Europa

Het Prinsdom Andorra is een ministaat op de grens van Frankrijk en Spanje in de Pyreneeën. Door zijn relatief geïsoleerde ligging, bleef Andorra een buitenbeentje in de Europese geschiedenis, met weinig banden met de buitenwereld behalve met Frankrijk en Spanje. Sinds het einde van de 20ste eeuw kwam er evenwel een einde aan dit isolement door de bloeiende toeristische industrie en de ontwikkelingen in transport en communicatie. Het politieke systeem werd gemoderniseerd in 1993, toen Andorra voor het eerst een grondwet kreeg en lid werd van de Verenigde Naties en van de Raad van Europa.

Van onze landgenoten die resideren in Andorra (zo’n 140), zijn er vooral actief in de sectoren van de immobiliën, de verzekeringen, het hotelwezen, de reissector en de verkoop van regionale Belgische producten. Jaarlijks reizen ongeveer 250 000 Belgen naar Andorra, een belangrijk aantal voor deze ministaat.

De Benelux is een intergouvernementeel samenwerkingsverband tussen België, Nederland en Luxemburg. Door een betere samenwerking tussen de landen beoogt de Benelux welvaart en welzijn van de burgers te bevorderen.

De instellingen van het Benelux Unie Verdrag zijn:

1. het Benelux Comité van Ministers,
2. de Benelux Raad,
3. het Benelux Secretariaat-Generaal,
4. de Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, ook wel bekend als het "Benelux Parlement",
5. het Benelux Gerechtshof.

Daarnaast werd de Benelux Organisatie voor de Intellectuele Eigendom (BOIE) opgericht door een apart verdrag van 2005.

Sinds de inwerkingtreding van het nieuw Benelux Unie Verdrag op 1 januari 2012 werden verdere stappen gezet naar nauwere samenwerking rond drie kernthema’s, namelijk interne markt & economische unie, duurzame ontwikkeling en justitie & binnenlandse zaken.

De Benelux werkt sinds 2008 institutioneel samen met de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Daarnaast zijn er contacten met andere samenwerkingsverbanden zoals de Europese Unie, de Grande Région, de Internationale Maas- en Scheldecommissie of met Länder (Rijnland- Palts, Nedersaksen) en aangrenzende gebieden in Duitsland en Frankrijk (Hauts-de-France, Grand Est). Er wordt ook samengewerkt met de Baltische staten en de Noordse landen.

Er bestaat al jaren een sterke samenwerking tussen de Benelux en Frankrijk op het gebied van energie (het Pentalateraal Energie Forum, het gasplatform en de Noordzee-energiesamenwerking), de controle op het wegvervoer (Euro Control Route) en met de strijd tegen transnationale drugshandel en grensoverschrijdende criminaliteit. 

België erkende de Republiek Cyprus de dag zelf van diens onafhankelijkheid op 16 augustus 1960. Het imago van België in Cyprus is positief. Jaarlijks bezoeken zo’n 25 000 tot 30 000 Belgische toeristen het eiland. 

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders heeft in 2017 een bezoek gebracht aan Cyprus, in het kader van een ministeriële vergadering van de Raad van Europa in mei 2017. 

De interne onderhandelingen over de kwestie Cyprus, die in het kader van de Verenigde Naties worden gevoerd, beogen de hereniging van het eiland en de oprichting van een bi-zonale en bicommunautaire federatie, met een unieke soevereiniteit, een uniek burgerschap en een unieke rechtspersoonlijkheid, en politieke gelijkheid tussen beide gemeenschappen. 

België steunt de partijen bij het zoeken naar een compromis en in het bijzonder de hervatting van het onderhandelingsproces dat, onder meer, momenteel wegens de COVID-19-pandemie stilligt. 

Cyprus was in 2020 de 74ste klant van België, met een uitvoer naar Cyprus van 249,4 miljoen euro, en de 118de leverancier, met een invoer uit Cyprus van 27 miljoen euro. België tekent een positieve handelsbalans op ter waarde van 214,4 miljoen euro. 

Duitsland is niet alleen de grootste EU-lidstaat met ongeveer 83 miljoen inwoners. Het werd de afgelopen 30 jaar ook op politiek en economisch vlak belangrijker.

Duitsland leverde een grote bijdrage tot het Europese eenmakingsproces. De vreedzame Duitse hereniging (1991) was een belangrijk signaal voor de landen in Centraal-Europa (Polen, Tsjechië, Hongarije,…) om zich in te schakelen in een proces dat uitmondde in hun toetreding tot de EU in 2006.

De banden tussen België en Duitsland zijn talrijk. Wij zijn buurlanden, stichter-staten van de EU, van de NAVO, allebei leden van de Raad van Europa, de eurozone en Schengenland en tal van andere organisaties en verbanden. Onze burgers onderhouden nauwe en intense contacten, in de wereld van cultuur, economie, sport, toerisme, academia, enzovoort. Ongeacht de regeringscoalities in beide landen, liggen onze standpunten rond Europese en internationale kwesties meestal dicht bij elkaar. Er zijn frequente contacten op diverse niveaus. Denk maar aan de tweejaarlijkse Duits-Belgische conferentie.

Duitsland is een belangrijke factor voor de Belgische economie. De wederzijdse handel is intens - Duitsland is onze belangrijkste afzetmarkt en onze tweede leverancier. De waarde van ons wederzijds handelsverkeer bedraagt ongeveer 120 miljard euro per jaar. Traditioneel zijn Duitse bedrijven, bv. in de petrochemie en de automobielindustrie, met hun omvangrijke investeringen, goed voor tienduizenden jobs in ons land.

