Europa

Hoewel Estland, Letland en Litouwen onderling vrij sterk verschillen en veel bijzonderheden kennen, vertonen ze in hun betrekkingen met België veel gelijkenissen. 

De drie landen zijn jonge, dynamische staten en profileren zich steeds meer als de draaischijf voor transport tussen West-Europa, Rusland en Azië. Belgische ondernemingen tonen almaar meer interesse voor de activiteiten van de havens van Tallinn (Estland), Riga (Letland) en Klaipeda (Litouwen) en de omliggende gebieden. Daarmee zetten ze een traditie voort die is ontstaan uit het samenwerkingsverbond voor handel tussen de Hanzesteden (13de-15de eeuw). 

Estland, Letland en Litouwen zijn in de loop der eeuwen verschillende keren bezet. België erkende weliswaar nooit de Russische annexatie van de Baltische staten op het einde van de Tweede Wereldoorlog.

We delen niet alleen historische overeenkomsten, ook militaire samenwerking vormt een belangrijk onderdeel van onze bilaterale betrekkingen met deze landen. Die past in het kader van de NAVO-operaties. In 2004 was België de eerste NAVO-lidstaat die zich ertoe bereid verklaarde om de NATO Air Policing-missie in het Baltische luchtruim op zich te nemen. België verleent eveneens geregeld steun met zijn mijnenvegers als er in de Baltische havens mijnen moeten worden geveegd.

In het kader van de NATO Enhanced Forward Presence neemt België eveneens deel aan het multinationale bataljon dat in de regio is gelegerd. Alle componenten van Defensie, namelijk land, lucht, zee en cyber, zijn sindsdien actief in Baltische staten. Overigens werden de staatsbezoeken van Zijne Majesteit de Koning aan Estland en Litouwen bijzonder gewaardeerd. 

Het Europese voorzitterschap van Litouwen in het tweede semester van 2013, van Letland in het eerste semester van 2015, en van Estland in het tweede semester van 2017, bood om expertise uit te wisselen over Europese thema’s en de versterking van onze bilaterale relaties. 

Op 26 januari 2021 viert België honderd jaar diplomatieke betrekkingen met Estland en Litouwen, en met Letland op 27 december 2022. De drie landen wensen die gelegenheid gezamenlijk met ons te vieren.

Estland

Estland is een pionier op het gebied van e-government of digitale overheid. Het brede ‘cyber’-veld biedt talrijke samenwerkingskansen voor onze beide landen: veiligheid, bestrijding van cybercriminaliteit, het toenemende belang van de digitalisatie en de impact ervan op de economie. België is op economisch gebied vooralsnog beperkt aanwezig in Estland, maar er is zeker ruimte voor groei. In 2020 was Estland de 62ste klant en de 72ste leverancier van België. Onze uitvoer naar het land stijgt onafgebroken. Ten slotte geven we nog mee dat Estland eveneens is verkozen tot tijdelijk lid van de VN-Veiligheidsraad (mandaat 2020-2021). 

Letland

Letland was in 2020 de 65ste klant en de 78ste leverancier van België. In 2018 bleef de uitvoer naar Letland vrij stabiel (+ 1%) terwijl de invoer toenam (+ 17,9%). Daarna keerde de invoer terug op hetzelfde niveau als in 2016. Zowel de uitvoer als de invoer bleven vervolgens toenemen, maar dan evenwichtiger. Tijdens het interbellum was België trouwens de op twee na grootste handelspartner van Letland. Er bestaat een grote culturele uitwisseling tussen onze beide landen op verschillende domeinen, van klassieke muziek tot de avant-garde. België erkende als een van de eerste landen de Letse onafhankelijkheid en vestigde er als een van de eerste landen een ambassade.

Litouwen

Litouwen onderhoudt eveneens uitstekende bilaterale betrekkingen met België, wat de steeds intensievere culturele uitwisseling bewijst. Hoewel er slechts een zestigtal landgenoten wonen, bezoeken jaarlijks ongeveer 10.000 Belgen Litouwen, vooral dan Vilnius en de Koerse Schoorwal. Litouwen is de Baltische staat waarmee België de sterkste handelsbetrekkingen heeft opgebouwd, vooral voor chemische producten en transportmiddelen. Litouwen is de 45ste klant en de 48ste leverancier van België (in 2020).

Bulgarije is lid van de NAVO (2004) en van de Europese Unie (2007). De Euro-Atlantische instellingen vormen een uitstekend kader voor de betrekkingen van Bulgarije met België. 

Het EU-lidmaatschap van Bulgarije heeft geleid tot een algemene economische en maatschappelijke ontwikkeling. De economie groeit sinds een aantal jaren sneller dan het EU-gemiddelde. 

