Duurzame ketenzorg

Op initiatief van de EU Commissaris voor Justitie, Didier Reynders, lanceerde de Europese Commissie in 2020 een wetgevend initiatief rond duurzame ketenzorg, namelijk het ‘Initiative on Sustainable Corporate Governance’. Dit initiatief mikt op een bindende en transversale wetgeving via twee pijlers, enerzijds een verhoogde aansprakelijkheid van bestuurders, anderzijds een duurzame ketenzorg. Het initiatief baseert zich hierover onder andere op de bestaande OESO-verplichtingen voor multinationale ondernemingen en OESO richtlijnen inzake due diligence. Dit initiatief is onderdeel van de initiatieven rond de Green Deal, en bouwt verder op Actieplan Duurzame Groei Financieren. Het is de bedoeling om in de loop van 2021, na een brede publieke consultatie, een wetsvoorstel te lanceren en tot effectieve onderhandelingen over te gaan.

De naleving van mensenrechten door ondernemingen staat sinds de jaren ‘70 op de agenda van verschillende internationale fora.

Binnen de Verenigde Naties geraakte de discussie midden jaren 2000 in een stroomversnelling. Dit resulteerde in 31 richtsnoeren inzake ondernemingen en mensenrechten, die de Mensenrechtenraad adopteerde in 2011. 

Met het oog op de implementatie van de richtsnoeren inzake bedrijfsleven en mensenrechten van de Verenigde Naties heeft België op 20 juli 2017 haar eerste Nationaal Actieplan (NAP) Ondernemingen en Mensenrechten aangenomen.

Binnen de FOD Buitenlandse Zaken is de dienst Mensenrechten de piloot voor de acties over ondernemingen en mensenrechten, in nauw overleg met de dienst Economische Belangen (B3).

Tijdens de prinselijke economische missies organiseert de FOD Buitenlandse Zaken steeds een activiteit rond het thema ondernemingen en mensenrechten, in toepassing van dit Nationaal Actieplan.

België hanteert een beleid van duurzame en inclusieve winning van grondstoffen die ten goede komt aan de ontwikkeling van lokale gemeenschappen. De Belgische focus ligt hierbij op minerale grondstoffen zoals diamant, goud en kobalt en op de Belgische strategische band met Afrika. Om dit beleid vorm te geven, neemt België actief deel aan verschillende internationale fora, organisaties en wetgevende initiatieven, en waakt er zo over dat de verschillende initiatieven coherent zijn met elkaar.

Kimberley Proces

Het Kimberley Proces (KP) is een multilateraal handelsregime dat in 2003 werd opgericht om de handel in conflictdiamanten een halt toe te roepen. Het KP verenigt internationale overheden, ngo’s en de diamantindustrie in een organisatie van 55 leden die samen 82 landen vertegenwoordigen. Alle lidstaten samen vertegenwoordigen ongeveer 99,8% van de wereldwijde productie van ruwe diamant. De kern van het KP is het Kimberley Process Certification Scheme (KPCS) waarmee staten wettelijke maatregelen nemen om de handel in ruwe diamant te controleren en als ‘conflictvrij’ te certifiëren via een KP certificaat.

Het Kimberley Proces komt twee keer per jaar samen om de huidige stand van zaken, de naleving van de KPCS-regulering en toekomstige perspectieven te bespreken. In België wordt het Kimberley Proces en de regulering opgevolgd door een samenwerkingsverband tussen de FOD Economische Zaken (dienst vergunningen), FOD Buitenlandse Zaken en de FOD Financiën en Douane in samenwerking met de Antwerpse diamantindustrie.

België, als grootste mondiaal diamanthandels- en sorteercentrum van ruwe diamant, wordt beschouwd als een belangrijke internationale speler binnen het KP.

Forum on Responsible Mineral Supply Chains

De FOD Buitenlandse Zaken neemt jaarlijks deel aan het Forum on Responsible Mineral Supply Chains van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Dit forum bespreekt elk jaar de stand van zaken in verband met de implementatie van de door de OESO ontwikkelde richtlijnen (OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affected and High-Risk Areas). Deze richtlijnen, en haar stappenplan voor duurzame ketenzorg, worden gezien als de gouden standaard inzake duurzame ontginning van minerale grondstoffen. Op het Forum zijn vertegenwoordigers van overheden, van de private sector en NGO’s vertegenwoordigd.

EU regelgeving voor conflictmineralen

België heeft actief meegewerkt aan de nieuwe EU regelgeving voor conflictmineralen, tin, wolfraam (tungsten), tantalium en goud (EU Verordening 2017/821). De verordening werd in 2017 goedgekeurd en trad op 1 januari 2021 in werking. Deze Europese wetgeving stelt voorwaarden inzake duurzame ketenzorg (Due Diligence) voor de invoer van de gefocuste metalen. Deze wetgeving is volledig gebaseerd op de OESO-richtlijn en het stappenplan inzake duurzame ketenzorg. De FOD economie is de toezichthoudende overheid voor de implementatie van de wetgeving.

Extractive Industries Transparency Initiative

België draagt jaarlijks financieel bij aan het Extractive Industries Transparency Initiative (EITI), een programma dat gelanceerd werd door de Britse premier Blair tijdens de World Summit on Sustainable Development in Johannesburg in 2002. EITI ondersteunt “goed bestuur” ten goede van de lokale bevolkingen in landen met veel natuurlijke rijkdommen. EITI doet dit via een vrijwillig samenwerkingsverband tussen de overheid, de private sector en de civiele maatschappij. EITI focust op de verificatie en volledige publicatie van bedrijfsfacturen en overheidsinkomsten uit de olie- en gassector en mijnbouw, op de deelname van de civiele maatschappij en op het reële eigendom van de mijnbouwactiviteiten. België besteedt bijzondere aandacht aan de implementatie van het EITI-programma in de DRC. Het EITI programma wordt ondersteund door het Extractives Governance Programmatic Support (EGPS) onder de auspiciën van de Wereldbank. België trad in 2017 toe tot dit fonds.