Financieel-economische instellingen

Het IMF beschikt in wezen over drie soorten instrumenten om zijn opdracht voor een stabiel internationaal monetair en financieel systeem uit te voeren:

• toezicht op de economische beleidslijnen van zijn lidstaten, wat eveneens bekend staat als de 'Artikel IV-consultatie', als verwijzing naar het overeenstemmende artikel uit de statuten van het IMF;
• technische bijstand aan de lidstaten, binnen het eigen expertisedomein;
• leningen aan de lidstaten die te kampen hebben met tekorten op de betalingsbalans.

Het IMF haalt zijn financiële middelen vooral uit de quota. Elke lidstaat krijgt een quotum op basis van zijn relatief gewicht in de wereldeconomie. Het quotum bepaalt voor elk land:

• het bedrag van zijn financiële bijdrage aan het IMF;
• het bedrag dat het land bij het IMF kan lenen;
• het aantal stemmen waar het land recht op heeft.

Het hoogste besluitvormingsorgaan van het IMF is de Raad van Gouverneurs, die is samengesteld uit de gouverneurs van de centrale banken van de 186 lidstaten. De raad komt een keer per jaar bijeen.

Het Internationaal Monetair en Financieel Comité is samengesteld uit 24 leden op ministersniveau of op gouverneursniveau van de centrale banken van de lidstaten. Het verstrekt adviezen aan de Raad van gouverneurs en komt twee keer per jaar bijeen.

De Raad van Bestuur houdt zich bezig met het dagelijks beheer van het IMF. Hij is momenteel samengesteld uit 24 uitvoerende directeurs. Elk van hen staat aan het hoofd van een landengroep (constituency).

De directeur-generaal van het IMF is voorzitter van de Raad van Bestuur en leidt de administratie van het IMF.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) werd in het leven geroepen op de Conferentie van Bretton Woods in juli 1944. De 45 regeringen die toen waren vertegenwoordigd, wilden gaan samenwerken om een herhaling te voorkomen van de rampzalige economische beleidsmaatregelen die mede hadden geleid tot de Grote Depressie van de jaren 30. De Belg Camille Gutt was van 1946 tot 1951 de eerste directeur-generaal van het IMF.

Het monetair systeem van Bretton Woods kwam in 1971 op de helling te staan, toen de koppeling tussen dollar en goud werd opgeheven. Dat neemt niet weg dat de dollar nog steeds de belangrijkste internationale reservevaluta is.

De schuldencrisis in de jaren 80 noopte het IMF ertoe alsmaar meer leningen te verstrekken aan landen met financiële moeilijkheden. Aan die leningen waren zeer uitgebreide hervormingsvoorwaarden verbonden (de structurele aanpassingsprogramma’s), die zwaar onder vuur kwamen te liggen omdat ze soms als uitzonderlijk streng werden beoordeeld.

Nadat het aantal IMF-leningen in de eerste helft van de jaren 2000 aanzienlijk was gedaald, nam het vanaf 2008 opnieuw fors toe als gevolg van de economische en financiële crisis.

Op bestuursgebied zette het IMF de jongste jaren een hervormingsproces in gang om de opkomende landen meer vertegenwoordiging te geven. Dat hervormingsproces werd nog versneld door de economische en financiële crisis en als gevolg van de maatregelen die de G20 goedkeurde.