-
Laatst bijgewerkt op
Het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU liep af op 30 juni. Mede door de zeer goede samenwerking tussen alle betrokken overheidsdiensten was het een succesvol semester. Hierbij sommen we de belangrijkste verwezenlijkingen van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking op.
Verdedigen van de rechtsstaat
Het Belgische voorzitterschap organiseerde twee landenspecifieke dialogen over de rechtsstaat, waarbij de lidstaten kwesties bespraken die de Europese Commissie in haar meest recente verslag over de rechtsstaat had aangekaart. Door het organiseren van een Raadsbespreking over de gerechtelijke hervormingen waartoe de Poolse regering had besloten, faciliteerde het voorzitterschap ook de beslissing van de Commissie om de Art.7 (1) VEU procedure inzake Polen stop te zetten.
Aan het einde van zijn termijn hield het voorzitterschap een hoorzitting over Hongarije binnen het kader van de Art.7 (1) VEU procedure.
Uitbreiding
Het engagement voor de rechtsstaat vertaalde zich in de wijze waarop het Belgisch voorzitterschap met succes het werk van de Raad betreffende de uitbreiding verderzette. Voor de allereerste keer nodigde het voorzitterschap alle tien partners met een EU-perspectief uit om van gedachten te wisselen over hoe de rechtsstaat in het uitbreidingsproces kan worden versterkt. Om de rechtsstaat meer prominent te integreren in hun Europees toekomstperspectief, heeft het voorzitterschap mee het formaat van een toekomstige dialoog over de rechtsstaat met kandidaat-lidstaten vorm gegeven. Het Belgisch voorzitterschap heeft ook het uitbreidingsproces van de EU, als een baken voor stabiliteit en welvaart op het Europese continent, vooruitgeholpen door de goedkeuring van de Raad te verkrijgen voor de Onderhandelingskaders voor Oekraïne en Moldavië, en door Intergouvernementele Conferenties te organiseren rond Oekraïne, Moldavië en Montenegro.
De EU als wereldspeler promoten
Het voorzitterschap ondersteunde de EU-inspanningen om de technologische en industriële basis van de Europese Defensie te verstevigen. Het versterkte de handelsbetrekkingen met de VS, Japan, Angola en Kenia en coördineerde het leiderschap van de EU om de op regels gebaseerde rechtsorde te versterken, ook binnen de Wereldhandelsorganisatie. De betrekkingen met de nabuurschapslanden, Afrikaanse, ASEAN- en Latijns-Amerikaanse landen en de Indo-Pacifische regio werden naar voren geschoven in het strategisch buitenlands beleid van de EU.
In reactie op de toegenomen aandacht voor de economische veiligheid van Europa, heeft het voorzitterschap bovendien het EU-beleid in dit opzicht helpen vormgeven, waarbij vooruitgang werd geboekt op alle drie de pijlers van de strategie voor economische veiligheid. Het heeft een omstandig Vooruitgangsrapport over economische veiligheid gepresenteerd om de inspanningen te stroomlijnen en verdere werkterreinen te identificeren.
Steun aan Oekraïne in zijn strijd tegen de Russische agressie
Het Belgische voorzitterschap bevestigde opnieuw de niet aflatende steun aan Oekraïne in diens strijd tegen de Russische agressie, dit via de akkoorden over de Oekraïnefaciliteit, het Oekraïne Bijstandsfonds, de extensie van autonome handelsmaatregelen inzake Oekraïense export, en de overdracht van heffingen op winsten uit bevroren Russische activa om Oekraïne te steunen. Ook het 13de en 14de sanctiepakket werd onder BE VZP aangenomen tegen Rusland en sancties tegen Wit-Rusland. Tot slot organiseerde het de eerste Intergouvernementele Conferentie op ministerieel niveau om de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne te openen.
Het engagement van de EU voor vrede in het Midden-Oosten kracht bijzetten
Het Belgisch voorzitterschap ijverde ervoor om een verdere escalatie van het conflict in het Midden-Oosten tegen te gaan door consensus te vinden voor (hernieuwde) samenwerking met UNRWA, door een militaire EU-operatie te lanceren die bijdraagt tot de maritieme veiligheid in de Rode Zee, en door sancties goed te keuren tegen leden van Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad en tegen gewelddadige Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever.
De toekomst van Europa voorbereiden
Om de EU klaar te stomen voor de toekomst stelde het Belgische voorzitterschap een voortgangsverslag over de toekomst van Europa op, dit om de Europese Raadsconclusies een leidraad te bieden voor toekomstige interne hervormingen. Hierbij werd rekening gehouden met de drievoudige uitdaging om tegelijk de interne werking en de slagvaardigheid van de EU in stand te houden en te verbeteren, de EU aan te passen aan een nieuwe geopolitieke realiteit en ze voor te bereiden op uitbreiding. Er ontstond een brede consensus dat de hervormingen zich moeten toespitsen op waarden, beleid, begroting en bestuur. In deze context benadrukte het Belgische voorzitterschap het belang van strategische vooruitziendheid.
"Wij hebben onze fundamentele waarden - mensenrechten, democratie en de rechtsstaat - centraal gesteld tijdens ons voorzitterschap. Want de Europese Unie is eerst en vooral een Unie van waarden. Zonder gedeelde waarden kan er geen sprake zijn van Europa. De opening van de toetredingsonderhandelingen met Moldavië en Oekraïne was een historisch moment. Ik ben blij dat dit nieuwe hoofdstuk onder het Belgische voorzitterschap is geschreven.
