Landen

Politieke en veiligheidssituatie in Rwanda

Op politiek niveau is Rwanda een stabiel land gebleven na de genocide op de Tutsi’s in 1994. In het Grote Merengebied zijn er echter nog steeds spanningen.

De jaren 2019 en 2020 werden gekenmerkt door invallen in Rwanda door gewapende groepen vanuit Burundi en Oeganda. Dat heeft de relatie tussen Rwanda en deze twee landen ernstig geschaad.

De precaire veiligheidssituatie in Zuid-Kivu (in het oosten van de Democratische Republiek Congo), onder meer door de aanwezigheid van verschillende gewapende groepen, mobiliseert de aandacht van de landen in de regio.

Er werden reeds diplomatieke en veiligheidsinitiatieven genomen op bilateraal, regionaal en internationaal niveau om een einde te maken aan deze haarden van destabilisering en om de spanningen tussen buurlanden in de regio te kalmeren.

Economische situatie in Rwanda

Rwanda is een door land omgeven, heuvelachtig en dichtbevolkt gebied met een relatief vruchtbare grond. Ondanks de grote inspanningen die geleverd werden in de landbouwsector, is er onvoldoende productie van basisvoedingsmiddelen om aan de binnenlandse vraag te voldoen. Daarom wordt Rwanda beschouwd als een kwetsbaar land.

De grootste uitdagingen waarmee de staat geconfronteerd wordt, zijn onder meer:

• de uitputting van de bodem
• de versnippering van de open ruimte en erosie
• de vermindering van de vruchtbaarheid van de bodem
• de gevolgen van klimaatverandering
• de organisatie van markten

Hoge-inkomensland tegen 2050

Rwanda heeft voor zichzelf het doel gesteld om tegen 2035 een economie met een gemiddeld inkomen te worden en tegen 2050 een hoge-inkomensland met een hoog inkomen.

Het land wil deze economische ambities verwezenlijken door middel van een reeks nationale transformatiestrategieën. Deze strategieën lijken te werken, want Rwanda heeft al aanzienlijke economische en sociale vooruitgang geboekt.

Rwanda heeft ook heel wat vooruitgang geboekt op het vlak van toegang tot diensten en indicatoren voor menselijke ontwikkeling. Daarbij werd er ingezet op overheidsbeleid en gemeenschapsinitiatieven.
 

De Belgische ontwikkelingssamenwerking gebeurt via verschillende kanalen:

• gouvernementele ontwikkelingssamenwerking;
• niet-gouvermentele ontwikkelingssamenwerking;
• multilaterale ontwikkelingssamenwerking.

Ook is er:

• humanitaire hulp.
   

Gouvernementele ontwikkelingssamenwerking

De Belgische gouvernementele ontwikkelingssamenwerking in Rwanda is gericht op de verbetering van de levensomstandigheden van de Rwandese bevolking  via partnerschappen met de openbare instellingen van het land.

Gezondheid

De Rwandese gezondheidszorg is aanzienlijk verbeterd, maar toch blijven er grote uitdagingen bestaan. In heel wat plattelandsgebieden zijn de kwaliteit van en de toegang tot gezondheidszorg nog steeds niet optimaal.

Om de toegang tot primaire gezondheidszorg te verbeteren, verleent België steun aan:

• de bouw en heropbouw van sanitaire infrastructuren;
• de capaciteitsversterking van zorginstellingen.

Ons land focust ook sterk op reproductieve en seksuele gezondheidszorg en rechten. België is het eerste land dat steun voor reproductieve en seksuele gezondheid verleent via een op resultaten gebaseerde financiering. Deze financiering wordt toegekend in functie van bereikte resultaten.

Verstedelijking

De stedelijke bevolking in Rwanda groeit sterk. De snelle verstedelijking is niet alleen een uitdaging, maar biedt tegelijk kansen op het vlak van jobcreatie en economische ontwikkeling.