Belangrijke uitdagingen blijven een aanhoudend negatieve demografische ontwikkeling en emigratie, de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad en de strijd tegen sociale ongelijkheid en armoede, de hervorming van het gerechtelijk apparaat, van het onderwijs- en gezondheidsstelsel en de situatie van de media. 

Bulgarije hecht een bijzonder belang aan het uitbreidingsproces van de Westelijke Balkan. Dit vormde het zwaartepunt van het Bulgaarse voorzitterschap van de Raad van de EU tijdens het eerste semester van 2018. 

In 2019 werd de 140ste verjaardag gevierd van het aanknopen van bilaterale betrekkingen tussen België en Bulgarije in 1879. In datzelfde jaar keurde Bulgarije een grondwet goed, die ingegeven is door het Belgische voorbeeld, een duidelijk bewijs van de goede sfeer waarin deze betrekkingen tot stand zijn gekomen. 

Bulgarije was in 2020 de 47ste klant van België, met een uitvoer naar Bulgarije van 705,4 miljoen euro, en de 36ste leverancier, met een invoer uit Bulgarije van 1,1 miljard euro. België tekende een negatieve handelsbalans op, ter waarde van 443,7 miljoen euro. Er zijn belangrijke en gediversifieerde investeringen van België in Bulgarije.

In het raam van het Bulgaarse voorzitterschap van de Raad van de EU vonden er verschillende ministeriële bezoeken plaats, waaronder het bezoek van de Eerste Minister Charles Michel tijdens de Top van 17 mei 2018. De Bulgaarse President Rumen Radev werd op 01 februari 2018 op audiëntie ontvangen door Koning Filip. 

Op 15 juni 2021 vonden de bilaterale politieke consultaties in Sofia plaats. De Belgische delegatie werd geleid door de Directeur-Generaal voor Bilaterale Zaken, Anick Van Calster. 

Roemenië heeft sinds zijn toetreding tot de EU in 2007 een economische sprong voorwaarts gemaakt. In 2019 heeft Roemenië een succesvol voorzitterschap van de Raad van de EU waargenomen. Sinds 2004 is het land lid van de NAVO. 

De diplomatieke betrekkingen tussen het Koninkrijk België en het Vorstendom Roemenië dateren van 1880. 

Roemenië beschouwt België als een betrouwbare partner binnen de EU en de NAVO en de handelsbetrekkingen. Ook de Belgische investeringen in Roemenië gaan in stijgende lijn. 

België bekleedt de negende plaats als buitenlands investeerder. In 2018 bedroeg het totaal van Belgische investeringen in Roemenië 2,276 miljard euro. 

Roemenië was in 2020 de 27e klant van België, met een uitvoer naar Roemenië van 2 miljard euro, en de 37e leverancier, met een invoer uit Roemenië van 1,1 miljard euro. België tekende een positieve handelsbalans op, ter waarde van 873,2 miljoen euro. 

Op 1 oktober 2019 werd de Roemeense President Klaus Iohannis door Zijne Majesteit de Koning ontvangen, ter gelegenheid van de opening van Europalia Roemenië. Tijdens diens bezoek werd President Iohannis vergezeld door de Minister van Buitenlandse Zaken Ramona Manescu. 

De bilaterale betrekkingen bevatten sinds meer dan twintig jaar ook nog een ander luik als teken van solidariteit tussen de Belgische en de Roemeense burgers, namelijk de steun die sinds de laatste jaren van de dictatuur van Ceaucescu wordt verleend aan Roemeense dorpen op het platteland en die de laatste jaren vooral via Actie Dorpen Roemenië/Opération Villages Roumains loopt. 

Hongarije

De eerste barsten in het zogenaamde IJzeren Gordijn ontstonden in Hongarije. Het verdwijnen van het communisme in Oost-Europa was een belangrijke stap naar de hereniging van Europa, weerspiegeld in het NAVO- en EU-lidmaatschap van Hongarije in respectievelijk 1999 en 2004. Ook de bilaterale relaties tussen België en Hongarije vaarden wel bij de herintegratie van Hongarije in het Euro-Atlantische blok.

Tussen België en Hongarije bestaat een lange traditie van solidariteit. Na de Eerste Wereldoorlog en het uiteenvallen van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk, werd Hongarije onafhankelijk. Volgend op het vredesverdrag van Trianon in 1920 verloor het echter wel twee derde van zijn grondgebied, alsook vele miljoenen burgers. Tijdens het interbellum ving België Hongaarse kinderen op en verschafte het aan duizenden werkloze Hongaren werk in onze mijnbouw. Na de onderdrukking van de Hongaarse revolutie in 1956 konden 6.000 Hongaarse vluchtelingen in België terecht. Net als de andere Hongaren, die zich eerder in België vestigden, integreerden ze zich probleemloos. 

