Omzetting

Laatst bijgewerkt op

24 november 2023

Hamer en wetboeken op houten tafel, collage met vlag van de Europese Unie — Image

In het kort

De omzetting van Europese richtlijnen in de Belgische wetgeving wordt op politiek niveau gecoördineerd door de minister van Europese Zaken en bijgevolg op administratief niveau door de FOD Buitenlandse Zaken (DGE/E1). De directie E1 werkt nauw samen met de andere Belgische overheden, aangezien in België – overeenkomstig het principe van federale loyauteit – elke overheid binnen haar bevoegdheidsdomein verantwoordelijk is voor de omzetting van Europese richtlijnen.

De Europese Commissie ziet nauw toe op dit omzettingsproces en kan bij een laattijdige, onvolledige of incorrecte omzetting op een informele manier een zaak tegen een EU-lidstaat openen via de hulpmiddelen SOLVIT en EU Pilot of op een formele manier door een inbreukprocedure op te starten. Het onsuccesvol afsluiten van een inbreukprocedure kan leiden tot een verwijzing naar en veroordeling door het Hof van Justitie van de EU, dat het gedrag van de EU-lidstaat kan veroordelen en in sommige gevallen financiële sancties kan opleggen.

Voor een overzicht van de huidige stand van zaken omtrent omzetting in België kan u hier terecht.

Omzetting van Europese richtlijnen in Belgische wetgeving

Europese richtlijnen zijn verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaat, maar nationale instanties hebben de bevoegdheid om de vorm en middelen te kiezen. Richtlijnen moeten dus in het nationale recht worden omgezet, wat ze verschillend maken van andere Europese wetgevende teksten, zoals verordeningen.

Wanneer een richtlijn wordt gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie moeten de lidstaten binnen de omzettingstermijn de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in werking doen treden om aan de richtlijn te voldoen.

Het omzettingsproces wordt in zijn geheel en voor alle lidstaten opgevolgd door de Europese Commissie, als ‘hoedster van de Europese verdragen’. In het kader van deze controle publiceert de Europese Commissie twee keer per jaar het Single Market and Competitiveness Scoreboard. Het scorebord meet de prestaties en resultaten van de interne markt op verschillende beleidsterreinen en met verschillende instrumenten. Op die manier geeft het een overzicht van hoe goed de interne markt functioneert. Het bevat onder andere een stand van de omzetting van EU-richtlijnen in de nationale wetgeving per lidstaat. Een belangrijke indicator van het scorebord is het omzettingstekort, namelijk het aantal niet-omgezette interne markt richtlijnen door een lidstaat op het totaal aantal van interne markt richtlijnen die van kracht zijn. De Commissie laat een maximaal omzettingstekort van 1% toe.

De omzetting van richtlijnen is van groot belang voor de rechtszekerheid van Europese burgers en ondernemingen. De aard van de verschillende juridische instrumenten en de institutionele structuur van België maken van de omzetting echter een complex proces. De minister van Europese Zaken heeft hierin een coördinerende rol, die zich op administratief niveau uit binnen de directie Europese Verdragen en instellingen (E1). Zij streven samen met de bevoegde federale en gefedereerde entiteiten naar een omzettingstekort dat binnen de norm van de Commissie valt. Hiervoor staat de directie in nauw contact met de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de EU

EU Pilot is een informeel en vertrouwelijk online informatie-uitwisselingssysteem tussen de Europese Commissie en de lidstaten. Het gaat de conformiteit van het nationaal recht met het EU-recht aan de hand van van klachten en informatieverzoeken van burgers en ondernemers, rechtstreeks door de Europese Commissie ingestelde onderzoeken of vragen die bij SOLVIT, de Europese bemiddelingsdienst voor burgers en bedrijven, werden gesteld. Als een oplossing of consensus via het EU Pilot-systeem uitblijft, kan de Europese Commissie een inbreukprocedure starten.

Bij laattijdige, onvolledige of incorrecte omzetting, toepassing of handhaving van een richtlijn kan de Europese Commissie een formele inbreukprocedure inleiden. Op die manier hebben de lidstaten de kans om aan de grieven van de Commissie te voldoen. Indien er geen consensus volgt, kan de Commissie de lidstaat in kwestie verwijzen naar het Hof van Justitie van de EU. België wordt voor dit Hof vertegenwoordigd door de directie Europees recht (DGJ/J2). In sommige gevallen kan de lidstaat door dit Hof worden veroordeeld tot de betaling van hoge financiële sancties.