Wereldvoedseldag 2020: samen voor een wereld zonder honger

Elk jaar op 16 oktober plaatst de wereld voedselzekerheid in de kijker. En dat is meer dan nodig. Sinds 2014 neemt het aantal mensen met honger immers weer toe, zo stelt het FAO-rapport The State of Food Security and Nutrition in the World 2020. Vandaag lijden 690 miljoen mensen honger, goed voor 8,9% van de wereldbevolking. Dat zijn er 60 miljoen meer dan in 2014. De stijging is vooral toe te schrijven aan conflicten en klimaatgerelateerde schokken, naast vertraging van de economische groei.

Maar er zijn nog meer onthutsende cijfers. Naar schatting 2 miljard mensen hadden in 2019 slechts onregelmatig toegang tot veilig, voedzaam en voldoende voedsel. Nog steeds waren 144 miljoen kinderen onder de 5 jaar (21,3%) in hun groei belemmerd en 47 miljoen (6,9%) vertoonden ondergewicht en 38,3 miljoen (5,6%) overgewicht.

De meeste armen in de wereld kunnen zich wel een dieet veroorloven dat voldoende energie (calorieën) verschaft. Maar een dieet dat alle noodzakelijke voedingsstoffen levert of gezond is, kost een pak meer. Vandaar dat meer dan 3 miljard mensen (in 2017) zich geen gezond dieet konden permitteren. Bovendien zijn er in veel arme landen onvoldoende groenten en fruit voorhanden om echt gezond te kunnen eten.

De COVID-19-pandemie doet er nog een schep bovenop. Om de verspreiding van het virus tegen te gaan, beperkten veel regeringen de bewegingsvrijheid van bevolking en goederen. Landbouwers konden daardoor hun producten moeilijker aan de man brengen, en hadden minder vlot toegang tot cruciale productiemiddelen zoals zaden en meststoffen. Deze situatie leidde dan weer tot hogere voedselprijzen. Bovendien verloren velen hun job of hadden minder inkomsten.

Kortom, de impact van COVID-19 op de voedselzekerheid is aanzienlijk. De VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) schat dat er door de pandemie 83 tot 132 miljoen meer mensen ondervoed zullen zijn. Vooral de meest kwetsbaren hebben het moeilijk.

SDG2 – één van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN – stelde dat alle honger in de wereld tegen 2030 moet uitgeroeid zijn. We zitten verre van op schema. Als de huidige trend aanhoudt, zullen er in 2030 meer dan 840 miljoen mensen honger lijden. Ook voor groeiachterstand bij kinderen en een laag geboortegewicht zitten we niet op schema. Zwaarlijvigheid bij volwassenen neemt nog toe.
 

Nochtans kunnen we vandaag globaal genomen voldoende voedsel produceren om iedereen te voeden. Alleen zijn onze voedselsystemen uit balans geraakt. Dat heeft te maken met honger zowel als zwaarlijvigheid, aantasting van het milieu, verlies van agrobiologische diversiteit, voedselverlies en –verspilling, een gebrek aan zekerheid voor werknemers in de voedselketen en zo meer.

Op deze Wereldvoedseldag 2020 komt de FAO dus met een minder positief verhaal naar buiten. Daarom roept ze op om dringend te ‘handelen voor de toekomst’. We moeten streven naar meer milieuvriendelijke, veerkrachtige, gezonde en eerlijke voedselsystemen. We moeten ook minder voedsel verspillen, door efficiëntere stockering en verwerking. Digitalisering en e-commerce bieden opportuniteiten. Uiteindelijk moet Iedereen toegang krijgen tot betaalbaar gezond voedsel. En elke werknemer in de voedselketen heeft recht op een fatsoenlijk levensonderhoud.

Landbouwpraktijken dienen vooral écht duurzaam te zijn. Dat betekent dat ze onze gezondheid, het klimaat en de natuurlijke hulpbronnen van onze planeet bewaren en beschermen in plaats van aantasten en uitputten. Een ‘agro-ecologische’ aanpak die natuurlijke processen inzet –rijke, gezonde bodem; natuurlijke vijanden… - kan daartoe inspireren. Ook diversificatie – meer groenten, fruit, viskweek… - is essentieel. Zeker in het Zuiden wordt vaak te eenzijdig ingezet op energierijke gewassen als maïs, rijst en maniok.

De FAO roept ook op tot internationale solidariteit en partnerschappen. Het kostenplaatje mag geen remmende factor zijn. De huidige patronen van voedselconsumptie leiden immers tot een zwakkere gezondheid of tot allerlei ziekten zoals suikerziekte, kanker en hart- en vaataandoeningen. In 2030 zouden de gezondheidskosten veroorzaakt door voeding 1,3 biljoen dollar bedragen. Daar komen de kosten door de uitstoot van broeikasgassen bovenop: 1,7 biljoen dollar in 2030. Door over te stappen op gezonde diëten en duurzame landbouwpraktijken kunnen we 97% van die gezondheidskosten besparen en 41-47% van de sociale kosten van de uitstoot van broeikasgassen.

Dit jaar vieren de VN hun 75-jarig bestaan, ook de FAO bestaat al 75 jaar. De wereld staat meer dan ooit voor enorme uitdagingen. Toch blijft een wereld zonder honger mogelijk. Naast de overheden en bedrijven, heeft ook de individuele burger een rol te spelen, vindt de FAO. ‘We kunnen duurzame gewoonten aanhouden. We kunnen gezonde voedingskeuzes maken. We kunnen verspilling tegengaan. We kunnen regeringen, bedrijven en organisaties uitnodigen om hun kennis te delen en duurzame en robuuste voedingssystemen te ondersteunen.’ Allemaal samen kunnen we ‘kweken, voeden en bewaren’ en zo ‘handelen voor de toekomst’, aldus de slogan van deze Wereldvoedseldag.