Zo zijn Rubavu, Musanze en Rwamagana opkomende steden met een sterk economisch potentieel, dankzij toerisme, de vruchtbare grond en de nabijheid van grote steden.

Belgisch-Rwandese samenwerking:

• ondersteunt deze drie steden in de ontwikkeling van hun lokale economie;
• adviseert de lokale overheden over stadsplanning in functie van economische ontwikkeling;
• verbetert de infrastructuur van fysieke markten;
• bouwt wegen die deze handelscentra met elkaar verbinden.

Bovendien werkt Enabel, het Belgische ontwikkelingsagentschap, samen met de Rwandese overheid en lokale bedrijven om de uitdagingen op het vlak van technologie, normen en managementervaring aan te gaan. Tenslotte zet België ook in op opleidingen in de bouwsector.
 

Landbouw

De landbouwsector en de agro-industrie zijn de ruggengraat van de Rwandese economie. Deze sectoren zijn cruciaal voor de economische groei en armoedebestrijding.

De landbouwsector is goed voor 39% van het BBP en bijna driekwart van de economische activiteit in Rwanda. Toch moet er het hoofd geboden worden aan belangrijke uitdagingen zoals de lage productiviteit en inefficiënte landbouwpraktijken. Op die manier kan er bijgedragen worden aan de economische ontwikkeling en aan het creëren van werkgelegenheid.

In samenspraak met de Wereldbank, het Verenigd Koninkrijk en Nederland, ondersteunt België het Rwandese ministerie van Landbouw voor de uitvoering van het strategische plan voor de transformatie van de landbouwsector in Rwanda.

Het doel is om de landbouw te laten evolueren van een zelfvoorzieningssector naar een op kennis gebaseerde sector die waarde creëert, bijdraagt aan de nationale economie en de voedings- en voedselzekerheid garandeert.
 

Leren en capaciteitsopbouw

België ondersteunt het beheer van de overheidsfinanciën zodat er op centraal en lokaal niveau doeltreffender en duurzamer mee wordt omgesprongen.

Het studie- en expertisefonds staat open voor openbare instellingen, niet-gouvernementele actoren en verenigen van actoren uit de Rwandese private sector.
 

Niet-gouvernementele samenwerking

De organisaties van het maatschappelijk middenveld spelen een belangrijke rol in Rwanda en worden zonder meer erkend als partners van de staat.

Ze worden geconfronteerd met een veeleisend beleid van de openbare diensten op het vlak van de kwaliteit en de doeltreffendheid van hun acties.

8 Strategische doelstellingen

De Belgische actoren van de niet-gouvernementele samenwerking die actief zijn in Rwanda werken samen met het lokale maatschappelijk middenveld. Er werden acht strategische doelstellingen bepaald, gebaseerd op de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen:

1. bijdragen tot de opbouw van een legitiem, onafhankelijk, sterk, bekwaam en verantwoordelijk maatschappelijk middenveld;
2. systematisch strijden tegen de uitsluitingsfactoren volgens het ‘leave no one behind’-principe en in het bijzonder gendergelijkheid en de empowerment van vrouwen en meisjes bevorderen;
3. een inclusief, gelijk en kwalitatief onderwijs verzekeren alsook levenslang leren voor iedereen bevorderen;
4. voor iedereen, en vooral voor de meest kwetsbare mensen, een goede gezondheid verzekeren, maar ook welzijn, toegang tot gezondheidszorg, hygiëne en kwalitatieve zorgen bevorderen;
5. de duurzame familielandbouw versterken omdat die bijdraagt tot meer voedselzelfvoorziening, voedsel- en voedingszekerheid en een solidaire plattelandseconomie;
6. een vreedzame en inclusieve maatschappij nastreven en bijdragen tot het respect voor mensenrechten en mensenrechtenbeschermers;
7. rechtvaardig, eerlijk en inclusief werk en ondernemerschap ondersteunen, in het bijzonder voor vrouwen, jongeren, kwetsbare groepen, enzovoort;
8. de veerkracht en het aanpassingsvermogen van gemeenschappen versterken om het hoofd te bieden aan klimaatrisico’s en natuurrampen via een duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen.
    