Voor Belgische toeristen heeft Duitsland een gevarieerd aanbod, met onder andere stranden aan de Noordzee en de Oostzee, bergen in, onder andere, Beieren en het Zwarte Woud, cultuur in steden zoals Berlijn, Hamburg, Keulen en München. Een netwerk van hoge sneltreinen (ICE) verbindt de toeristische centra met elkaar.

De gemeenschappelijke geschiedenis en onderlinge relaties met de grote zuiderbuur zijn, zoals welbekend, innig met elkaar verstrengeld. Met veertien keer de oppervlakte en zes keer de Belgische bevolking is Frankrijk op tal van vlakken een onmisbare partner voor ons land.

Daar komt eveneens de taal- en culturele affiniteit bovenop die zijn uiting vindt in o.a. het lidmaatschap van de Organisation Internationale de la Francophonie (OIF). De uitdrukking “wanneer het regent in Parijs druppelt het in Brussel” is veelzeggend. Het aantal Belgen in Frankrijk wordt op 150 000 geschat. Het aantal Fransen in België op 160 000. Frankrijk blijft ook de eerste toeristische bestemming voor de Belgen. Belangrijk is eveneens de grensoverschrijdende samenwerking via drie Europese Groeperingen voor Territoriale Samenwerking.

Ook op economisch vlak zijn de relaties bijzonder sterk. België is Frankrijks derde klant en derde leverancier. Omgekeerd is Frankrijk de tweede Belgische klant en derde leverancier. Inzake investeringen zijn de transacties in beide richtingen van levensbelang. Het gaat om duizenden bedrijven, filialen en overnames, goed voor wederzijds ongeveer 200 000 arbeidsplaatsen.

Dit alles verklaart het uitgebreide Belgische diplomatieke netwerk in Frankrijk. Naast de Ambassade zijn er twee Consulaten-generaal en twaalf ereconsulaten gevestigd, naast talrijke vertegenwoordigingen van de gefedereerde entiteiten. De geografische nabijheid van beide hoofdsteden garandeert bovendien brede en regelmatige bilaterale contacten op hoog regeringsniveau. Daarbij is bij de zuiderbuur ook begrip gegroeid voor de Belgische federale staatsstructuur. Niet alleen binnen de EU, maar ook door de Franse positie binnen de VN (Veiligheidsraad), de NAVO, de G8 en de G20, blijft dit land voor België een geprivilegieerde partner.

België heeft een positief imago in Griekenland. De vergelijkbare bevolking, het feit dat België beschouwd wordt als een gastland voor een deel van de Griekse diaspora (30 000 personen) en de positieve ervaringen van de talrijke Grieken die op tijdelijk vertoeven in België of die er resideren (Europese ambtenaren, studenten, diplomaten), verklaren voor een groot deel dat positief imago. 

Verdere raakpunten zijn het feit dat beide landen hun onafhankelijkheid op nagenoeg hetzelfde tijdstip (1830) verwierven en de aanwezigheid van Belgische vrijwilligers tijdens de Griekse onafhankelijkheidsoorlog (1821-1830). 

Griekenland was in 2020 de 33ste klant van België, met een uitvoer naar Griekenland van 1,6 miljard euro, en de 59ste leverancier, met een invoer uit Griekenland van 336,6 miljoen euro. België tekende een positieve handelsbalans op met 1,3 miljard euro. 

In 2017 bracht de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Theo Francken een bezoek aan Griekenland in juli 2017. 

In juni 2021 bracht Minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès een bezoek aan Griekenland. 

België steunt de sectorale hervormingen die Griekenland momenteel doorvoert en stelt deskundigen en technische bijstand ter beschikking van de Europese Commissie in Athene en van de Griekse overheid, op verschillende gebieden zoals volksgezondheid, asiel en migratie, financiën, enzovoort. 

Vanuit een historisch perspectief wordt België in belangrijke mate geassocieerd met het Ierse ontvoogdingsproces tijdens de Eerste Wereldoorlog. Vele Ieren vochten mee met het Britse leger en sneuvelden in Flanders Fields voor brave catholic Belgium. 

Het Vredespark in Mesen (1998) en het Flanders Fields Memorial in Dublin, ingehuldigd in april 2019, zijn dan ook belangrijke symbolen in onze onderlinge relatie. 

Ook niet onbelangrijk is onze connectie met the flight of the Earls. Een deel van de Ierse elite vluchtte on 1607 naar het Europese vasteland. Enkelen onder hen bouwden in Leuven een Iers college dat onlangs voortleefde als Irish College Leuven. 

Ierland was in 2020 de 22ste klant van België, met een uitvoer naar Ierland van 2,8 miljard euro, en de zesde leverancier, met een invoer uit Ierland 18,0 miljard euro. België tekende een negatieve handelsbalans op met 15,2 miljard euro. 

De voornaamste handelspartners van Ierland zijn de VS en België, met name de chemische en farmaceutische sectoren waarin België sinds eind 2018 de tweede exportmarkt van Ierland geworden is, het Verenigd Koninkrijk en de andere landen van de eurozone. België geniet van haar positie als transitland. 

De Voorzitter van het Vlaams Parlement Peumans bezocht Ierland van 28 tot 30 april 2019. 

Op 17 juli 2019 vond een overleg tussen Belgische en Ierse Brexit-coördinatoren plaats in Dublin. 

