Sancties – Nieuwe stap in de uitvoering van G7’s restrictieve maatregelen tegen Russische diamant

Vandaag werd een belangrijke stap gezet inzake de uitvoering van restrictieve maatregelen tegen Russische diamant die de G7-landen zijn overeengekomen ten gevolge van Ruslands illegale agressie-oorlog tegen Oekraïne.

Rusland is ’s werelds grootste producent van ruwe diamant in volume. Een groot deel van de opbrengsten uit deze sector financieren rechtstreeks Ruslands brutale oorlog in Oekraïne. Antwerpen blijft een wereldhandelscentrum bij uitstek voor ruwe diamant, wat België een bijzondere verantwoordelijkheid geeft om de Russische inkomsten uit diamant terug te dringen. Daarom werkt België sinds 2022 aan een innovatief sanctiemechanisme dat het risico op omzeiling via derde landen maximaal inperkt.

Hiertoe beslisten de G7-leden (de Europese Unie, Canada, Duitsland, Frankrijk, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten) in december 2023 om een omvattend sanctieregime in te voeren, gebaseerd op technologische traceerbaarheid. De EU keurde dit pakket goed op 18 december en België kreeg een leidersrol toebedeeld inzake de implementatie ervan.

Sinds 1 januari 2024 zijn importbeperkingen van kracht voor (niet-industriële) diamant, die ontgonnen, verwerkt of geproduceerd wordt in Rusland, van eender welke maat, indien rechtstreeks ingevoerd of via een derde land zonder transformatie. Sindsdien kan Rusland niet langer rechtstreeks of onrechtstreeks diamant exporteren naar leden van de G7, waaronder de Europese Unie. Die markt is samen goed voor bijna 70% van de mondiale afname. Deze stap had tot dusver nog geen betrekking op ruwe diamant die in een derde land verder werd bewerkt tot geslepen diamant.

Vanaf 1 maart gaat de G7 een stap verder en worden ook indirecte importbeperkingen van kracht. Dit betekent dat er naast het direct importverbod ook een gefaseerd importverbod op Russische diamanten vanuit derde landen van kracht wordt. Vanaf vandaag worden hierdoor ook alle ruwe of geslepen Russische diamanten vanaf 1 karaat, die in derde landen verwerkt worden, geweerd uit de G7-markt, met inbegrip van de EU-markt, met name ook Russische gedolven diamanten die werden verwerkt tot gepolijste stenen. Waar importeurs gedurende een 6 maanden durende transitieperiode de niet-Russische origine zullen moeten aantonen via gedocumenteerde bewijzen, zal de controle van de naleving van dit “indirecte” importverbod, uiteindelijk gebeuren via een verificatie- en certificeringssysteem gebaseerd op betrouwbare traceerbaarheidstechnologieën. Dit zal het mogelijk maken om diamanten digitaal te traceren vanaf de mijn tot aan de vinger. In nauw overleg met de G7-leden en de Europese Commissie, start België daarom vanaf vandaag met de gefaseerde invoering van dergelijk controlesysteem gebaseerd op technologische traceerbaarheid, teneinde het systeem volledig operationeel te hebben tegen 1 september. Alleen een robuust traceerbaarheidsmechanisme kan de nodige garanties bieden om het sanctieregime zo waterdicht mogelijk te maken, waardoor de mogelijkheden voor omzeiling of non-conformiteit effectief worden beperkt.

Deze belangrijke stap, die werd genomen in overleg met de bredere sector en met diamant-producerende landen, kan ook de transparantie binnen de internationale diamantsector in het algemeen aanzienlijk verbeteren. Het systeem biedt immers de kans om een nieuwe norm inzake transparantie te zetten alsook bestaande initiatieven inzake de zorgvuldigheidsplicht in de waardenketen van de diamantsector, zoals het Kimberleyproces, aan te vullen en te versterken. Meer transparantie biedt diamant-producerende landen, onder meer in Afrika, tevens de mogelijkheid om de opbrengsten uit diamant voor lokale gemeenschappen te verhogen.