-
Laatst bijgewerkt op
België ratificeerde het CTBT in 1999. Om het uitvoeren van heimelijke kernproeven te voorkomen, voorziet het verdrag in een uitgebreid verificatieregime. Als onderdeel hiervan zijn er meer dan 300 meetstations en 16 laboratoria, verspreid over de wereld, om mogelijke kernproeven te detecteren aan de hand van vier wetenschappelijke methodes: seismisch, hydro-akoestisch, infrageluid en radionucliden. Deze technieken laten de opsporing van kernexplosies toe, ongeacht of deze in de atmosfeer, ondergronds of onder water plaatsvinden.
De informatie van de meetstations wordt gecentraliseerd in Wenen, waar de verdragsorganisatie (CTBTO) gevestigd is. De lidstaten van het CTBT hebben toegang tot alle meetgegevens om een verdachte gebeurtenis te beoordelen. Daarvoor wordt in elke lidstaat een National Data Center opgericht, dat wetenschappers uit diverse branches verenigt om de meetgegevens te analyseren.
De gegevens die de meetstations verzamelen, worden overigens niet alleen voor de detectie van kernproeven gebruikt. De data kunnen andere wetenschappelijk toepassingen kennen. Zij worden aangewend om vroege waarschuwingen voor naderende tsunami’s uit te sturen. Zij laten een nauwkeurige voorspelling van de aanvang van moessonregen toe, waardoor landbouwactiviteiten beter getimed kunnen worden. Zij zijn tevens een bron van informatie over klimaatverandering.
Opgericht in 2019, werd het Belgische National Data Center tot NDC.be gedoopt. Het NDC.be analyseert de meetgegevens en faciliteert de interactie tussen de Belgische instellingen en het CTBTO.
Activiteiten van het NDC.be
Het NDC.be omvat de volgende activiteiten:
- analyserapporten opstellen over verdachte waarnemingen die mogelijks wijzen op een nucleaire explosie;
- de Belgische bijdrage aan CTBTO activiteiten en bijeenkomsten ondersteunen;
- onderzoek ter ondersteuning van het CTBTO realiseren;
- deelnemen aan simulaties en oefeningen van het CTBTO;
- internationale samenwerking bevorderen. In 2019 werd een akkoord afgesloten over samenwerking en pooling van expertise tussen de NDC’s van de BENELUX landen.
Voorbeelden van observaties
De gegevens die verzameld worden door het internationaal monitoring systeem van het CTBT worden gecontroleerd door het national data center van een lidstaat om mogelijke schendingen van het verdrag te identificeren. De afbeelding toont de Xe-133, een radio-isotoop gemeten door het radionuclidenetwerk, activiteitenconcentratie in de lucht, verzameld door een meetstation in Japan, binnen 11 weken na de derde nucleaire test uitgevoerd door de DPRK. De data-punten in het rood zijn verdachte detecties die waarschijnlijk afkomstig zijn van de kernproef.
Atmosferische transportmodellen kunnen worden gebruikt om de oorsprong van afwijkende radionucliden detecties te bepalen. Het linker paneel toont mogelijke bronlocaties berekend op basis van afwijkende Xe-133-detecties na de derde nucleaire test uitgevoerd door de DPRK. Bovendien kan door het uitvoeren van meerdere realisaties van modelruns (dit is de zogenaamde ensemble-techniek) onzekerheidsinformatie worden verkregen (rechter paneel).
Samenstelling van het NDC.be
De stichtende leden van het NDC.be zijn:
- De Federale Overheidsdienst Economie, (DG Energie)
- Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC-AFCN)
- Het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK CEN)
- Het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI-IRM)
- De Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken
Het NDC.be werkt samen met andere Belgische wetenschappelijke instellingen, die geassocieerd worden aan de activiteiten. De Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) bevindt zich in dit geval.
