Terrorisme

België ondersteunt en promoot een alomvattende en inclusieve aanpak van terrorismebestrijding en hecht veel belang aan de juiste verhouding tussen het preventieve en repressieve aspect, en re-integratie en rehabilitatie. Die aanpak vergt een nauwe samenwerking en coördinatie tussen de verschillende actoren, beleidsdomeinen en alle bevoegde instanties van het federale tot het lokale niveau. De coördinatie van die inclusieve aanpak berust bij het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD). Om het fenomeen in zijn geheel te kunnen aanpakken werken heel wat partners samen, met name de federale overheidsdiensten Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken, Justitie, Financiën en het ministerie van Defensie en verder ook de inlichtingendiensten, de Cel voor Financiële Informatieverwerking, de federale en lokale politie, het Openbaar Ministerie, de gewesten en gemeenschappen, en de gemeenten.

Die organen slaan de handen in elkaar voor gemeenschappelijke doelstellingen:

• burgers en infrastructuur beschermen tegen terroristische aanslagen;
• radicalisering en gewelddadig extremisme voorkomen en tegengaan;
• terroristische netwerken ontmantelen en de financiering van die netwerken bestrijden;
• de daders van terroristische misdrijven vervolgen, bestraffen en re-integreren in de maatschappij;
• hulp verlenen aan de slachtoffers van terrorisme.

Een succesvolle aanpak van terrorisme staat of valt niet alleen met de binnenlandse coördinatie, maar ook met een goede internationale samenwerking. Het netwerk van Belgische diplomatieke en consulaire posten speelt daar een belangrijke rol in: het levert relevante informatie aan over wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van terrorismebestrijding en de samenwerking met internationale partners te monitoren.
 

Sinds enkele jaren is de strijd tegen terrorisme op nationaal niveau nog versterkt. In 2015 kondigde de federale regering antiterrorismemaatregelen aan en richtte ze de Nationale Veiligheidsraad op. Die instantie is belast met de coördinatie tussen de bevoegde diensten en met de vaststelling van de algemene prioriteiten. In 2017 werden nog eens 28 veiligheidsmaatregelen genomen en ondertussen wordt het systeem om terrorisme en gewelddadig extremisme te bestrijden nog geleidelijk aan afgestemd om zo goed mogelijk op de vastgestelde uitdagingen te kunnen reageren. Sindsdien breidde België zijn multidisciplinaire inspanningen om o.a. het wettelijk en institutioneel kader rond de strijd tegen terrorisme te verbeteren, de veiligheid van de grenzen te verzekeren, radicalisering te voorkomen en tegen te gaan en de maatregelen ter opvolging, rehabilitatie en re-integratie uit te breiden en te implementeren.

Om radicalisering en gewelddadig extremisme te voorkomen, werd in 2006 een ‘Actieplan Radicalisme‘ (Plan R) opgesteld. Dit Plan R is ondertussen meerdere keren herzien en geactualiseerd, teneinde rekening te houden met continue evoluties van de terroristische dreiging en een inclusieve aanpak voor het fenomeen te hanteren. In september 2021, volgde de nationale strategie tegen Terrorisme en Extremisme het Plan R op. De nieuwe strategie is gebaseerd op ervaringen en lessen uit het verleden en combineert een sociaal-preventieve, administratieve, politionele en rechterlijke aanpak in samenhang met een benadering gericht op sociale re-integratie. Bovendien nemen alle Belgische politieke niveaus (zowel het federale niveau als de deelstaten) en de verschillende diensten, die betrokken zijn bij de strijd tegen terrorisme, deel aan de strategie. Zodoende biedt België een nationaal antwoord op het fenomeen. De Strategie laat de verschillende instanties toe om op gecoördineerde wijze te antwoorden op alle vormen van extremisme en terrorisme, van religieuze, ideologische of andere aard, op basis van een gemeenschappelijk kader.
 

België neemt actief deel aan de internationale samenwerking in de strijd tegen terrorisme, op Europees en mondiaal niveau. De directie-generaal Multilaterale Zaken en Mondialisering binnen de FOD Buitenlandse Zaken:

• coördineert de Belgische bijdrage aan die internationale samenwerking, met inbegrip van de standpunten die België heeft ingenomen en de communicatie erover; 
• ziet erop toe dat België zijn internationale verplichtingen naleeft;
• zorgt, wanneer gevraagd, voor de rapportering aan de bevoegde toezichtorganen van de internationale organisaties.
   

Binnen de Europese Unie

België werkt nauw samen met de andere lidstaten en de instellingen van de Europese Unie. Een belangrijke leidraad is de antiterrorismestrategie die de Raad van de EU in 2005 heeft goedgekeurd en sindsdien heeft bijgewerkt. Na de aanslagen op de kantoren van Charlie Hebdo in januari 2015 in Parijs namen de staatshoofden en regeringsleiders op 12 februari 2015 de Verklaring over de globale EU-aanpak van terrorisme en radicalisering aan. De Verklaring bevat maatregelen die in drie hoofdstukken zijn ingedeeld: de veiligheid van de burgers garanderen, radicalisering voorkomen en waarden veiligstellen, en met de internationale partners samenwerken. Die basisteksten worden geregeld omgezet in Conclusies van de Raad over het externe optreden in de strijd tegen terrorisme en in de preventie van gewelddadig extremisme. De laatste versie dateert van juni 2022. In december 2020 publiceerde de Europese Commissie van haar kant een nieuwe Agenda voor terrorismebestrijding.
 

Binnen de Internationale Coalitie om IS te verslaan

Samen met meer dan 80 landen uit alle continenten is België lid van de Internationale Coalitie om IS te verslaan. België is actief lid van de vijf werkgroepen van de Coalitie waaronder de werkgroepen ‘Foreign Terrorist Fighters’, ‘Counter Finance’ en ‘Communication’. Verder levert België een bijdrage aan de stabiliserende werkzaamheden van de Coalitie via financiële ondersteuning in Syrië en Irak.
 

Binnen de Verenigde Naties (VN)

België hecht veel belang aan internationale samenwerking in de strijd tegen terrorisme in het kader van de VN. Dat is ook een van de prioriteiten van België als niet-permanent lid van de Veiligheidsraad (2019-2020). Het neemt actief deel aan de tweejaarlijkse herziening van de wereldwijde strategie voor terrorismebestrijding en de uitvoering van de desbetreffende resoluties van de Veiligheidsraad. Ons land ratificeerde het merendeel van de VN-verdragen tegen terrorisme en verleent steun aan activiteiten en projecten zoals het actieplan van de VN-secretaris-generaal om gewelddadig extremisme te voorkomen en aan de initiatieven van de UNODC Terrorism Prevention Branch, het Counter Terrorism Committee van de VN-Veiligheidsraad evenals aan de initiatieven van het uitvoerend directoraat van dat comité (CTED). Bovendien was België het onderwerp van een evaluatie in 2021-2022 van een groep experten van de VN-Veiligheidsraad. Het doel was te evalueren hoe België de VN-resoluties rond contraterrorisme geïmplementeerd heeft. Dit was de eerste evaluatie sinds de aanslagen in Brussel in 2016 en er is grote vooruitgang geboekt, niet alleen op wetgevend vlak, maar ook op vlak van preventie.