Met een weliswaar ongemeen rijke geschiedenis bestaat Italië als dusdanig pas sinds 1861. Het experiment met het fascisme (1922-1943) leidde tot een kortstondige territoriale expansie en het einde van de monarchie in 1946. De laatste koningin was trouwens de Belgische prinses Marie-José. Naast stichtend lid van de NAVO en de EU hoort Italië ook tot de G8 en blijft het de derde belangrijkste Europese economie. De internationale financiële crisis noopt tot harde besparingsmaatregelen en grondige hervormingen (pensioenen, arbeidsmarkt…). Het land heeft ongeveer tien maal de oppervlakte van België en bijna zes maal zijn bevolking, maar kent een belangrijke socio-economische breuklijn tussen noord en zuid. In het collectieve geheugen blijven de mijnramp van Marcinelle in 1956 met 262 doden onder wie 136 Italianen, en het Heizeldrama in 1985 met 39 doden onder wie 32 Italianen, hangen. Maar het imago van ons land blijft uitstekend, onder meer door de succesvolle integratie van ongeveer 300.000 Italianen na de Tweede Wereldoorlog onder wie uiteraard de huidige Eerste Minister. Koningin Paola sinds 1993, Prinses van Luik sinds haar huwelijk in 1959, met een Belgische grootmoeder langs vaderszijde, draagt daar veel toe bij.

Diverse instituten, stichtingen, de Academia Belgica, alsook akkoorden, verzekeren de culturele en wetenschappelijke samenwerking. Er zijn veelvuldige bezoeken op hoog niveau. Het aantal ingeschreven Belgen in Italië bedraagt ruim 7 000. Vanuit economisch oogpunt blijft Italië een vooraanstaande partner, zowel inzake wederzijdse investeringen als commercieel, als zesde exportland en achtste leverancier van België.

Kroatië is op 1 juli 2013 de 28ste lidstaat van de Europese Unie geworden. Het Kroatische voorzitterschap van de Raad van de EU tijdens het eerste semester van 2020 was voor het land een vuurdoop. 

Gelet op de bijzonder moeilijke omstandigheden, zoals de zware aardbeving in Zagreb in maart 2020 en de uitbraak van de pandemie COVID-19, heeft Kroatië een succesvol parcours afgelegd. 

De grootste verdienste van het Kroatische voorzitterschap was de Top van de Westelijke Balkan, waarbij het startschot gegeven werd voor de EU-toetredingsonderhandelingen van Albanië en Noord-Macedonië. 

Kroatië is lid van de NAVO sinds 2009. 

België onderhoudt uitstekende betrekkingen met Kroatië. Op officieel niveau herinnert Kroatië zich de inzet van de Belgische blauwhelmen in de Baranja (Oost-Slavonië), de ontmijningsprojecten en de heropbouw van de haven van Vukovar, na de oorlog van 1991-1995. 

België erkent Kroatië op 15 januari 1992, knoopt diplomatieke relaties aan op 10 maart 1993 en opent een ambassade in Zagreb op 27 juli 1993. 

België is momenteel de twaalfde investeerder in Kroatië met 712 miljoen euro. 

Kroatië was in 2020 de 46ste klant van België, met een uitvoer naar Kroatië van 716,8 miljoen euro, en de 71ste leverancier, met een invoer uit Kroatië van 216,9 miljoen euro. België tekende een positieve handelsbalans op met 499,9 miljoen euro. 

In maart 2019 vond een bezoek plaats van een delegatie van het Waalse Parlement. 

Het Vorstendom Liechtenstein, geprangd tussen de Oostenrijkse en Zwitserse Alpen, is een van de kleinste, met 160 km² en ongeveer 38 500 inwoners, en meest welvarende landen ter wereld. In 2019 vierde het zijn driehonderdjarig bestaan. Hoewel Prins Hans-Adam II besloot zijn bevoegdheden af te staan aan zijn zoon, Erfprins Aloïs van Liechtenstein, blijft hij officieel de status van Staatshoofd behouden. 

De economische relaties tussen Liechtenstein en België worden voornamelijk gefaciliteerd door het lidmaatschap van Liechtenstein tot de Europese Economische Ruimte, samen met Noorwegen en IJsland, wat het land toegang verschaft tot de Europese interne markt. Voorts behoort Liechtenstein tot de Europese Vrijhandelsassociatie en is het lid van Schengen. Er is geen debat over EU-lidmaatschap op politiek of maatschappelijk niveau in Liechtenstein.

De economische bilaterale relaties met Liechtenstein zijn erg beperkt. Het vorstendom was in 2018 de 169ste klant en 171ste leverancier van België. Het totale handelsvolume in 2018 bedroeg ongeveer 9 miljoen euro.

Politieke contacten met het vorstendom zijn eerder beperkt maar zeer goed. Er zijn nauwe dynastieke banden tussen het Belgische Koningshuis en de Liechtensteinse Vorsten. Jaarlijks treffen Z.M. Koning Filip en Erfprins Aloïs van Liechtenstein elkaar tijdens de Informele Top van Duitstalige landen. Binnen het kader van de VN is Liechtenstein een gelijkgezinde partner met betrekking tot multilaterale thema’s als bescherming van mensenrechten, rechtsstaat, internationaal strafrecht en democratie.

Diplomatieke en consulaire relaties met Liechtenstein worden opgevolgd door de Belgische Ambassade in Bern. België is een van de weinige landen waar Liechtenstein een diplomatieke vertegenwoordiging heeft.

