Specifieke onderwerpen

De afschaffing in België is absoluut en is van toepassing op alle misdrijven, begaan in alle situaties, met inbegrip van oorlogstijd. België ratificeerde zowel het Tweede Facultatief Protocol bij het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten dat de afschaffing van de doodstraf beoogt (8 december 1998), als Protocol 6 bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens betreffende de afschaffing van de doodstraf in vredestijd (10 december 1998) en Protocol 13 bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens betreffende de afschaffing van de doodstraf in alle omstandigheden (13 juni 2003).

De strijd tegen de doodstraf is zowel een prioriteit van België als de EU, die richtsnoeren inzake de doodstraf ontwikkelde. België en de Europese Unie zijn altijd en onder alle omstandigheden krachtige en ondubbelzinnige tegenstanders van de doodstraf. Zij zijn van mening dat de doodstraf een ernstige inbreuk op de menselijke waardigheid inhoudt en een grove schending van de mensenrechten vormt. Het is trouwens niet overtuigend aangetoond dat de doodstraf een afschrikwekkend effect op misdaad zou hebben. Daarnaast kan een gerechtelijke dwaling leiden tot de executie van een onschuldige.

Daarom zet België mee haar schouders onder de uitvoering van de EU richtsnoeren. Ons land streeft samen met de EU naar een wereldwijde afschaffing van de doodstraf, roept op om het voltrekken van de doodstraf te verminderen waar die nog bestaat, en dringt erop aan dat zij wordt voltrokken met inachtneming van bepaalde minimumnormen en met maximale transparantie. Ondanks een groeiende internationale trend om de doodstraf af te schaffen of niet meer uit te voeren, verbiedt het internationaal recht de doodstraf op zich nog niet. Het legt enkel minimumnormen vast om de uitvoering van de doodstraf te beperken tot de meest ernstige misdrijven. Tegen de groeiende internationale trend in, blijft een klein aantal landen de doodstraf uitvoeren. Een aantal van die landen schendt zelfs de VN minimumnormen.

België is lid van de steungroep van de Internationale Commissie tegen de Doodstraf (ICDP), die is samengesteld uit een twintigtal onafhankelijke personen met een internationale uitstraling die zich inzetten voor de afschaffing van de doodstraf. Ons land is ook lid van de ‘Vrienden van het Tweede Facultatief Protocol bij het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten’. Het gaat om een informele lobbygroep die zowel Staten als organisaties van het middenveld verenigt die zich inzetten voor de afschaffing van de doodstraf door te ijveren voor de ratificatie van het Tweede Facultatief Protocol bij het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten dat in de afschaffing van de doodstraf voorziet.

België is sinds 2017 ook aangesloten bij de Wereldwijde alliantie ter beëindiging van de handel in goederen voor foltering en de doodstraf (Global Alliance to end trade in goods for torture and capital punishment), gelanceerd door de EU. De alliantie moedigt landen aan en ondersteunt ze om wetgeving aan te nemen die de handel in producten die kunnen worden gebruikt voor de doodstraf en foltering, te controleren, en om wetgevende en administratieve praktijken uit te wisselen door een netwerk onder gelijkgezinde landen op te richten.

In de schoot van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties is België, samen met enkele gelijkgezinde landen, de drijvende kracht achter een resolutie over de doodstraf. De bedoeling is om de kwestie van de doodstraf elke twee jaar op de agenda van de Mensenrechtenraad te houden en de kwestie te benaderen vanuit een mensenrechtenperspectief.

In de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties is België een traditionele cosponsor van de tweejaarlijkse resolutie over een moratorium over het gebruik van de doodstraf.

België neemt actief en op hoog niveau deel aan de driejaarlijkse Wereldcongressen tegen de Doodstraf, georganiseerd door de ngo Ensemble contre la Peine de Mort (ECPM). Eind februari 2019 traden België en de EU op als co-gastheren voor het Zevende Wereldcongres tegen de Doodstraf. Dat evenement bracht meer dan 1000 tegenstanders van de doodstraf uit alle geledingen van de samenleving van over de hele wereld samen in Brussel.