Landen

Rwanda, een ingesloten en dichtbevolkt land, wordt gekenmerkt door zijn glooiende landschappen en vruchtbare bodems. Na de genocide van de Tutsi's in 1994 is de politieke situatie er stabiel gebleven.

De context van de regio van de Grote Meren wordt gekarakteriseerd door bepaalde spanningen. In 2019 en 2020 waren er invallen in Rwanda van gewapende groeperingen vanuit Burundi en Rwanda, wat gevolgen had op de relaties van Rwanda met deze twee landen. De precaire veiligheidssituatie in Zuid-Kivu (in het oosten van de Democratische Republiek Congo), die wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van talrijke gewapende groeperingen, mobiliseert de aandacht van de landen in de regio. Er werden diplomatieke en veiligheidsinitiatieven ondernomen in een bilateraal regionaal en internationaal kader om een einde te maken aan deze haarden van destabilisering en om de spanningen tussen de buurlanden uit de regio te kalmeren.  

Rwanda wil tegen 2035 uitgroeien tot een middeninkomenseconomie en zich tegen 2050 bij de groep hooginkomenslanden scharen. Het wil zijn economische ambities waarmaken aan de hand van een pakket nationale transformatiestrategieën. Rwanda liet al sterke economische en sociale resultaten optekenen.

Het land heeft ook heel wat vooruitgang geboekt in de toegang tot diensten en in de index voor menselijke ontwikkeling, door allereerst in te zetten op overheidsbeleid en gemeenschapsinitiatieven.

Ondanks de forse inspanningen die de landbouwsector heeft geleverd, kan de productie van basisvoedingsmiddelen de binnenlandse vraag nog steeds niet bijhouden. Het tekort wordt aangevuld met ingevoerde goederen. De grote uitdagingen die de staat het hoofd moet bieden, zijn onder meer de uitputting van de bodems, erosie, de tanende vruchtbaarheid van het landbouwareaal, de gevolgen van de klimaatverandering enz.

Rwanda wordt beschouwd als een fragiele staat.

De Belgische ontwikkelingssamenwerking gebeurt via verschillende kanalen:

• Gouvernementele ontwikkelingssamenwerking
• Niet-gouvermentele ontwikkelingssamenwerking
• Multilaterale ontwikkelingssamenwerking

Ook is er:

• Humanitaire hulp

De Belgische gouvernementele ontwikkelingssamenwerking in Rwanda streeft ernaar om de leefomstandigheden van de Rwandezen te verbeteren, aan de hand van partnerschappen met de overheidsinstellingen van het land en met de NGO’s.  

De samenwerking richt zich op vier belangrijke sectoren in overeenstemming met de ontwikkelingsstrategieën van Rwanda, met name in de sectoren:

Gezondheid

De Rwandese gezondheidszorg mag er dan aanzienlijk op zijn vooruitgegaan, toch resten er nog heel wat uitdagingen. Zo zijn in heel wat landelijke zones de kwaliteit en beschikbaarheid van gezondheidszorg nog steeds niet optimaal.

België verleent steun aan de bouw en renovatie van zorginfrastructuur en aan de capaciteitsopbouw van gezondheidscentra, om zo de toegang tot basisgezondheidszorg te verbeteren. Ons land besteedt ook veel aandacht aan reproductieve en seksuele gezondheidszorg, in lijn met de ambitie van Rwanda om de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor iedereen te garanderen.

België zal als eerste land de steun aan die reproductieve en seksuele zorg uitvoeren, aan de hand van resultaatgerichte financiering die wordt gekoppeld aan het bereiken van overeengekomen resultaten.

Verstedelijking

De stedelijke bevolking in Rwanda groeit volop. Die snelle urbanisatie vormt een uitdaging, maar als ze goed wordt aangepakt, kan ze ook een bron zijn van nieuwe jobs en economische ontwikkeling.

Rubavu, Musanze en Rwamagana zijn opkomende steden die een sterk economisch potentieel behelzen dankzij hun toeristische troeven, hun vruchtbare bodems en de nabijheid van metropolen zoals Kigali (voor Rwamagana) en Goma (Democratische Republiek Congo) (voor Rubavu°. De Belgisch-Rwandese samenwerking  helpt die drie steden bij de ontwikkeling van hun lokale economie en adviseert de lokale overheden op het gebied van stadsplanning voor economische ontwikkeling.

België verbetert de marktinfrastructuur en legt wegen aan om deze handelscentra op elkaar aan te sluiten. Enabel werkt ook samen met de Rwandese regering en met lokale bedrijven om de uitdagingen op het gebied van technologie, normen en managementervaring aan te gaan. België organiseert ook opleidingen voor de bouwsector.