De bilaterale relaties tussen België en Luxemburg zijn sinds lange tijd intens en uitstekend. De buurlanden delen een geschiedenis, tradities en gemeenschappelijke waarden die dagelijks tot uiting komen in een uitgebreide samenwerking op het niveau van de EU, de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie (BLEU), de Benelux en La Grande Région. Dat wordt versterkt door de dynastieke banden tussen de twee koningshuizen en ook door de relaties tussen de twee bevolkingen. In het Groothertogdom wonen 24 000 Belgen en elke dag reizen 48 000 Belgische grensarbeiders naar hun werk in Luxemburg.

De twee landen kennen ook een sterke economische verwevenheid met verschillende Belgische bedrijven die in Luxemburg actief zijn en bedrijven in het Groothertogdom die door Belgen geleid worden.

De Belgisch-Luxemburgse Administratieve Commissie (BLAC-CABL) komt twee keer per jaar samen in het kader van de BLEU en bespreekt, onder andere, de economische situatie van de BLEU, de samenwerking in internationaal verband en de bilaterale dossiers zoals de spoorverbindingen.

Malta is een Zuid-Europese archipel in het midden van de Middellandse zee. De landoppervlakte bedraagt slechts 316 vierkante kilometer waardoor het een van de kleinste landen ter wereld is. Maar het is ook een van de dichtst bevolkte ter wereld. 

Wegens zijn ligging was Malta doorheen de geschiedenis van groot strategisch belang, en werd het door een opeenvolging van buitenlandse heersers geregeerd, zoals de Feniciërs, de Grieken, de Romeinen, de Arabieren, de Noormannen, de Fransen, de Britten, enzovoort. Deze laatsten verleenden Malta onafhankelijkheid in 1964. Tien jaar later, in 1974, werd Malta een republiek maar bleef toch nog lid van het Britse Commonwealth. In 2004 trad Malta toe tot de EU. Het is ook lid van de Schengenzone. 

België heeft met Malta een bilateraal akkoord ter vermijding van dubbele belasting, een akkoord ter bescherming van investeringen, een luchtvaartakkoord, een akkoord op gebied van Volksgezondheid en een politiesamenwerkingsakkoord. Het Belgische toerisme richting Malta kent een stijgende trend.

België heeft in Malta over het algemeen een uitstraling van kunst, technische kennis en een hartelijke bilaterale relatie. Als illustratie hiervan vermelden we een aantal wandtapijten die in 1697 vervaardigd werden in Belgische weverijen te Brussel en geschonken aan de Sint-Janscokathedraal in Malta en die in 2006 door een gespecialiseerd Belgisch atelier gerestaureerd werden waarna ze terugkeerden naar Malta.

Monaco is een prinsdom dat, met enkele tussenpozen, sinds 1297 geregeerd wordt door de familie Grimaldi. Iedereen heeft wel gehoord van Grace Kelly, de Amerikaanse filmactrice die Prinses van Monaco werd door haar huwelijk. Zij was de moeder van het huidige staatshoofd Prins Albert II. De soevereiniteit van Monaco werd officieel erkend door het Frans-Monegaske Verdrag van 1861. Sinds 1993 is Monaco volwaardig lid van de Verenigde Naties. Ondanks zijn onafhankelijkheid en een eigen buitenlands beleid, behoort defensie tot de verantwoordelijkheid van Frankrijk. 

Monaco is het tweede kleinste en het dichtst bevolkte land ter wereld.

Het is de residentie van een aantal Belgen die er de zesde grootste kolonie buitenlanders vormen. De bilaterale relaties zijn zeer goed en het Prinsdom blijft samen met België verder strijd voeren tegen witwaspraktijken. Beide landen hebben hierover een administratief akkoord en Monaco wil zo haar bereidheid tot internationale samenwerking in dit domein tonen.

België is de vierde leverancier van Monaco en de twaalfde klant.

De bilaterale relaties tussen België en zijn noordelijke buur Nederland zijn sinds lange tijd intens en uitstekend. De taalgemeenschap tussen Nederland en het Vlaamse deel van België geeft aan deze verhoudingen een bijzondere dimensie. Er bestaat een lange traditie van samenwerking op alle overheidsniveaus, onder meer ook op lokaal niveau in de grensgebieden. Op federaal niveau vindt er op regelmatige basis overleg plaats en in een aantal dossiers is er zelfs structurele samenwerking, onder meer op het vlak van defensie, binnenlandse zaken, justitie en buitenlandse zaken. Beide landen plegen regelmatig overleg met elkaar in het kader van de Benelux, de Europese Unie en andere multilaterale organisaties.

Het belang van de economische relaties tussen België en Nederland is enorm. Nederland is de belangrijkste handelspartner voor België na Duitsland en Frankrijk, en er zijn een groot aantal wederzijdse investeringen van bedrijven. Met name op het vlak van infrastructuur, mobiliteit, havenbeleid en energiebeleid is het van belang om een goede verstandhouding te bewerkstelligen en waar zinvol samenwerking na te streven.

Een aantal actuele bilaterale dossiers betreffen vooral infrastructuurprojecten met, langs Belgische zijde, soms exclusief Vlaamse, soms gemengde bevoegdheden: gemeenschappelijk havengebied Gent/Terneuzen, Scheldeverdragen, IJzeren Rijn en de drielandentrein tussen Aken, Heerlen en Maastricht. Ook op vlak van politie- en justitiesamenwerking zijn de relaties intens en noodzakelijk.

Er wonen zo’n 39 000 Belgen in Nederland.

Denemarken

In 1973 was Denemarken het eerste Noordse land dat toetrad tot de EU.

