België wil een wereld zonder doodstraf

De internationale dag tegen de doodstraf op 10 oktober bood ook dit jaar een unieke gelegenheid om de gruwel van de doodstraf onder de aandacht te brengen. Het thema dit jaar was foltering of andere vormen van wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing die met de doodstraf gepaard kunnen gaan.
 

Prioriteit van het Belgische mensenrechtenbeleid

De strijd tegen de doodstraf is een prioriteit van het Belgische mensenrechtenbeleid. Daar zijn meer dan voldoende redenen voor. Zo is het niet overtuigend aangetoond dat de doodstraf een afschrikkend effect heeft op misdaad. Bovendien valt het nooit uit te sluiten dat het gerecht een onschuldige veroordeelt tot executie. De doodstraf wordt dan ook ervaren als een grove schending van de mensenrechten en van de menselijke waardigheid.

In België vond de laatste executie in vredestijd plaats in 1863. Sinds 1996 is de afschaffing van de doodsstraf ook in de wet verankerd, die uiteindelijk ook werd gereflecteerd in de grondwet. Ze is van toepassing op alle misdaden, begaan in alle situaties, met inbegrip van oorlogstijd.
 

Internationale strijd

Op het internationale plan schaart België zich achter de EU die zich eveneens opstelt als een ondubbelzinnig tegenstander van de doodstraf, al zetten we daarbij een stap verder. Zo is ons land lid van een aantal internationale coalities die opkomen voor de afschaffing van de doodstraf, waaronder de Internationale Commissie tegen de Doodstraf.

In de VN-Mensenrechtenraad draagt België, samen met gelijkgezinde landen, regelmatig een resolutie voor die verband houdt met de doodstraf. In 2013 bijvoorbeeld betrof het de mensenrechten van kinderen van ter dood veroordeelde of geëxecuteerde ouders. De meest recente resolutie in 2021 focuste op het thema transparantie. Ook in de Algemene Vergadering van de VN ondersteunen we resoluties over een moratorium op de doodstraf.

In 2019 organiseerde ons land in Brussel het 7^de Wereldcongres tegen de Doodstraf, een driejaarlijks evenement dat honderden tegenstanders van de doodstraf uit alle geledingen van de samenleving bijeenbrengt. Drijvende kracht achter het Wereldcongres is de ngo ‘Ensemble contre la Peine de Mort’ (ECMP). Een project van ECMP in DR Congo krijgt Belgische steun. Het 8^ste Wereldcongres gaat door in Berlijn van 15 tot en met 18 november 2022 in aanwezigheid van minister van Buitenlandse Zaken Lahbib.
 

18 landen voerden in 2021 executies uit

Al deze inspanningen blijven meer dan nodig. Volgens een rapport van Amnesty International houden er nog 55 landen vast aan de doodstraf. Daarvan zijn er 18 die in 2021 effectief executies hebben uitgevoerd. De ngo telde in 2021 een totaal van 579 executies, China niet inbegrepen – een stijging van 20% ten opzichte van 2020. De top 5 van executerende landen zijn China, Iran, Egypte, Saoedi-Arabië en Syrië.

Maar dat betekent wel dat in 2021 175 van de 193 lidstaten geen executies hebben uitgevoerd. Wereldwijd is er onmiskenbaar een trend naar de volledige afschaffing van de doodstraf. Een wereld zonder doodstraf ligt dus in het verschiet. Toch wijst de toename van het aantal executies in 2021 tegenover 2020 erop dat we niet op onze lauweren mogen rusten. Ons land zal dan ook blijven ijveren voor de totale afschaffing van de doodstraf, waar ook ter wereld.