"Onze steun aan Oekraïne tegen de Russische agressie en onze inspanningen voor een staakt-het-vuren in het Midden-Oosten en een tweestatenoplossing onderstrepen onze inzet voor vrede. Naast verschillende belangrijke akkoorden ter ondersteuning van Oekraïne, riepen de EU-lidstaten op initiatief van België Israël op om geen militaire actie te ondernemen in Rafah en benadrukten ze de noodzaak van een duurzaam staakt-het-vuren, de onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars en de ongehinderde levering van humanitaire hulp. Dit was de eerste keer dat de Unie met één stem sprak over het conflict in het Midden-Oosten.
"Al deze verwezenlijkingen onder het Belgische voorzitterschap herinneren ons er eens te meer aan dat onze fundamentele waarden de leidraad moeten vormen voor ons optreden, beschermd en verdedigd moeten worden. Ze mogen nooit als vanzelfsprekend worden beschouwd”, besluit Hadja Lahbib, minister van Buitenlandse Zaken, Europese Zaken, en Buitenlandse Handel.
Partnerschappen in het voordeel van beide partijen
Het Belgisch voorzitterschap plaatste partnerschappen en partners centraal op de ontwikkelingsagenda. Dit werd in de praktijk geïllustreerd door de organisatie van verschillende ontmoetingen en conferenties op hoog niveau met de Afrikaanse Unie (AU) en Afrikaanse partners, zoals een ministerieel bezoek van Team Europa aan Addis Abeba (aan de AU en Afrika CDC) om vertrouwen en ownership op te bouwen. Door samen te werken aan Globale Gezondheid bevorderde het voorzitterschap het algemene politieke EU-AU partnerschap.
Menselijke ontwikkeling
Het voorzitterschap plaatste gezondheid als wereldwijd collectief goed centraal op de ontwikkelingsagenda met Afrika. In reactie op de Raadsconclusies over de EU-Strategie voor Globale Gezondheid, die op 29 januari werden aangenomen, werd overeenstemming bereikt over de intensivering van het EU-AU-partnerschap voor Globale Gezondheid en werden vier nieuwe Team Europe-initiatieven gestart op het gebied van gezondheid, onderwijs en sociale bescherming. Menselijke ontwikkeling, met gezondheid en onderwijs als hoekstenen, werd naar voren geschoven als een essentiële pijler van "Global Gateway".
Crisissen en onstabiliteit
De oorlog van Rusland in Oekraïne en de situatie in Gaza domineerden het semester, met onder meer de Oekraïnefaciliteit en de hervatting van het engagement voor UNRWA. Uitdagingen in onstabiele en politiek gespannen contexten leidden tot een aantal beginselen voor meer effectieve en coherentere EU-ontwikkelingssamenwerking in deze omstandigheden. Op humanitair gebied richtte het voorzitterschap zich op vijf prioriteiten: het financieringstekort, bescherming, ondergefinancierde en vergeten crisissen, lokalisatie, verantwoordingsplicht ten aanzien van de getroffenen (AAP), en humanitaire ruimte, in lijn met het Trio-programma. Bovendien nam de Raad conclusies aan over Bescherming in Humanitaire context. De derde editie van het Europees Humanitair Forum werd mede georganiseerd door het voorzitterschap en de Europese Commissie.
Instrumenten en financiering voor ontwikkeling
Het voorzitterschap versterkte de politieke richtsnoeren inzake de Europese Financiële Architectuur voor Ontwikkeling, met nadruk op inclusiviteit, veerkracht, duurzaamheid en fragiele en minst ontwikkelde landen. De discussies gaven sturing aan de tussentijdse toetsing en evaluatie van de NDICI-GE, waarbij de Raad concludeerde dat het instrument voldoet aan zijn doelstellingen en de leidende rol van de Raad in herinnering bracht.
Klimaatsamenwerking
Het Belgisch voorzitterschap spaarde kosten noch moeite om de drievoudige milieucrisis aan te pakken. Met de UNEA6-vergadering in Nairobi voerde het voorzitterschap de onderhandelingen voor het bindende internationale verdrag dat een einde moet stellen aan plasticvervuiling. Daarnaast coördineerden het de EU-follow-up en de voorbereidingen voor de Rio-verdragen inzake verwoestijning en biodiversiteit.
Partnerschappen inzake migratie
Het voorzitterschap zette het momentum voort inzake de ontwikkeling van globale, evenwichtige, transparante en wederzijds voordelige (migratie)partnerschappen met een aantal prioritaire landen van herkomst en doorreis. Het Belgisch voorzitterschap behandelde thema's als vrijwillige terugkeer en duurzame re-integratie, legale migratie, de kwestie van de vermiste migranten en de migratiesituatie in de regio van de Grote Meren.
Burgerparticipatie
Tijdens zijn termijn organiseerde België het allereerste burgerpanel van het Raadsvoorzitterschap, dit om de betrokkenheid van de burgers en hun vertrouwen in de EU te vergroten.
"Gezien de wereldwijde toename van instabiliteit, geweld en conflict, kan het belang van internationale samenwerking en ontwikkeling voor een effectief en consistent Europees buitenlands beleid niet worden overschat. Dat was de rode draad tijdens ons voorzitterschap. Ik ben er trots op dat de doelen die we onszelf gesteld hebben, geleid hebben tot concrete vooruitgang en resultaten: het uitbouwen van een meer gelijkwaardig partnerschap tussen Europa en Afrika, door samenwerking inzake Globale Gezondheid; het vasthouden aan ons engagement voor het internationaal humanitair recht en onze humanitaire partners, zoals UNRWA, ondanks overweldigende druk; en het vestigen van de aandacht op vergeten crisissen en slachtoffers van seksueel geweld, vooral in de DRC en Soedan," besluit Caroline Gennez, minister van Ontwikkelingssamenwerking en Grootstedelijk Beleid.
- Nieuwstype
- Onderwerpen