België herdenkt de slachtoffers van genocide – Het Genocideverdrag bestaat 75 jaar

Op 9 december 1948 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het Verdrag inzake de voorkoming en de bestraffing van genocide aan. Na de gruwel van de Holocaust en andere wreedheden tijdens de Tweede Wereldoorlog wilde de internationale gemeenschap zeggen: "Dit nooit meer!". Sinds 2015 herdenken de VN-lidstaten op 9 december elk jaar de slachtoffers van genocide en andere getroffenen, ter gelegenheid van de "Internationale Dag ter herdenking van de slachtoffers van genocide, bevestiging van hun waardigheid en preventie van deze misdaad".

Het Genocideverdrag is het resultaat van een gezamenlijke inzet van staten om te voorkomen dat dergelijke gruweldaden zich herhalen. Dit juridisch bindende verdrag benadrukt de primaire verantwoordelijkheid van staten en verplicht hen maatregelen te nemen om deze misdaad te voorkomen en te bestraffen.

België, een van de 153 staten die het Genocideverdrag hebben geratificeerd, blijft pleiten voor universele ratificatie. Ons parlement heeft genocide als misdaad strafbaar gesteld in het Belgisch recht en wetgeving aangenomen om de ontkenning, minimalisering, rechtvaardiging of goedkeuring van genocides, misdaden tegen de menselijkheid of oorlogsmisdaden, zoals erkend door een internationaal tribunaal, te onderdrukken.

Belgische gerechtelijke autoriteiten hebben verschillende Rwandezen vervolgd die verdacht worden van betrokkenheid bij de genocide op de Tutsi's in 1994 in Rwanda. Een nieuwe zitting van het hof van assisen in Brussel over de genocide en oorlogsmisdaden gepleegd in 1994 in Rwanda is momenteel aan de gang. België is ook tussenbeide gekomen in de zaak "Allegations of genocide under the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (Ukraine v. Russian Federation)" voor het Internationaal Gerechtshof, om de integriteit van het Genocideverdrag te verdedigen.

Ons land is ook een van de eerste supporters van het Internationaal Strafhof (ICC). Als eerste permanente en onafhankelijke internationale jurisdictie belast met het onderzoeken van de ernstigste misdrijven op het gebied van internationaal recht, waaronder genocide, en het vervolgen van de daders, opereert het ICC als aanvulling op nationale jurisdicties die primair verantwoordelijk zijn voor het onderzoeken en vervolgen van de ernstigste misdrijven. België is ook de drijvende kracht achter het zogenaamde "Mutual Legal Assistance" (MLA) initiatief dat heeft geleid tot de goedkeuring van een nieuw multilateraal verdrag dat samenwerking tussen staten vergemakkelijkt in de strijd tegen straffeloosheid, met name voor genocide. De Ljubljana-Hague Convention zal openstaan voor ondertekening door alle staten op 14 en 15 februari aanstaande in het Vredespaleis in Den Haag.

Bovendien staat preventie nog steeds centraal in onze inspanningen. In de Verenigde Naties neemt ons land actief deel aan initiatieven om genocide te voorkomen. Dit omvat betere identificatie en reactie op eerste tekenen van genocide, zoals schendingen van de mensenrechten, aanzetten tot haat of alle vormen van discriminatie. Daarom ondersteunt België het mandaat van het “United Nations Office on Genocide Prevention and the Responsibility to Protect”, en de benadering om lokaal te werken door initiatieven ter preventie van gruweldaden te ondersteunen die door de civiele maatschappij worden opgezet.

Met de toename van nationalistische ideologieën, racisme en antisemitisme, en ons bewust van de misdaden die hieruit kunnen voortvloeien, is het meer dan ooit aan ons om onze inspanningen te verdubbelen en onze verplichtingen op grond van het Genocideverdrag te respecteren.