De vergeten terreur van Oost-Congo

De Belgische regisseur Thierry Michel heeft in 30 jaar tijd bijna 15 films over DR Congo gedraaid. Zijn voorlaatste exploot in 2013 was L’Homme qui répare les femmes. Daarin toont hij hoe de onvermoeibare dr. Mukwege vrouwen ‘herstelt’ die slachtoffer werden van gruwelijk seksueel geweld in Oost-Congo.

Dr. Mukwege ontving in 2018 de Nobelprijs voor de Vrede. Bij de uitreiking hield hij een krachtige toespraak. De internationale gemeenschap moet eindelijk werk maken van een oplossing voor het bloedig conflict in Oost-Congo, vond hij. Tevens overtuigde dr. Mukwege Thierry Michel om nog één film te maken, dit keer niet over de slachtoffers, maar over de ‘beulen’ van het conflict. Dat werd L’Empire du silence, momenteel te zien in Waalse en Brusselse cinemazalen, later ook in Vlaanderen.

Al 25 jaar woedt een bloedige oorlog in Oost-Congo die al honderdduizenden, zoniet miljoenen doden heeft geëist. Toch hoort men er nauwelijks over, zeker in vergelijking met het conflict in Syrië of Irak. De terreur speelt er zich als het ware af in een ‘Rijk van Stilte’.

Een ingewikkeld kluwen van spelers strijden er om macht en rijkdom. En rijkdom is er in overvloed: het gebied vloeit over van zowat alle mineralen die de wereld zo broodnodig heeft.

Zoals dr. Mukwege het zo beeldend verwoordt: ‘Congo is als een juwelenwinkel zonder deuren noch vensters waarvan iedereen zich bedient. Krijgsheren zaaien terreur, de rijkdom verlaat clandestien het land en de bevolking blijft in ellende achter.’

L’Empire du silence biedt een onthutsend en onverbloemd beeld van wat er zich in Congo afspeelt. Daarbij wordt niemand gespaard: de Congolese leiders noch de buurlanden, en al evenmin de internationale instellingen. De film toont de onnoemelijke ellende zonder uit het oog te verliezen hoe ontzettend schoon de Congolese landschappen terzelfdertijd zijn.

Kan film de wereld veranderen? Thierry Michel is voorzichtig hoopvol. Hij was alvast verrast dat hij zijn film heeft kunnen voorstellen in het ‘Palais du Peuple’ in Kinshasa, de zetel van Parlement en Senaat, met de zegen van diverse Congolese autoriteiten.

België cofinancierde de film, via de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. Films vormen immers een krachtig medium voor de sensibilisering van het grote publiek. Ze wakkeren de bewustwording aan en dragen ertoe bij dat de kijkers dieper nadenken over wat er in de wereld gebeurt.

Overigens dringt België er bij de Congolese autoriteiten én op internationale fora op aan dat er eindelijk een mechanisme van ‘transitionele justitie’ op poten gezet wordt dat kan bijdragen tot verzoening en de strijd tegen straffeloosheid. In dat verband schonk ons land 1,5 miljoen euro aan het VN-Mensenrechtenbureau voor DR Congo (BCNUDH). Doel: activiteiten ondersteunen op vlak van transitionele justitie en de strijd tegen straffeloosheid. De film L’Empire du Silence kan mogelijk het proces versnellen.