De betrekkingen tussen België en Denemarken gaan terug tot de zestiende eeuw toen onze kunstenaars door de Deense koningen uitgenodigd werden. Hun werken zijn nog altijd zichtbaar, bijvoorbeeld in het beroemde kasteel van Helsingor (zie Hamlet). Op het einde van Wereldoorlog II werden honderden Belgische kinderen ondergebracht bij Deense families. De CoBrA-beweging die kunstenaars uit Denemarken, België en Nederland verenigde, zorgde voor een opvallende vernieuwing in de kunst in de jaren 50 van de vorige eeuw.

Denemarken en België onderhouden uitstekende betrekkingen in het kader van EU en NAVO. De recente EU-voorzitterschappen van België in het tweede semester van 2010, en Denemarken in het eerste semester van 2012, kenmerkten zich door een vlotte samenwerking. Beide landen speelden een actieve rol binnen de “Westerwelle groep” rond de toekomst van de EU.

De relaties tussen het Belgische en Deense Koningshuis vormen een troef voor onze bilaterale betrekkingen.

Wat de economische betrekkingen betreft, vallen vooral de 70 Deense bedrijven op met vestigingen in België. De Belgische havens zijn sinds lang een belangrijke schakel van onze economische relaties met Denemarken en de andere Noordse landen. Deense ondernemingen voor maritiem transport behoren tot de grootste ter wereld.

 
Finland

Finland werd onafhankelijk van Rusland op het einde van de Eerste Wereldoorlog, maar diende het einde van de koude oorlog af te wachten om in de mogelijkheid te zijn volkomen haar internationale engagement op te nemen. Het deed dit uiteindelijk met succes. Zo kreeg de voormalige Finse President Martti Ahtisaari in 2008 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn rol als bemiddelaar in internationale crisissituaties.

Onze betrekkingen met Finland gaan terug tot in de zeventiende eeuw toen Waalse industriëlen hielpen bij de uitbouw van de staalnijverheid. Vanaf de negentiende eeuw begonnen Finse schepen met het transport van houtproducten naar de haven van Antwerpen. Deze leveringen waren bijzonder nuttig bij de heropbouw van ons land na Wereldoorlog I.

De EU-toetreding van Finland in 1995 betekende een nieuwe stap in onze bilaterale relaties. Momenteel zetten België en Finland zich als leden van de eurozone in voor de uitwerking van een duurzame economische en monetaire unie.

Finland is een middelgrote handelspartner van België. Deze relaties zullen zeker winnen bij de staaluitvoer van Finland naar de haven van Antwerpen.

 
IJsland

IJsland, gesitueerd in de uiterste noordwestelijke uithoek van Europa, is een eiland met nauwelijks 300 000 inwoners.

Vis is het belangrijkste exportproduct van IJsland. Voor de Belgische vissers zijn de kwaliteit en de overvloed aan vis in de IJslandse wateren lang een referentiepunt geweest. In de negentiende en twintigste eeuw werkten vele Belgische vissers mee aan de “IJslandvaart”, een vangstexpeditie die veel mensen en schepen opeiste.

Als gevolg van de wetgevende verkiezingen van 27 april 2013 heeft IJsland de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap opgeschort. Het gaat evenwel niet om een breuk in de relaties met de EU gezien IJsland rechtstreeks met de EU samenwerkt in het kader van de Europese Economische Ruimte. IJsland is voor ons land een partner in NAVO-verband.

 
Noorwegen

“De Schreeuw” van de Noorse kunstenaar Edvard Munch is een van de bekendste kunstwerken uit de kunstgeschiedenis. Maar het angstaanjagende karakter van dit schilderij is zeker niet van toepassing op Noorwegen. Op maatschappelijk vlak kon Noorwegen uitpakken met een aantal primeurs. Het was het eerste land dat stemrecht verleende aan vrouwen 1913, en in 1981 werd een ombudsman voor kinderen aangesteld.

Noorwegen is het enige Noordse land dat twee keer de Olympische Winterspelen organiseerde (1952 in Oslo, 1994 in Lillehammer). Vooral het skispringen is in Noorwegen zeer populair, de Holmenkollen-schans is beroemd.

Noorwegen dankt zijn welvaart in grote mate aan de uitvoer van aardgas en aardolie die beide gewonnen worden in de Noordzee. De leveringen van gas en olie uit zulk een stabiel land als Noorwegen dragen bij tot onze energieveiligheid. Daarom worden dan ook Noorse investeringen in ons land toegelaten, onder andere in Zeebrugge.

Op politiek vlak zijn de bilaterale betrekkingen uitstekend. Noorwegen mag dan wel geen lid van de EU zijn, toch onderhouden beide landen rechtstreekse banden binnen de Europese Economische Ruimte. België en Noorwegen werken uitstekend samen in het kader van de NAVO, zoals in het kader van de operaties in Libië en Afghanistan. België verwelkomt ook de inspanningen van Noorwegen als honest broker bij regionale conflicten, een traditie die geïllustreerd wordt door de rol van Trygve Lie, de eerste Secretaris-generaal van de Verenigde Naties.

 
Zweden

Zweden is de grootste staat in Noord-Europa met een lange traditie van onafhankelijkheid en neutraliteit. Het land is geen lid van de NAVO, maar trad in 1995 wel toe tot de EU. Europa kwam in meer dan een opzicht dichter bij. In 2000 werd de Oresund-brug tussen Zweden en Denemarken in gebruik genomen.