Multilaterale samenwerking

België ondersteunt ook de uitvoering van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen in Rwanda via partnerschappen met de agentschappen van de Verenigde Naties, de Wereldbank en de Europese Unie.

Deze multilaterale samenwerking wordt vooral concreet gemaakt via een beleid van core funding, namelijk bijdragen aan de algemene middelen van onze partnerorganisaties. Dit zorgt ervoor dat de middelen flexibel ingezet kunnen worden, in functie van de meest dringende noden.

Wilt u meer weten over de activiteiten van onze multilaterale partners in Rwanda en hun bijdragen aan de DDO’s? Kijk dan zeker op de websites van deze verschillende agentschappen en organisaties:

• UNICEF, de Kinderrechtenorganisatie van de Verenigde Naties;
• PNUD, het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties;
• UNFPA, het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties;
• UNWOMEN – VN Vrouwen;
• FAO, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties;
• WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie;
• IAO, de Internationale Arbeidsorganisatie;
• IOM, de Internationale Organisatie voor Migratie;
• OHCHR, het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten;
• UNAIDS, het gezamenlijk programma van de Verenigde Naties voor hiv/aids;
• CGIAR, het internationale onderzoeksprogramma voor de landbouwsector;
• UNEP, het Milieuprogramma van de Verenigde Naties.

Een andere dimensie van onze multilaterale samenwerking in Rwanda is de steun aan meer specifieke initiatieven (earmarked) of aan multidonoren zoals:

• het project UNFPA/UNFPA Supplies voor de levering van materiaal en voorzieningen ten behoeve van de seksuele en reproductieve gezondheid;
• het project WHO – Access to Medicines gebaseerd op het WHO Global Benchmarking Tool;
• het project UNDP/UNDP Climate Promise over de bijdragen die op nationaal niveau bepaald worden (NDC’s);
• het project UNDP – Strengthening business opportunities and socio-economic inclusion for vulnerable youth, women, and persons with disabilities;
• het project ILO – Flagship Programme Social Protection Floors for All met als doel om sociale beschermingsniveaus te creëren in de landen in het Grote Merengebied (Burundi, Rwanda, de DRC);
• GAVI, de Globale Alliantie voor Vaccinatie;
• GPE, het Globale Partnerschap voor Onderwijs;
• GFATM, het Globale Fonds dat zich inzet in de strijd tegen hiv, tuberculose en malaria;
• GEF, het Global Environment Facility;
• LDCF, het Fonds voor minst ontwikkelde landen
• GCF, Green Climate Fund;
• het Programma van jonge deskundigen “JPO” van de Verenigde Naties.

Tenslotte draagt ons land ook sterk bij tot de projecten die de Europese Unie en de volgende ontwikkelingsbanken uitvoeren:

• de Wereldbank;
• de BAD, Afrikaanse Ontwikkelingsbank;
• het Internationaal Monetair Fonds.
   

Humanitaire hulp

Rwanda vangt al meer dan twee decennia vluchtelingen op en hanteert daarvoor een inclusief beleid. Momenteel vangt het land meer dan 127.000 vluchtelingen op, onder wie 49% kinderen. De vluchtelingen, die de bescherming en assistentie van UNHCR genieten, zijn ondergebracht in zes vluchtelingenkampen en twee stedelijke gebieden.

Daarnaast loopt Rwanda een verhoogd risico op epidemieën door de intensieve stroom van mensen uit Oosten-Congo, waar er alleen al in 2021 twee ebolaepidemieën zijn uitgebroken.

De directe Belgische humanitaire hulp in Rwanda is toegespitst op twee thema’s:

1. de versterking van de lokale capaciteit in Rwanda om het hoofd te bieden aan de bestaande kwetsbaarheden, natuurrampen en epidemieën;
2. de duurzame bescherming en opvang van ontheemde mensen, vluchtelingen en andere kwetsbare personen.