Op naar de Europese Raad, het ‘festival’ van de Europese besluitvorming!

  1. Laatst bijgewerkt op
Image
Rondetafelzaal van de Europese Raad

De Europese Raad aan het werk in oktober 2021. Vooraan tweede van links zit Charles Michel, de Voorzitter van de Europese Raad. © European Union

Voor wie in Brussel vaak het openbaar vervoer neemt of zich verplaatst met de wagen, is het een aantal keer per jaar een vast weerkerend scenario: de Schumanwijk die ter gelegenheid van de Europese Top hermetisch wordt afgesloten.

Achter de politiebarrières werken op dat moment de 27 staatshoofden en regeringsleiders van de EU, samen met de Voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in zaal S5 van het Europagebouw koortsachtig voort aan de laatste versie van de gezamenlijke Raadsconclusies. Die behelzen altijd een waaier aan actuele Europese thema’s en geven een koers aan de Europese besluitvorming voor de komende maanden en jaren.

‘De Europese Raad is de echte kapitein van het schip dat de Europese Unie heet’, vertelt Niels Timmermans, die als persvoorlichter van de Permanente Vertegenwoordiging zelf nauw betrokken is bij het praktische verloop van de Europese Raad. ‘De selectie van de thema’s die er besproken worden, is altijd een combinatie van actuele issues met een aantal strategische Europese onderwerpen die de komende jaren nog verder ingevuld worden. Die onderwerpen kunnen zowel formeel als informeel op de Raad worden besproken.’

Zo bogen de leiders zich tijdens de afgelopen oktobertop bijvoorbeeld over onderwerpen zoals de rechtsstaatsituatie in Polen, de strijd tegen COVID-19, de hoge energieprijzen, migratie, maar ook langetermijndoelen op vlak van digitaal beleid en externe betrekkingen.

Polijsten aan de conclusies

Aan zo’n Europese top gaat uiteraard veel voorbereiding vooraf. De Permanente Vertegenwoordiging van België bij de Europese Unie in Brussel neemt daar een centrale rol in op.

‘Het mag niet verwonderen dat achter die Europese Raad veel meer voorbereiding schuilt dan alleen wat je op de dag zelf ziet’, vult Niels aan. ‘De Raad Algemene Zaken die bestaat uit de ministers van Europese Zaken is het directe voorbereidingsorgaan van de Europese Raad, maar eigenlijk begint de voorbereiding al veel vroeger, aangezien ook die Raad Algemene Zaken moet voorbereid worden. De werkwijze en de planning van zo’n Europese Raad zijn minutieus vastgelegd in het zogenaamde reglement van orde.’

Voorbereiding dus. Een kleine maand op voorhand al wordt een eerste versie van de agenda verspreid, samen met een roadmap, een tijdsschema tot aan de Europese Raad. ‘Onze ‘antici’ (= lid van een informele werkgroep die de Europese Raad voorbereidt), de directe rots in de branding van onze Permanent Vertegenwoordiger Willem van de Voorde, speelt een belangrijke rol in het verspreiden en het opvolgen van de documenten en informatie aan alle betrokken medewerkers op de Permanente Vertegenwoordiging en leden van de delegatie tijdens de Europese Raad.’

‘Voor de Raad Algemene Zaken wordt er al heel wat besproken door enerzijds de verschillende lidstaatexperten over een bepaald onderwerp in hun desbetreffende werkgroepen en anderzijds door de Coreper, het Comité van de 27 Permanent Vertegenwoordigers van de lidstaten. Die bespreekt ongeveer 3 weken vooraf de zogenaamde draft guidelines, een ruwe versie van de uiteindelijke Raadsconclusies die werd opgesteld door het Kabinet van de Voorzitter van de Europese Raad. Op basis van voornamelijk de input van Coreper en van verschillende informele gesprekken met lidstaten, polijst het Kabinet steeds verder het voorstel tot conclusies en voegt op vraag van lidstaten of afhankelijk van de actualiteit onderwerpen of nuances toe aan de agenda.’