Net als de andere Noordse landen heeft Zweden een positief imago. Dat heeft te maken met de reputatie op het vlak van transparantie, overleg, sociale voorzieningen en het ruime engagement voor internationale samenwerking met het Zuiden. Daarnaast kennen de producten uit deze landen, bijvoorbeeld, personenwagens, telefonie, mode, design, interieur, enzovoort, veel succes wegens hun duurzaamheid en vernieuwend karakter en dit niet alleen in België.

Onze betrekkingen met Zweden gaan terug tot in de middeleeuwen. Blanche de Namur (1320-1363) was Koningin van Zweden en Noorwegen. In de 17de eeuw werden Waalse industriëlen uitgenodigd om de ontginning van ijzererts te verbeteren. Daarnaast zijn er sterke banden tussen het Zweedse en Belgische koningshuis. Koningin Astrid, de moeder van Koning Albert II, groeide in Zweden op.

De relaties op politiek niveau zijn uitstekend. Ons gezamenlijke EU-lidmaatschap biedt sinds 1995 een draagvlak voor meer regelmatige contacten. Zweden is onze belangrijkste economische partner onder de Noordse landen. Het is onze veertiende klant en tiende leverancier. Het belang van onze relaties wordt aangegeven door het feit dat er in België bijna 250 Zweedse bedrijven gevestigd zijn.

De relaties tussen ons land en Oostenrijk gaan ver terug in de tijd. De Zuidelijke Nederlanden maakten namelijk deel uit van Oostenrijks-Hongaarse Rijk (1713-1795) onder de Habsburgers. Na de Eerste Wereldoorlog kwam er een einde aan de Habsburgse dynastie in Oostenrijk en werd de Republiek Oostenrijk in het leven geroepen. Na de Anschluss met het Duitse Rijk in 1938 werd Oostenrijk nauw betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. Nadien werd het grondgebied bezet door de geallieerden. In 1955, na de belofte van een permanente neutraliteit, werd Oostenrijk opnieuw een onafhankelijke staat en trad het toe tot de VN. 

Sinds 1995 is Oostenrijk lid van de EU, waardoor politieke samenwerking en contacten met ons land toenamen, weliswaar in het teken van Europese dossiers. Gezien de gelijkaardige omvang en de exportgerichte economie, die een grote rol voor KMO’s speelt en sterk afgestemd is op Duitsland, delen Oostenrijk en België gezamenlijke belangen bij verschillende dossiers. Jaarlijks treffen de staatshoofden elkaar tijdens de Informele Top van de Duitssprekende landen in 2019 in Linz. In 2018 bracht het Vorstelijk paar een werkbezoek aan Wenen voor de opening van een grote Bruegel-tentoonstelling in het Kunsthistorisches Museum. 

Om historische redenen houdt Oostenrijk vast aan zijn neutraliteit. Het is dan ook geen lid van de NAVO, al is er wel samenwerking via het partnership for peace-programma. Wenen biedt aan vele internationale instellingen, onder andere VN, IAEA, CTBTO, OVSE, onderdak. De Belgische Ambassadeur in Wenen is ook geaccrediteerd voor Slovakije, Slovenië en Bosnië-Herzegovina. Ook de Gewesten en Gemeenschappen zijn sterk vertegenwoordigd in Oostenrijk. 

Oostenrijk is een middelgrote handelspartner van België. In 2020 was Oostenrijk de 16de klant en 20ste leverancier van België. Het handelsvolume bedraagt bijna 7 miljard euro. Voorts blijft Oostenrijk een belangrijke toeristische bestemming voor vele Belgen. Jaarlijks trekken zo’n half miljoen landgenoten naar het Alpenland.

De historische banden tussen België en Portugal gaan terug tot de Bourgondische periode. De Azoren, sinds hun ontdekking Portugees gebied, stonden in de late middeleeuwen bekend als de Vlaamse eilanden. In de negentiende eeuw waren er de dynastieke banden tussen de beide koningshuizen van Saxen Coburg. In de recente geschiedenis luidde de zogenaamde Anjerrevolutie van 1974 het einde van de dictatuur in sinds 1926 en het daaropvolgende jaar het einde van de Afrikaanse kolonies. Dat opende de weg naar het lidmaatschap van de EU in 1986, samen met Spanje. Portugal heeft ongeveer drie keer de oppervlakte van België, maar een vergelijkbaar bevolkingscijfer. De commerciële betrekkingen zijn bescheiden. Portugal is onze 25ste klant en 34ste leverancier. Dat is ook het geval voor onze investeringen en de Belgische gemeenschap van ongeveer 2500. Het land wordt hard getroffen door de internationale financiële crisis en houdt zich aan een streng fiscaal en economisch hervormingsplan in overleg met de EU en het IMF. Dat leidt tot grote sociale en politieke spanningen.

San Marino is een microstaat helemaal ingesloten door Italië. Het ligt op het Italiaanse schiereiland aan de noordoostelijke kant van de Apennijnen. Het is slechts 61 vierkante kilometer groot en er leven zo’n 30 000 mensen. Door zijn ligging kon het zijn onafhankelijkheid slechts behouden door goede betrekkingen te onderhouden met de hem omringende grootmachten, met de Heilige Stoel, en uiteindelijk met het eengemaakte Italië, waarmee het nog steeds geprivilegieerde relaties onderhoudt. Behalve de Orde van Malta is er in San Marino maar een ambassade, namelijk die van Italië. San Marino is geen lid van de EU.

San Marino is de oudste nog bestaande soevereine en constitutionele republiek in de wereld. Oorspronkelijk was het een monnikengemeenschap, opgericht in de vierde eeuw, namelijk op 3 september 301. 