De vreedzame omwenteling op het einde van de Koude Oorlog en het EU-lidmaatschap van Hongarije verruimden het draagvlak voor onze betrekkingen. Het gezamenlijke EU-voorzitterschap van Hongarije, België en Spanje (2010-2011) verliep vlot. Hongarije kon een beroep doen op de Europese knowhow van ons land. Op zijn beurt maakte België kennis met Hongaarse prioriteiten zoals de Hongaarse minderheden in Centraal-Europa en de samenwerking met andere staten langs de Donau. In 2023-24 zal België samen met Hongarije en Spanje opnieuw gezamenlijk het EU-voorzitterschap opnemen. De bilaterale betrekkingen tussen België en Hongarije zijn over het algemeen goed. Een aantal ontwikkelingen met betrekking tot de rechtsstaat en de mensenrechten in Hongarije maken evenwel regelmatig het voorwerp uit van discussies, zij het dat dit debat in een ruimer EU-kader plaatsvindt.

Dankzij zijn centrale ligging in Europa en een gunstig investeringsklimaat trekt Hongarije veel buitenlandse investeerders aan. Ook een 300-tal Belgische ondernemingen zijn in Hongarije aanwezig. België staat er in de top 10 van de buitenlandse investeerders. Hongarije is de 24ste exportmarkt en is de 28ste leverancier voor België.

Ook hier is er sprake van een traditie. Belgisch kapitaal was in de negentiende eeuw betrokken bij de uitbouw van de Hongaarse mijnbouw en spoorwegen. In de middeleeuwen werkten landbouwers uit onze gewesten mee aan de ontwikkeling van de wijnbouw in de Tokaij-streek. Vandaag de dag is dit, naast Boedapest en het Balatonmeer, een van de toeristische troeven van Hongarije die ook meer en meer bij Belgen bekend geraken. 

Polen

Polen is het grootste land van Centraal-Europa en kent een rijk verleden. Het uit 1035 daterende koninkrijk Polen werd in 1772, 1793 en 1795 verdeeld en ingelijfd door de buurstaten Pruisen, Rusland en Oostenrijk. De Poolse Novemberopstand van 1830-1831 speelde een belangrijke rol in het succes van de Belgische Revolutie in die zin dat de tsaar geen troepen naar België kon sturen en zich volop focuste op de Poolse opstand. Pas na het einde van de Eerste Wereldoorlog herwon Polen in 1918 zijn onafhankelijkheid. De nieuwe Poolse republiek moest zich in 1920 meteen verdedigen tegen een Russische inval en werd in 1939 krachtens het Molotov-Ribbentrop Pact opnieuw verdeeld en ingelijfd tussen Nazi-Duitsland en Sovjet-Rusland. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het land hard getroffen. Als lid van het Warschaupact kwam Polen tijdens de Koude oorlog in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Het communistische regime kwam ten einde in 1989, onder meer onder druk van de vakbond Solidarność aangevoerd door Lech Wałęsa, die veel steun en sympathie genoot in België: zo was de zetel van het Buitenlandse Coördinatiebureau van Solidarność in Brussel gevestigd. Deze geschiedenis tekent ook vandaag nog de Poolse nationale psyche. 

Na het verdwijnen van het IJzeren Gordijn voer Polen een Euro-Atlantische koers die resulteerde in NAVO-lidmaatschap in 1999 en EU-lidmaatschap in 2004, en keerde Rusland nadrukkelijk de rug toe. Polen maakte een spectaculaire evolutie door op maatschappelijk en economisch vlak, wat sterk bijdroeg tot de verdere ontwikkeling van de politieke relaties tussen België en de Derde Poolse Republiek. Via de EU, NAVO, Benelux-Visegrad-overleg, enzovoort, wordt overlegd en samengewerkt in tal van domeinen. Op economisch vlak is Polen door zijn sterk groeiende economie van de voorbije jaren en zijn grote consumentenmarkt met ongeveer 38 miljoen inwoners, een interessante markt voor Belgische bedrijven. Zo figureert België binnen de top 10 van buitenlandse investeerders in Polen en blijft ook de bilaterale handel jaar na jaar toenemen.

België kent historisch een relatief grote Poolse gemeenschap die teruggaat tot Poolse opstandelingen uit de revoluties van 1830 en politieke vluchtelingen en anticommunistische dissidenten en Poolse mijnwerkers gedurende de twintigste eeuw. Na het Poolse EU-lidmaatschap was er vooral een economische migratie naar België.