Image
Alexander De Croo staat pers te woord in Europese Raad

Bij hun aankomst – de zogenaamde doorstep – kunnen de staatshoofden en regeringsleiders een eerste keer aan de tand gevoeld worden door de pers.
Foto: de Belgische premier Alexander De Croo. © European Union

Festival van de Europese besluitvorming

Nadat de ministers van Europese Zaken hun zeg hebben gekregen over de aanstormende Europese top, is het 2 dagen later uiteindelijk tijd voor het festival van de Europese besluitvorming. Daarbij komt er heel wat persaandacht kijken, iets wat Niels aan de lijve ondervindt.

‘In de week vooraf krijgen we niet alleen een stroom aan persvragen, maar organiseren we ook een informele persbriefing door onze Ambassadeur. Daarop is altijd heel wat pers uit binnen- en buitenland aanwezig. Op de dag zelf zijn er verschillende belangrijke persmomenten, zoals de doorstep van de staatshoofden en regeringsleiders bij hun aankomst waarbij zij voor de eerste keer aan de tand gevoeld kunnen worden door de pers. Na afloop van de Europese Raad vinden ook verschillende persconferenties plaats per lidstaat en door Charles Michel en Ursula von der Leyen. Het is altijd een drukte van jewelste, want in normale niet-covidtijden drummen honderden journalisten samen in het atrium van het Justus Lipsiusgebouw naast het Europagebouw om hier en daar wat informatie te pakken te krijgen van de verschillende woordvoerders ter plaatse.’

Image
Journalisten volgen de Europese Raad

Tijdens een top zitten de journalisten samen in het atrium van het Justus Lipsiusgebouw naast het Europagebouw. © European Union

Anticinota’s

De Europese Raad is een niet-openbare, gesloten vergadering waarop alleen de 27 staatshoofden en regeringsleiders aanwezig mogen zijn, naast uiteraard Voorzitter Charles Michel en de Voorzitter van de Commissie Ursula von der Leyen. Bij aanvang wordt de Voorzitter van het Europees Parlement altijd gehoord en naargelang de onderwerpen kunnen er nog zeldzame hoge gasten worden uitgenodigd, zoals de voorzitter van de Europese Centrale Bank. De Secretaris-Generaal van de Raad zorgt voor de notulen. En dus is het in de delegatieruimtes van de lidstaten ondertussen wachten op de eerste zogenaamde anticinota’s.

‘Af en toe pendelen ‘debriefers’ van het Secretariaat-Generaal van de Europese Raad tussen de vergaderzaal en de groep met antici’s van de lidstaten. Op basis daarvan maakt elke antici per lidstaat nota’s van wat zich binnen in de vergaderruimte heeft afgespeeld. Die worden dan vervolgens bezorgd aan de delegatieleden in de delegatieruimtes enkele verdiepingen lager.’ Per lidstaat mag een staatshoofd zich ook voor korte tijd laten raadgeven door twee medewerkers. ‘Zo houdt de Permanent Vertegenwoordiger zich klaar voor wanneer zijn advies gevraagd zou kunnen worden’, weet Niels.

Beetje bij beetje zorgen de discussies in en buiten de zaal samen met de vaak lange nachtelijke uren er dan voor dat uiteindelijk de conclusies bij consensus worden aangenomen. ‘En dan is het na een debrief van onze Ambassadeur aan de medewerkers van de Permanente Vertegenwoordiging stilaan tijd voor wat welverdiende rust’, besluit Niels lachend.

Ondertussen start achter de schermen de opvolging van de laatste en de voorbereiding van de alweer komende Europese Raad…

Enkele sfeerbeelden

Image
Europese leiders op groepsfoto

De familiefoto bij de aanvang van de top. © European Union

Image
Charles Michel geeft Alexander De Croo een vuistje. Ursula von der Leyen op de achtergrond

Een Belgisch onderonsje. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kijkt toe. © European Union

Image
Angela Merkel krijgt applaus van haar collega's

Applaus voor bondskanselier Angela Merkel die haar laatste Europese Raad meemaakt. © European Union

Image
Ursula von der Leyen en Charles Michel staan pers te woord

Persconferentie achteraf met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Voorzitter van de Europese Raad Charles Michel. © European Union