De grondwet van San Marino, opgesteld in 1600, wordt door sommigen beschouwd als de oudste geschreven grondwet die nog steeds in voege is. Maar San Marino heeft eigenlijk geen echte formele grondwet, maar wordt in de plaats daarvan geregeerd door de “Leges Statutae Republicae Sancti Marini”, een reeks van zes boeken in het Latijn uit de late 16de eeuw waarin onder meer het pollitieke system van het land beschreven staat.

Het land leeft vooral van de financiële sector, de industrie, diensten en toerisme. In termen van BNP per persoon is het een van de rijkste landen ter wereld. Ook al is San Marino een soevereine staat en heeft het een eigen buitenlands beleid, is zijn verdediging de verantwoordelijkheid van Italië.

San Marino wordt opgevolgd vanuit de Belgische Ambassade in Rome. Jaarlijks bezoeken een beperkt aantal Belgische toeristen vanuit het omsluitende Italië de ministaat San Marino.

Slovenië riep op 15 juni 1991 de onafhankelijkheid uit, die op 15 januari 1992 door België werd erkend. De eerste Belgische ambassadeur die in Ljubljana geaccrediteerd werd, overhandigde zijn geloofsbrieven op 21 oktober 1999. 

Slovenië werd op 1 mei 2004 lid van de Europese Unie en in maart van hetzelfde jaar was het al toegetreden tot de NAVO. De Europese Unie en de NAVO vormen dan ook het belangrijkste, om niet te zeggen natuurlijke kader voor de betrekkingen tussen de Sloveense en de Belgische diplomatie. Deze betrekkingen zijn zeer nauw binnen de EU, vooral toen Slovenië op 1 januari 2007 de euro invoerde en zo lid werd van de Eurozone, en op 22 december 2007 ook lid werd van de Schengenzone. 

Slovenië zal tijdens de tweede helft van 2021 voor de tweede maal het voorzitterschap van de Raad van de EU waarnemen. 

De Sloveense regering staat een snelle integratie van alle Balkan-landen in de EU en in andere westerse structuren zoals de NAVO voor. 

Wat de bilaterale handelsbetrekkingen voor 2020 betreft, was Slovenië de 51ste klant van België, met een uitvoer naar Slovenië van 601,8 miljoen euro, en de 61ste leverancier, met een invoer uit Slovenië van 326 miljoen euro. België tekende dus een positieve handelsbalans op met 275,8 miljoen euro. 

Vice-Premier en Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders bezocht op 5 en 6 februari 2018 Slovenië, op uitnodiging van de Sloveense Premier Miro Cerar, om deel te nemen aan de Top Benelux-Slovenië. 

De zuidelijke Nederlanden werden gedurende twee eeuwen (1515-1715) door Spanje bestuurd hetgeen de relaties tussen beide landen onuitwisbaar maakt. De banden tussen beide vorstenhuizen en vooral de figuur van koningin Fabiola (sinds 1960) bestendigen dat. Met een oppervlakte van 16 keer België en ruim vier keer de bevolking behoort Spanje tot de grotere EU-lidstaten. Na de dood van generalissimo Franco (1975) maakte het land een overgang naar de democratie die gepaard ging met een grote economische vooruitgang onder meer door de ontwikkeling van de toeristische sector. In 1986 werd Spanje, samen met Portugal en Griekenland, lid van de EU. Er blijft een belangrijke band met de Latijns-Amerikaanse wereld.

De internationale economische en financiële crisis heeft Spanje zwaar getroffen, onder meer in de vastgoedsector. De overheidsfinanciën en de werkloosheid zijn onrustwekkend. Politiek is het land erg gedecentraliseerd met de autonomie van Catalonië en Baskenland als de bekendste voorbeelden.

Voor ons land is Spanje de zevende klant, maar met een dalend handelsoverschot. Ongeveer 300 bedrijven in Spanje hebben onder diverse vormen (filiaal, rechtstreekse eigenaar, aandeelhouder) een band met België. De Belgische gemeenschap telt ongeveer 30 000 landgenoten. Dit verklaart een netwerk van drie beroepsconsulaten en tien ereconsulaten.

De term “vaticaan” bestaat sedert de oudheid, toen hij een moerassig gebied aanduidde op de rechteroever van de Tiber-rivier. Vaticaanstad ontstond door de ondertekening in 1929 van het Pact van Lateranen tussen het Vaticaan en Italië. Vaticaanstad wordt wereldwijd erkend als een soevereine staat, niet te verwarren met het Vaticaan zelf. De bevolking van Vaticaanstad bedraagt zo’n 800 mensen, waarvan er 450 de nationaliteit van Vaticaanstad bezitten (maar waarvan maar de helft in Vaticaanstad woont), en de rest er ofwel tijdelijk ofwel permanent woonachtig is. 

De term “Heilige Stoel” verwijst naar de Paus en naar de Romeinse curie. Vaticaanstad omvat het Vatikaan zelf, bijvoorbeeld de Basiliek, het Pauselijk Paleis, musea, tuinen, enzovoort, alsook een reeks burelen en gebouwen in Rome en omgeving die er van een extraterritoriaal statuut genieten. Vaticaanstad staat ten dienste van de H. Stoel. Die laatste oefent ook de internationale betrekkingen uit van Vaticaanstad. België heeft er een ambassade, die we de ambassade bij de H. Stoel noemen. 

Reeds in 1832 accrediteerde koning Leopold I ambassadeur Vilain XIIII bij de H. Stoel om de toen nog precaire internationale positie van het Koninkrijk België te consolideren.