De goede bilaterale relaties met Polen werden in 2019 extra in de verf gezet. Dat jaar herdachten we 100 jaar diplomatieke betrekkingen. Daarnaast is er 75ste verjaardag van de bevrijding in 1944 van Noord-België door de eerste Poolse pantserdivisie onder bevel van generaal Stanisław Maczek. Naar aanleiding daarvan bracht de Poolse President Andrzej Duda eind september 2019 een officieel bezoek aan Z.M. Koning Filip. Bovendien vinden Polen en België elkaar ook op multilateraal niveau terug aangezien beide landen in 2019 als verkozen leden samen zetelen in de VN-Veiligheidsraad.

Precies gelet op de traditioneel hechte politieke, economische en cultuur-historische banden is België bezorgd over recentere rechtstatelijke ontwikkelingen, zoals de toenemende greep van de uitvoerende op de rechterlijke macht, inperking van de redactionele vrijheid van de openbare omroep, enzovoort, en over de negatieve beeldvorming rond LGBT-rechten en diversiteit.

Slowakije

Slowakije werd na zijn onafhankelijkheid in 1993 bekend als de “Tatra Tijger”. Het land dankte die naam aan de snelle economische groei tegen de achtergrond van structurele hervormingen en vele buitenlandse investeringen, met name in de automobielindustrie en de daaraan verbonden toeleveringsbedrijven. Met jaarlijks circa 1 miljoen geproduceerde auto’s is het land per capita de grootste autoproducent ter wereld.

15 jaar na toetreding tot de EU en de NAVO begint Slowakije zich meer en meer te profileren op internationaal vlak. Zo was het in 2019 voorzitter van de OVSE en was de Slowaakse Minister van Buitenlandse Zaken in 2018 de voorzitter van de Algemene Vergadering van de VN. Ook geven de Slowaakse beleidsmakers regelmatig aan tot de kern van de EU te willen behoren. 

De historische banden tussen Slowakije en België mogen dan minder uitgesproken zijn dan met andere landen in Centraal-Europa. Toch ontwikkelde het land zich tot een middelgrote economische partner van België. Belgische investeerders appreciëren de centrale ligging, de goed opgeleide werknemers, matige lonen en het industriële verleden van Slowakije dat sinds 2009 ook lid is van de eurozone. 

Als EU en NAVO-partners onderhouden België en Slowakije goede politieke betrekkingen. Beide landen vinden elkaar in verschillende belangrijke dossiers en steunen regelmatig elkaars internationale kandidaturen.

Tsjechische Republiek

Na de Fluwelen Revolutie van 1989, met de dissidente schrijver Václav Havel als boegbeeld, viel Tsjechoslovakije uiteen. Zo ontstonden in 1993 twee onafhankelijke staten: de Tsjechische Republiek en Slowakije. Door in te zetten op een stabiel democratisch systeem en een dynamische markteconomie, werd Tsjechië al snel een partner van België binnen de NAVO in 1999 en daarna ook binnen de EU in 2004. 

De hoofdstad is Praag, een bij Belgische toeristen erg geliefde bestemming die prat kan gaan op een buitengewoon erfgoed. En het Tsjechische industriële product dat het meeste succes kent in België, is vast en zeker de beroemde Škoda. België is de op twaalf na grootste investeerder in de Tsjechische Republiek en tegenwoordig zijn er een honderdtal Belgische ondernemingen gevestigd. Met name KBC is er uitgegroeid tot een van de grootste banken, onder de naam ČSOB. Steeds meer Belgen beslissen om in de Tsjechische Republiek te gaan wonen. Intussen zijn ze bijna met 1000. 

De Belgische autoriteiten hechten veel belang aan verder overleg en samenwerking met hun Tsjechische ambtgenoten. Doordat de Tsjechische Republiek, in het tweede semester van 2009, en België, in het tweede semester van 2010, nog voorzitter van de Europese Unie waren, hebben ze de politieke banden kunnen aanhalen. Daarbij denken we aan het officiële bezoek van president Václav Klaus in België in 2011 en aan dat van eerste minister Charles Michel in Praag in 2017. 

België en de Tsjechische Republiek onderhouden nauwe historische en culturele banden. Zo deelden de steden Bergen en Plzeň (Pilsen) in 2015 de titel van Europese Culturele Hoofdstad en vierde Plzeň in mei 2020 de 75e verjaardag van de bevrijding door het 17e Fuselier Bataljon, dat werd ingedeeld bij het Derde Amerikaanse leger van generaal Patton. In 1944 waren er ook Tsjechen (en Slowaken) betrokken bij de bevrijding van België.