Landbouw

De landbouw en de agro-industrie zijn de ruggengraat van de Rwandese economie. Ze zijn essentieel voor de groei en de armoedebestrijding. De landbouw is goed voor 39% van het BBP en voor bijna driekwart van de werkgelegenheid in Rwanda.  Nochtans zijn er ook uitdagingen, zoals de lage productiviteit en de inefficiënte landbouwmethodes, die moeten worden aangepakt om de economie en de werkgelegenheid in het land een boost te geven.

In samenspraak met de Wereldbank, het Verenigd Koninkrijk en Nederland ondersteunt België het Rwandese ministerie van Landbouw in de uitvoering van het strategisch plan voor landbouwhervorming. Dat plan moet de landbouw omvormen van een bestaanssector tot een kennissector die waarde creëert en zo bijdraagt tot de nationale economie en voedsel- en voedingszekerheid waarborgt.

Leren en capaciteitsopbouw

België ondersteunt het beheer van de overheidsfinanciën, zodat zowel centrale als lokale overheden er doeltreffender en duurzamer mee omspringen. Bovendien staat ons studie- en adviesfonds open voor overheidsinstellingen, niet-gouvernementele actoren en verenigingen van private spelers in Rwanda.

De organisaties van de civiele maatschappij (OCM’s) spelen een sleutelrol in Rwanda en worden zonder meer beschouwd als partners van de staat. Ze worden geconfronteerd met een veeleisend beleid van de penbare diensten op het vlak van de kwaliteit en doeltreffendheid van hun activiteiten.  De civiele maatschappij in Rwanda is actief om door middel van concrete activiteiten de vrijheid van meningsuiting, van vergadering en vereniging die door de grondwet en de wetten van het land worden gegarandeerd tot uiting te brenegen.

De Belgische actoren van de niet-gouvernementele samenwerking die actief zijn in Rwanda, werken samen met de lokale civiele maatschappij. Dit zijn hun huidige strategische doelen: 

• Gemeenschappelijk strategisch doel 1: Bijdragen tot de opbouw van een rechtmatige, onafhankelijke, sterke, bekwame en verantwoordingsplichtige civiele maatschappij
• Gemeenschappelijk strategisch doel 2: Systematisch de strijd aanbinden met uitsluitingsfactoren volgens het 'leave no one behind'-beginsel, en in het bijzonder gendergelijkheid en zelfredzaamheid van vrouwen en meisjes bevorderen
• Gemeenschappelijk strategisch doel 3: Inclusief en eerlijk kwaliteitsonderwijs verzekeren en levenslang leren voor iedereen bevorderen
• Gemeenschappelijk strategisch doel 4: Voor iedereen, en vooral voor de meest kwetsbaren, een goede gezondheid verzekeren en welzijn, toegang tot gezondheidsdiensten, hygiëne en kwaliteitsvolle zorg promoten
• Gemeenschappelijk strategisch doel 5: De duurzame familielandbouw versterken, als fundament voor zelfvoorzienendheid, voedsel- en voedingszekerheid en een solidaire plattelandseconomie
• Gemeenschappelijk strategisch doel 6: Een vreedzame en inclusieve samenleving bevorderen, en bijdragen tot de naleving van de mensenrechten en het respect voor hun pleitbezorgers
• Gemeenschappelijk strategisch doel 7: Rechtvaardig, eerlijk en inclusief werk en ondernemerschap ontwikkelen voor vrouwen, jongeren, kwetsbare groepen ...
• Gemeenschappelijk strategisch doel 8: Gemeenschappen veerkrachtiger maken en hun aanpassingsvermogen versterken ten aanzien van klimaatrisico's en natuurrampen, via een duurzaam beheer van de natuurlijke hulpbronnen

Om de ontwikkelingsdoelstellingen te bereiken werkt België, samen met andere donoren zoals de Europese Unie en de Wereldbank, mee aan multilaterale programma’s op het vlak van gezondheidszorg, onderwijs, leefmilieu, humanitaire hulp en bestuur (verkiezingen, justitie).

België hanteert in de multilaterale samenwerking het principe van de “core funding” waarbij een bijdrage wordt geleverd tot de algemene middelen van de multilaterale partnerorganisaties.

In fragiele contexten duren verschillende humanitaire en politieke crisissen waar wordt ingezet op humanitaire hulp steeds langer. In zulke situaties is het belangrijk om levens te redden, maar ook zelfredzaamheid te bevorderen door in te zetten op projecten die de link maken tussen structurele hulp, humanitaire hulp en vredesopbouw.

België overlegt in Rwanda ook op regelmatige basis met andere actoren van de ontwikkelingssamenwerking (lokale organisaties, andere donoren, andere ngo’s), over

• de versterking van het democratisch eigenaarschap van de partners,
• de afstemming op hun beleid, procedures en beheerssystemen en op de prioriteiten inzake ontwikkeling van het land,
• de harmonisatie  van de strategieën van de verschillende partners en het bevorderen van synergiën en complementariteit met name in een Europees kaderhet resultaatsgericht beheer,
• de wederzijdse verantwoordelijkheid,
• een betere voorspelbaarheid van de middelen.