beheer van gevaarlijke afvalstoffen en van water en de strijd tegen witwaspraktijken en terrorismefinanciering komen aan bod.
• de menselijke dimensie: volledig respect van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden. Onder deze dimensie vallen onder andere de thema’s vrijheid van meningsuiting, vrijheid van media, veiligheid van journalisten, vrijheid van vredevolle vereniging, de rechtsstaat (inclusief de strijd tegen foltering en de doodstraf), verdraagzaamheid en non-discriminatie, rechten van minderheden (inclusief Roma & Sinti), en verkiezingen. Het Office for Democratic Institutions and Human Rights (ODIHR) is het belangrijkste orgaan dat binnen de OVSE de rechten van de mens en de democratie moet bevorderen. Om de democratische overgang een impuls te geven, organiseert het ODIHR internationale verkiezingswaarnemingsmissies van de OVSE en leidt het projecten die bevorderlijk zijn voor het correcte verloop van verkiezingen.

Bepaalde thema’s komen in alle drie de dimensies aan bod en worden dan ook transversaal aangepakt. Migratie, gender, jeugd, cyber/ICT-veiligheid en mensenhandel zijn de belangrijkste.

De activiteiten van de OVSE omvatten ook:

• missies op het terrein: de OVSE zet ongeveer 3 000 mensen in voor 15 missies en activiteiten op het terrein. Ze zijn actief in Oost-Europa, Zuidoost-Europa, de Kaukasus en Centraal-Azië. Het personeel van de OVSE is werkzaam ‘op het terrein’ om de politieke processen te faciliteren, conflicten te voorkomen of op te lossen en om de civiele samenleving en de rechtsstaat te promoten.
• verkiezingswaarnemingsmissies: volgens, in overeenstemming met de verbintenissen van de OVSE moeten de deelnemende staten de organisatie uitnodigen om bij verkiezingen als waarnemer op te treden. De grondbeginselen die de 57 deelnemende staten hebben onderschreven, zijn universaliteit, gelijkheid, rechtvaardigheid, vertrouwelijkheid, vrijheid, transparantie en verantwoordelijkheid. Op het terrein moeten de deskundigen het hele verkiezingsproces volgen: administratieve organisatie, politieke campagne, stemmingsprocedure, verslaggeving in de media en vraagstukken rond mensenrechten.

De Permanente Vertegenwoordiger van België bij de OVSE werkt samen met een team van diplomaten dat zetelt in de verschillende organen van de OVSE, namelijk de Permanente Raad, het Voorbereidend Comité, het Subcomité voor de activiteiten op economisch en milieugebied, enzovoort.

De Permanente Vertegenwoordiging van België bij de OVSE is in hetzelfde gebouw gevestigd als de Belgische Ambassade, alsook van de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de internationale organisaties, zoals de VN, het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) en de Comprehensive Test Ban Treaty Organisation (‘CTBTO’), in Wenen.

De OVSE werft personeel voor 15 terreinmissies aan. Die detacheringen gebeuren op basis van contracten, die voor één jaar kunnen worden verlengd. Vooraleer het hoofdkantoor in Wenen een selectieprocedure inleidt, wordt elke staat verzocht kandidaten voor te dragen.
 
Meer informatie hierover vindt u op de website van de OVSE.

Onder leiding van de OVSE neemt België deel aan verkiezingswaarnemingsmissies die het Bureau voor democratische instellingen en mensenrechten van de OVSE (ODIHR/OVSE) organiseert en waarbij waarnemers op korte termijn worden uitgezonden.

Het ODIHR/OVSE voert verkiezingswaarnemingsmissies uit in lidstaten van de OVSE om te beoordelen in welke mate de fundamentele vrijheden bij de verkiezingen in acht worden genomen, en of de verkiezingen worden gekenmerkt door gelijkheid, universaliteit, politiek pluralisme, vertrouwen, transparantie en verantwoordelijkheid. De verkiezingswaarnemingsmissies bestaan uit:

• een leidinggevend team van verkiezingsdeskundigen;
• waarnemers die voor een lange termijn van zes weken worden ingezet;
• waarnemers die voor een korte termijn van een tiental dagen worden ingezet.

Verkiezingswaarnemingsmissies vinden plaats binnen een multilateraal kader, waarbij de volgende beginselen worden gehanteerd:

• De verkiezingswaarneming eerbiedigt de nationale soevereiniteit en gebeurt alleen op uitnodiging van het land in kwestie.
• De verkiezingswaarneming heeft niets te maken met technische ondersteuning bij verkiezingen. De waarnemer grijpt niet in het verkiezingsproces.
• Het document dat in 1990 in Kopenhagen werd aangenomen door de Conferentie inzake veiligheid en samenwerking in Europa, bevat de aanbevelingen over, van, voor de basiswaarden voor verkiezingswaarneming.

Verkiezingswaarnemingsmissies worden uitgevoerd door personen met de soms meest uiteenlopende achtergrond, die vanuit hun beroepsbezigheden belangstelling hebben voor deze materie en die onbezoldigd, zij het kostendekkend, aan deze missies deelnemen naast hun gewone werk.

Hoe stelt iemand zich kandidaat?

De FOD Buitenlandse Zaken selecteert kandidaten op basis van objectieve beoordelingspunten over kwalificatie en motivatie. De procedure om een geldige kandidatuur voor zulke missies in te dienen, gaat als volgt:

1. Een kandidaat moet zich inschrijven in onze database via het standaardformulier. Die inschrijving betekent niet dat u kandidaat bent voor een bepaalde missie. Het is gewoon een verplichte stap die aan elke kandidatuur voorafgaat en die dus niet hoeft te worden herhaald. U kunt wel uw cv wijzigen of bijwerken.
    
2. Een kandidaat moet een e-learningcursus volgen die meerdere modules bevat. U kunt de e-learning op elk ogenblik onderbreken, opslaan en hervatten. Stuur het e-learning attest naar observers.osce@diplobel.fed.be.
    
3. Wie belangstelling heeft voor een bepaalde missie, kan zich kandidaat stellen via een mail aan observers.osce@diplobel.fed.be. De kandidaatstelling moet uiterlijk zes weken voor de desbetreffende verkiezingen gebeuren. De FOD BuZa houdt bij de selectie geen rekening met kandidaatstellingen die niet binnen de termijn werden ingediend.
    
4. De FOD BuZa hanteert bij de selectie de volgende criteria:
   • het beschikbare budget van de FOD BuZa;
   • de competenties en de expertise van de kandidaat, bijvoorbeeld vroegere ervaringen in de regio en/of het land, vroegere ervaringen op het gebied van verkiezingswaarneming en opleidingen op dat gebied, talenkennis, werkervaring in crisissituaties en in sterk fluctuerende veiligheidssituaties, enzovoort;
   • het taalevenwicht tussen Franstalige en Nederlandstalige kandidaten;
   • het genderevenwicht;
   • het evenwicht tussen interne en externe kandidaten van de FOD BuZa.
      
5. De kalender van de waarnemingsmissies staat op de website van de OVSE.
    
6. De kandidaat moet punten 2) en 3) opnieuw doorlopen voor elke nieuwe missie waarvoor die zich wil inschrijven.