Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie

Als voorzitter van de Raad zal België de Europese agenda leiden en de samenwerking tussen de lidstaten bevorderen. Het doel is om de Europese Unie te versterken en vooruitgang te boeken op verschillende gebieden, zoals klimaatverandering, economische groei en sociale cohesie. België treedt dan op als neutrale bemiddelaar om het wetgevende werk te leiden en te zoeken naar compromissen tussen de EU-lidstaten.

Tijdens het Belgische voorzitterschap zullen er verschillende topbijeenkomsten en conferenties plaatsvinden, waarbij belangrijke beslissingen worden genomen over de toekomst van de Europese Unie. België zal nauw samenwerken met de andere EU-lidstaten en -instellingen, zoals de Raad, de Europese Commissie en het Europees Parlement.

Om de continuïteit van de EU-agenda en de werkzaamheden van de Raad goed op elkaar te laten volgen, werken de roterende voorzitterschappen per groep van drie samen in een zogenaamd trio-voorzitterschap. Zo zal België samenwerken met Spanje en Hongarije. Het Spaanse voorzitterschap gaat vooraf aan het Belgische voorzitterschap. Het Hongaarse voorzitterschap start na het Belgische voorzitterschap van juli tot december 2024.

De Raad vormt één juridische entiteit, maar komt samen in 10 verschillende ‘formaties’ afhankelijk van het onderwerp. Ook binnen deze 10 formaties zijn er onderverdelingen. Vertegenwoordigers van elke lidstaat, op het niveau van minister of staatssecretaris, nemen deel aan de Raadszittingen. Zo worden er tijdens de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken onder andere juridische thema’s besproken tussen de 27 ministers van Justitie.

Het “samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Gemeenschappen en Gewesten, met betrekking tot de vertegenwoordiging van het Koninkrijk België in de Ministerraad van de Europese Unie” uit 1994 legt voor België vast wie de Raadsformatie voorzit. Op basis van de beurtrol die de gemeenschappen en gewesten hebben vastgelegd, kennen we de voorzitters van de verschillende Raadszittingen tijdens het Belgische voorzitterschap.

De Permanente Vertegenwoordiging (PV) van België bij de EU speelt een essentiële rol bij de voorbereiding van de Raadszittingen. Ze fungeert namelijk als brug tussen de Belgische overheden en de Europese instellingen. De PV zit de Raadswerkgroepen en -comités voor die de ministeriële beslissingen klaarstomen. Dit betekent dat ze de vergaderingen organiseert, de dossiers voorbereidt en zoekt naar compromissen tussen de EU-lidstaten.

Het Belgische voorzitterschap zal ook aandacht besteden aan cultuur en publieksparticipatie, om burgers en het maatschappelijk middenveld te informeren en sensibiliseren over het Europese beleid. Het zijn de gemeenschappen die het culturele luik van het voorzitterschap extra in de verf zullen zetten via projectoproepen, en via een ‘label’ zullen ook andere activiteiten het voorzitterschap kunnen uitdragen.

Hierbij gaat bijzondere aandacht naar jongeren tussen 16 en 18 jaar, die voor het eerst de kans zullen krijgen te stemmen tijdens de Europese verkiezingen.

Het budgettair kader vormt een cruciale pijler voor het succesvol realiseren van het Belgische voorzitterschap en het creëren van een actieve en betrokken Europese gemeenschap. Op 28 oktober 2022 heeft de Ministerraad op voorstel van minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib het werkkader en de budgetraming voor het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in 2024 goedgekeurd. De Ministerraad heeft onder andere ingestemd met het overlegmechanisme in het kader van het voorzitterschap en de vorming van een interdepartementale provisie van 100 miljoen euro voor 2023 en 2024. Deze voorziening omvat een aantal horizontale rubrieken (waaronder personeelsuitbreiding en werkingskosten) en de organisatie van een heel aantal evenementen.

België wil zich concentreren op de kerntaken van een roterend voorzitterschap en kiest daarom bewust voor soberheid. Zo bepaalde de federale ministerraad bijvoorbeeld het Egmont-conferentiecentrum als de preferentiële locatie van evenementen, en werd besloten dat er geen federale geschenken zullen worden aangeboden op het budget van het voorzitterschap.

De politieke ondersteuning voor de werkzaamheden in het kader van het voorzitterschap wordt door de Stuurgroep EU2024 verzorgd. De samenstelling van deze groep weerspiegelt die van het overlegcomité. De Stuurgroep wordt regelmatig bijeengeroepen om de balans op te maken of te beslissen over kwesties die niet op het niveau van de werkgroepen zijn opgehelderd. Ook in de werkgroepen zetelen zowel de federale als gefedereerde entiteiten.

Op administratief niveau worden de werkzaamheden door de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking verzorgd. Onze FOD richtte daarom in september 2021 een ‘Task Force EU2024’ op, die de werkzaamheden coördineert in nauw overleg met alle betrokken entiteiten.

Net als tijdens het laatste Belgische voorzitterschap van de Raad, dat in 2010 plaatsvond, neemt de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking bepaalde transversale diensten op zich voor de informele bijeenkomsten van ministers (de zogenaamde ‘informele Raden’). Het gaat bijvoorbeeld om:

• coördinatie van het overlegmechanisme door de Task Force EU2024,
• communicatie in naam van het voorzitterschap (zoals het beheren van de website en de sociale mediakanalen),
• verbindingsofficieren die de delegaties begeleiden,
• livestreaming,
• visibiliteitsmateriaal (zoals vlaggen, enz.).

De FOD Buitenlandse Zaken heeft als coördinator eveneens een aanzet gegeven tot de bepaling van het werkkader rond duurzaamheid, sponsoring en veiligheid. Hiervoor werken we nauw samen met de federale en gefedereerde partners.