In april 2012 ondernam minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders een geslaagd bezoek aan de Heilige Stoel. Hij onderhield er bilaterale contacten met Kardinaal Tarcisio Bertone, Staatssecretaris bij de Heilige Stoel. Het was de eerste keer dat een Belgische minister van Buitenlandse Zaken een bezoek bracht aan de belangrijkste vertegenwoordiger van de Paus bij het Vaticaan en het hoogste politieke niveau. Dat beantwoordde aan de wens om een verdere verdieping van de dialoog met de Heilige Stoel aan te gaan voor een beter wederzijds begrip, vooral in het kader van maatschappelijke thema’s. De ontwikkeling van deze dialoog wordt zowel door België als door de Heilige Stoel sterk gewaardeerd.

Het Verenigd Koninkrijk, namelijk Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland, is voor België zeer nabij, wat nog meer het geval is sinds de opening van de kanaaltunnel in 1994. Londen is dan ook een populaire bestemming voor toeristen en zakenlui.

De banden die ons verenigen hebben evenwel nog een diepere grond, zoals de gehechtheid aan de parlementaire democratie en de burgerlijke en politieke rechten. Het Verenigd Koninkrijk, garant van de Belgische neutraliteit in 1914 en 1940, heeft bij twee gelegenheden aan onze zijde oorlog gevoerd. Door deze samenwerking tijdens twee wereldoorlogen voelen vele Britten zich verbonden met België en bezoeken zij nog regelmatig de begraafplaatsen van hun soldaten, bijvoorbeeld Tyne Cot in Zonnebeke en Saint Symphorien in Bergen, of de monumenten ter ere van de slachtoffers, meer bepaald in Ieper.

De herdenking van de honderdste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog en de 75ste verjaardag van de Tweede Wereldoorlog en de talrijke hoogstaande bezoeken boden de gelegenheid om ook de algemene kwaliteit van onze bilaterale relaties in de verf te zetten. We zijn immers partners in de EU en de NATO. De politieke relaties met het Verenigd Koninkrijk zijn dan ook betekenisvol.

De wederzijdse positionering over de afhandeling van de Brexit heeft de laatste jaren de centrale inzet en referentie van de Belgisch-Britse bilaterale verhouding gevormd. Er vonden verschillende contacten en bezoeken op alle niveaus plaats en men registreerde een recordaantal Britse burgers die de Belgische nationaliteit hebben aangevraagd en ook gekregen.

Op economisch vlak zijn België en het Verenigd Koninkrijk belangrijke partners. België is de vijfde klant en de achtste leverancier van het Verenigd Koninkrijk. Britse bedrijven zijn talrijk en heel zichtbaar in België meer dan honderdzeventig tal Belgische bedrijven zijn over het kanaal gevestigd. Op het vlak van energie zijn de banden tussen België en de Verenigd Koninkrijk erg nauw. Zo zijn beide landen verbonden door een strategische interconnector voor aardgas (IUK) die een meerwaarde biedt op het vlak van bevoorradingszekerheid en marktintegratie. Binnen de elektriciteitssector zijn het Belgische en het Britse stroomnet sinds december 2018 verbonden via een onderzeese interconnectiekabel, namelijk Nemo Link.

De Zwitserse confederatie bestaat uit 26 kantons en heeft vier officiële talen, namelijk Frans, Duits, Reto-Romaans en Italiaans. Zwitserland staat bekend om zijn neutraliteit en directe democratie. Het is dan ook geen lid van de NAVO, noch van de EU of de Europese Economische Ruimte zoals Noorwegen, Liechtenstein of IJsland. Desalniettemin is Zwitserland via verschillende akkoorden sterk geïntegreerd in de Europese Unie. Zo maakt het deel uit van de Schengenzone en is er grotendeels toegang tot de interne markt.

Onze bilaterale relaties met Zwitserland zijn traditioneel intens dankzij verschillende gemeenschappelijke aspecten zoals meertaligheid, federalisme, middelgroot land, en exportgerichte economie. Hoewel het historisch neutrale Zwitserland pas toetrad tot de VN in 2002, is het land een belangrijke gelijkgestemde partner op het multilaterale niveau. Vier Zwitserse steden, namelijk Genève, Lausanne, Bern, en Basel, zijn zetel van internationale organisaties, zoals WTO, VN, IOC, FIFA, UPU, de Bank voor Internationale Betalingen, enzovoort. Het welvarende Zwitserland huisvest ook een relatief grote Belgische gemeenschap, terwijl het Alpenland al decennia een aantrekkelijke toeristische bestemming blijft voor vele landgenoten.

Regelmatig zijn er contacten op verschillende politieke niveaus over uiteenlopende thema’s. Jaarlijks is ons land op hoog niveau vertegenwoordigd op het World Economic Forum in Davos en zien Z.M. Koning Filip en de Zwitserse president elkaar tijdens de jaarlijkse Informele Top van Duitstalige landen. Naast politieke samenwerking is er ook een nauwe culturele en academische samenwerking tussen beide landen. Binnen het kader van de VN is Zwitserland een gelijkgezinde partner met betrekking tot multilaterale thema’s als bescherming van mensenrechten, rechtsstaat, internationaal strafrecht en democratie.

De bilaterale economische relaties zijn sterk ontwikkeld. De Zwitserse farmaceutische industrie is nauw verbonden met de chemische sector in België. Deze producten domineren de bilaterale handelsstromen tussen de beide landen.

Diplomatieke en consulaire relaties met Zwitserland worden opgevolgd door de Belgische Ambassade in Bern.